Phối hợp hành động thực hiện Khung Đa dạng sinh học toàn cầu

TMO - Việt Nam đang phải đối diện với tình trạng suy thoái nhanh về đa dạng sinh học cùng với những thách thức to lớn khác. Thực trạng đó buộc chúng ta phải nhận thức rõ hơn tầm quan trọng của việc bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học, bảo vệ môi trường, bảo đảm hài hòa mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên.

Hội nghị lần thứ 15 các bên tham gia Công ước Đa dạng sinh học (COP 15) được Liên Hợp Quốc tổ chức vào tháng 12 năm 2022 tại thành phố Montreal-Canada đã thông qua Khung Đa dạng sinh học toàn cầu Côn Minh-Montreal (GBF), đặt ra các mục tiêu và biện pháp để đảo ngược quá trình suy giảm đa dạng sinh học đang diễn ra nhanh chóng trên toàn cầu trong các thập kỉ vừa qua.

Các mục tiêu của “Khung đa dạng sinh học toàn cầu đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050” hướng đến sự toàn vẹn, kết nối và phục hồi của các hệ sinh thái, dừng lại sự tuyệt chủng gây ra bởi con người đến các loài nguy cấp, duy trì sự đa dạng của các nguồn gen; giá trị đa dạng sinh học phải được sử dụng, quản lý và đảm bảo đóng góp của thiên nhiên cho con người không chỉ hiện tại mà trong cả tương lai… 

Thỏa thuận cam kết đảm bảo 30% diện tích trên hành tinh là khu vực được bảo vệ vào năm 2030 và viện trợ tới 30 tỷ USD/năm cho các nước đang phát triển để phục vụ công tác bảo tồn. Thỏa thuận còn bao gồm các mục tiêu, trong đó có giảm trợ cấp cho những hoạt động nông nghiệp mang tính tàn phá môi trường, giảm rủi ro từ sử dụng thuốc trừ sâu và xử lý các loài xâm lấn. Trong đó, sáng kiến “30 x 30” là một trong những mục tiêu chính của Khung đa dạng sinh học toàn cầu kêu gọi thế giới bảo tồn 30% diện tích đất liền và biển của trái đất thông qua việc thành lập các khu bảo tồn, các biện pháp bảo tồn; khác ngoài khu bảo tồn; phục hồi hiệu quả ít nhất 30% diện tích các hệ sinh thái bị suy thoái.

Phục hồi các hệ sinh thái bị suy thoái là một trong những nội dung quan trọng của cam kết tại Khung Đa dạng sinh học toàn cầu Côn Minh-Montreal. 

Tại Hội nghị COP 15, Bộ Tài nguyên và Môi trường (đại diện cho Chính phủ Việt Nam) cũng đã thể hiện rõ cam kết đối với quốc tế mà Việt Nam đã và đang tham gia, qua đó một lần nữa thể hiện rõ trách nhiệm và sự quyết tâm của Chính phủ trong công tác bảo tồn đa dạng sinh học và phục hồi các giá trị tự nhiên. 

Việt Nam là một trong 12 trung tâm đa dạng sinh học, một trong 16 quốc gia sở hữu sự đa dạng sinh học cao nhất trên toàn cầu với các nguồn gen quý, hiếm. Tuy nhiên, Việt Nam đang phải đối mặt với tình trạng suy thoái nhanh về đa dạng sinh học cùng với những thách thức to lớn khác như ô nhiễm môi trường, suy thoái đất đai, rác thải nhựa đại dương và những ảnh hưởng cực đoan của biến đổi khí hậu. Thực trạng đó buộc chúng ta phải nhận thức rõ hơn tầm quan trọng của việc bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học, bảo vệ môi trường, bảo đảm hài hòa mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên.

Thông tin từ Cục Bảo tồn thiên nhiên và Đa dạng sinh học, Khung Đa dạng sinh học toàn cầu Côn Minh-Montreal đã xác định 23 mục tiêu cần đạt được đến năm 2030, với những chỉ tiêu hết sức tham vọng, đòi hỏi các quốc gia trên thế giới cần có hành động quyết liệt, thậm chí cần có những chuyển đổi căn bản để giảm tác động tới đa dạng sinh học. Bên cạnh những nỗ lực của các quốc gia, việc tạo ra các cơ chế hỗ trợ về nguồn lực cho các nước đang và kém phát triển, bao gồm cả cơ chế tài chính, chuyển giao khoa học- công nghệ và tri thức để hỗ trợ các hành động bảo tồn hết sức quan trọng.

Tại Việt Nam, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Chiến lược quốc gia về đa dạng sinh học đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Chiến lược đề ra 5 nhóm nhiệm vụ ưu tiên, bao gồm: Bảo tồn và phục hồi các hệ sinh thái quan trọng; Bảo vệ và phục hồi các loài hoang dã; kiểm soát các hoạt động gây tác động tiêu cực đến đa dạng sinh học; Lượng giá, sử dụng bền vững Phối hợp hành động thực hiện Khung Đa dạng sinh học toàn cầu; Bảo tồn nguồn gen và chia sẻ lợi ích. “Việc triển khai thành công Chiến lược này sẽ đóng góp vào nỗ lực của Việt Nam thực hiện mục tiêu toàn cầu về đa dạng sinh học.

Thời gian qua, Bộ Tài nguyên và Môi trường triển khai một số nhiệm vụ như hoàn thiện khung chính sách, pháp luật, hướng dẫn kỹ thuật Luật Đa dạng sinh học; tăng cường vai trò năng lực quản lý và thực thi pháp luật; điều tra, quan trắc, xây dựng cơ sở dữ liệu về đa dạng sinh học. Bộ cũng triển khai tuyên truyền, vận động, nâng cao nhận thức của người dân về công tác bảo tồn đa dạng sinh học; xây dựng các mô hình thí điểm bảo tồn, phục hồi, sử dụng bền vững hệ sinh thái, loài; phối hợp các tổ chức quốc tế trong huy động các nguồn tài chính trong nước và quốc tế phục vụ công tác bảo tồn…

Bộ TN&MT đang triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm đảm bảo tính toàn vẹn của đa dạng sinh học ở nước ta. 

Bộ Tài nguyên và Môi trường đã ban hành Quyết định 3220/QĐ-BTNMT về Kế hoạch thực hiện Quyết định số 149/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược quốc gia về đa dạng sinh học đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050; đồng thời nghiên cứu, cụ thể hóa các hành động thực hiện GBF ở cấp quốc gia.

Các nhiệm vụ trọng tâm đã được xác định bao gồm: Xây dựng, hoàn thiện khung chính sách, pháp luật, hướng dẫn kỹ thuật; tăng cường năng lực quản lý và thực thi pháp luật về đa dạng sinh học; điều tra quan trắc và xây dựng cơ sở dữ liệu về đa dạng sinh học; tuyên truyền, nâng cao nhận thức; triển khai các nhiệm vụ khoa học công nghệ và hợp tác quốc tế phục vụ quản lý, bảo tồn đa dạng sinh học; thực hiện các giải pháp và mô hình thí điểm về bảo tồn, phục hồi và sử dụng bền vững hệ sinh thái, loài, nguồn gen và kiểm soát các tác động tới đa dạng sinh học; theo dõi, đánh giá việc tổ chức thực hiện kế hoạch, chiến lược.

Tổ chức Quốc tế về bảo tồn thiên nhiên tại Việt Nam (WWF - Việt Nam) nhấn mạnh Việt Nam nằm trong danh sách 16 nước đứng đầu về đa dạng sinh học trong số 196 nước đã ký kết Khung đa dạng sinh học toàn cầu. Giá trị nổi bật trên có ý nghĩa quan trọng để bảo vệ và khôi phục, nhằm đáp ứng các cam kết toàn cầu, cũng như để đảm bảo chất lượng cuộc sống và tương lai bền vững cho hàng triệu người dân Việt Nam.

Tuy nhiên, Việt Nam cần tăng cường sự lãnh đạo của chính phủ các cấp từ quốc gia tới cấp xã/thôn trong công tác bảo tồn. Qua đó, đẩy mạnh hợp tác giữa các cơ quan chính phủ, các tổ chức phi chính phủ, khu vực tư nhân và cộng đồng; xây dựng các mối quan hệ đối tác mang tính đột phá. Việc xây dựng Kế hoạch tài chính quốc gia cho Phối hợp hành động thực hiện Khung Đa dạng sinh học toàn cầu rất cần thiết để giải quyết thiếu hụt về tài chính. Bên cạnh đó, cần đưa ra khung pháp lý cho các khoản tín dụng các – bon nhằm thu hút đầu tư cho việc hấp thụ các-bon cho các hệ thống đa dạng sinh học trên cạn, đại dương, đất ngập nước và nước ngọt.

WWF - Việt Nam cũng khuyến nghị cần tăng cường bảo tồn dựa vào cộng đồng và thực hiện các giải pháp giám sát đánh giá, xây dựng hệ thống dữ liệu. Quy trình phê duyệt dự án cần nhanh và đơn giản hơn để có thể tận dụng tối đa nguồn tài trợ cũng như đẩy nhanh các mối quan hệ đối tác cần thiết. 

Ngày Quốc tế đa dạng sinh học (22/5) năm 2023 được Liên Hợp Quốc phát động với chủ đề “From Agreement to Action: Build Back Biodiversity” – “Từ thỏa thuận đến hành động: Phục hồi đa dạng sinh học” nhằm kêu gọi Chính phủ các nước nhanh chóng biến các cam kết thành hành động để ngăn chặn và đẩy lùi sự suy giảm đa dạng sinh học, hướng tới xây dựng một tương lai “Sống hài hòa với thiên nhiên” vào năm 2050.

Hưởng ứng Ngày Quốc tế đa dạng sinh học năm 2023, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã hướng dẫn các Bộ, ngành, địa phương, tổ chức chính trị - xã hội, cộng đồng doanh nghiệp,… tổ chức các hoạt động thiết thực hưởng ứng Ngày Đa dạng sinh học, tập trung vào các nội dung cụ thể:

Tăng cường truyền thông, giáo dục và nâng cao nhận thức về đa dạng sinh học và vai trò của đa dạng sinh học trong phát triển bền vững; thay đổi hành vi và thúc đẩy lối sống hài hòa với thiên nhiên; không săn bắt và sử dụng các sản phẩm có nguồn gốc từ động vật hoang dã quý hiếm; chia sẻ công bằng, hợp lý các lợi ích thu được từ thiên nhiên; xóa đói giảm nghèo và cải thiện sinh kế bền vững cho cộng đồng.

Căn cứ tình hình thực tế, tổ chức xây dựng và thực hiện Kế hoạch hành động về đa dạng sinh học để triển khai thực hiện Chiến lược quốc gia về đa dạng sinh học đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 149/QĐ-TTg ngày 28 tháng 01 năm 2022 bảo đảm phù hợp với khuôn khổ, mục tiêu của Khung đa dạng sinh học toàn cầu Côn Minh – Montreal được thông qua tại Hội nghị lần thứ 15 các bên tham gia Công ước đa dạng sinh học (CBD COP15)...

PV