Phát triển kinh tế vùng lòng hồ thủy điện Sơn La

TMO - Khi Nhà máy thủy điện Sơn La đi vào hoạt động cũng đã mở ra tiềm năng to lớn cho người dân trên địa bàn huyện Quỳnh Nhai (tỉnh Sơn La) phát triển kinh tế từ nuôi trồng thủy sản và du lịch.

Hồ thủy điện Sơn La có chiều dài 175km với diện tích mặt hồ 224 km2 đã mở ra một tiềm năng to lớn cho nghề nuôi trồng thủy sản của người dân nơi đây. Với hơn 10.500ha mặt nước vùng lòng hồ thủy điện Sơn La, những năm qua, người dân huyện Quỳnh Nhai, tỉnh Sơn La đã mạnh dạn đầu tư, phát triển nuôi trồng, đánh bắt thủy sản. Huyện Quỳnh Nhai đã đẩy mạnh tuyên truyền, vận động người dân phát triển nuôi trồng, đánh bắt thủy sản, khuyến khích thành lập các Hợp tác xã (HTX) thủy sản. Năm 2010, địa phương này thực hiện nuôi thí điểm 20 lồng cá trên lòng hồ thủy điện tại các xã Chiềng Bằng, Chiềng Ơn theo nguồn vốn từ Nghị quyết 30a của Chính phủ về chương trình hỗ trợ giảm nghèo nhanh và bền vững.

Việc khai thác tiềm năng hơn 10.500 ha mặt nước vùng lòng hồ thủy điện Sơn La để phát triển nghề nuôi trồng, đánh bắt thủy sản thời gian qua đã giải quyết bài toán về thiếu đất sản xuất trên địa bàn huyện. Đồng thời, tạo bước đột phá trong chuyển dịch cơ cấu sản xuất nông nghiệp; thay đổi tập quán canh tác, phá thế độc canh cây lúa. Đáng chú ý, mặt hồ rộng lớn là điều kiện để người dân 9 xã dọc sông Đà khai thác nguồn cá tự nhiên, tạo ra các sản phẩm, như nước mắm cá mương, cá mương phơi khô, mắm tép sông Đà, cá sấy khô... 

Các địa phương trên địa bàn huyện khai thác hiệu quả lợi thế vùng lòng hồ thủy điện trong nuôi trồng thủy sản. Ảnh: SLO. 

Nuôi trồng thủy sản là một trong những ngành nghề chính trong phát triển nông nghiệp nông thôn của huyện. Phòng NN&PTNT huyện đã tham mưu cho huyện nhiều văn bản nhằm phát triển, duy trì sản lượng nuôi trồng thủy sản, tăng cường hợp tác xây dựng thương hiệu, nhãn hiệu, vận động các HTX, doanh nghiệp, bổ sung các cơ sở chế biến, đảm bảo phát triển nghề nuôi trồng thủy sản bền vững.

Huyện Quỳnh Nhai triển khai các giải pháp để tăng cường thu hút vốn đầu tư, các doanh nghiệp phát triển nuôi cá lồng và du lịch thủy sản; tập trung hướng dẫn, mở lớp tập huấn về chuyển giao kỹ thuật, phòng bệnh cho thủy sản, nâng cao chất lượng hoạt động của các hợp tác xã, giúp phát huy tốt tiềm năng của huyện vùng lòng hồ và tạo sinh kế bền vững cho bà con nhân dân trên địa bàn.

Chiềng Bằng là một trong các xã vươn lên thoát nghèo, ổn định đời sông nhờ nghề nuôi trồng thủy sản. Với hơn 2.000ha diện tích mặt nước trên địa bàn xã, Chiềng Bằng đã chuyển đổi từ sản xuất độc canh trên đất dốc sang nuôi cá lồng. Đến nay, xã có hơn 3.000 lồng cá, sản lượng nuôi trồng và đánh bắt đạt 350 tấn. Tại một số HTX trên địa bàn xã, phát triển nuôi trồng thủy sản vùng lòng hồ đã góp phần nâng cao thu nhập cho các hộ dân.

Theo đó, với trung bình khoảng 18 hộ sản xuất/HTX, các hộ liên kết nuôi thủy sản tại khu vực cảng cá Chiềng Bằng. Sản phẩm chính của HTX chủ yếu là cá trắm, chép, lăng, nheo… Quy trình nuôi cá tại đây được thực hiện khá bài bản từ khâu chọn giống, thức ăn cho cá, cho đến chăm sóc, phòng bệnh và thu hoạch. Mỗi lồng cá có thể tích từ 70m3 trở lên, chu kỳ nuôi thường là từ 6-18 tháng tùy từng loại cá; cho thu hoạch khoảng 3 tạ cá, doanh thu từ 20 đến 24 triệu đồng, sau trừ chi phí, lãi khoảng 13 triệu đồng/lồng.  

Các thành viên thường xuyên được tập huấn về chuyển giao kỹ thuật nuôi thủy sản. Ngoài những loại cá nuôi truyền thống như: trắm, chép…Ngoài ra, một số HTX còn phát triển thêm các loại thủy sản chất lượng cao, có nhu cầu tiêu thụ lớn như: trắm đen, chép giòn…đảm bảo kế hoạch chăm sóc, phòng bệnh để tăng chất lượng sản phẩm. Đồng thời, chủ động liên kết với các đầu mối tiêu thụ ngoại tỉnh để đảm bảo đầu ra cho sản phẩm của HTX. Các HTX đã và đang làm tốt khâu liên kết thành viên, liên kết trong chăm sóc nuôi trồng và tiêu thụ sản phẩm. Những năm qua, huyện phối hợp với các ngành chức năng tăng cường chất lượng hoạt động tư vấn nuôi cá lồng, tập trung hỗ trợ, định hướng phát triển mô hình HTX nuôi cá lồng trên lòng hồ theo tiêu chuẩn VietGAP, tìm kiếm các đơn vị, doanh nghiệp bao tiêu sản phẩm.

Tổng sản lượng nuôi trồng, khai thác thủy sản năm 2022 của huyện Quỳnh Nhai ước đạt 1.815 tấn, đạt 100,8% KH năm, trong đó sản lượng cá nuôi 1.205 tấn, sản lượng khai thác đánh bắt 610 tấn. Để có đầu ra ổn định cho nghề nuôi cá lồng, Quỳnh Nhai đã phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh xây dựng thành công thương hiệu sản phẩm Cá sông Đà Sơn La, đưa sản phẩm ra các thị trường lớn như Hà Nội, Hải Phòng, Điện Biên, Lào Cai và các tỉnh lân cận. 

Du lịch sinh thái trên lòng hồ thủy điện đang được các địa phương, đơn vị trên địa bàn huyện phối hợp khai thác. 

Theo quy hoạch phát triển du lịch tỉnh Sơn La, huyện Quỳnh Nhai được xác định là một trong những khu du lịch trọng điểm; đặc biệt là trở thành Khu du lịch quốc gia gắn với thương hiệu “Biển xanh trong lòng núi” theo mục tiêu tỉnh Sơn La đề ra đến năm 2030. Cụ thể, phân khu du lịch biển hồ Quỳnh Nhai là phân khu du lịch động lực, tạo nên thương hiệu, phát triển các sản phẩm du lịch cao cấp theo mô hình các khu du lịch phức hợp. Với đa dạng các sản phẩm nghỉ dưỡng, chăm sóc sức khỏe, du lịch thể thao và golf, du lịch sinh thái, du lịch văn hóa, du lịch cộng đồng.

Mục tiêu của tỉnh là liên kết bằng các khu nghỉ dưỡng, tham quan du lịch trên lòng hồ sông Đà với Điện Biên và Lai Châu. Nhiều điểm, sản phẩm du lịch trên vùng lòng hồ thủy điện huyện Quỳnh Nhai được đưa vào khai thác, như: Vịnh Uy Phong, đảo Trái tim, khu du lịch Pá Uôn EcoLake... với nhiều dịch vụ đa dạng, gồm: Nhà hàng, khách sạn, nhà nghỉ cộng đồng, du thuyền ngắm cảnh, khu sân bóng chuyền hơi dưới nước, khu đua thuyền, khu nuôi cá lồng… thu hút đông đảo du khách trong và ngoài tỉnh đến tham quan, trải nghiệm.

Từ năm 2021, Hiệp hội Du lịch Sơn La đã phối hợp với Hiệp hội Du lịch Hà Nội, UBND huyện Quỳnh Nhai, Thuận Châu ký kết thỏa thuận, hợp tác, liên kết trong việc xây dựng sản phẩm du lịch mới và đưa đón khách hai chiều. Sản phẩm mới được các đơn vị khai thác tới đây là sản phẩm Tour du lịch 3 ngày, 2 đêm (bằng phương tiện ô tô) với lịch trình từ Hà Nội - thành phố Sơn La - khám phá biển hồ Quỳnh Nhai - thăm quan Đèo Pha Đin (Thuận Châu).

Hành trình này, du khách sẽ được tham quan nhiều điểm đến với sản phẩm du lịch đa dạng, đặc sắc của Sơn La, như: Khu du lịch Rừng Vàng, Quảng trường Tây Bắc, Di tích Quốc gia đặc biệt Nhà tù Sơn La, Khu du lịch sinh thái Quỳnh Nhai, cầu Pá Uôn, Đền Linh Sơn Thủy Từ, Đền Nàng Han, Tượng Phật Quán Thế Âm Bồ Tát, Đèo Pha Đin... Ngoài ra, đến thăm Quỳnh Nhai đúng dịp xuân về, du khách được tham gia Lễ hội gội đầu, Lễ hội Nàng Han, Lễ hội Đua thuyền truyền thống; tham gia Tuần Văn hóa, Thể thao và Du lịch Quỳnh Nhai...

Huyện Quỳnh Nhai xác định đến năm 2030 phát triển du lịch trở thành Khu du lịch cấp tỉnh và là ngành kinh tế mũi nhọn, đóng góp từ 10% GRDP của huyện, thúc đẩy sự phát triển của các ngành kinh tế khác. Huyện đang tập trung khai thác hợp lý các nguồn lực đầu tư phát triển du lịch theo hướng phát triển bền vững, bảo vệ môi trường sinh thái; tiến hành phục dựng, bảo tồn các giá trị bản sắc văn hóa dân tộc gắn với phát triển du lịch, đưa sắc thái văn hóa thành sản phẩm du lịch, phát triển các đội văn nghệ để đảm bảo, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, tổ chức phát triển các lễ hội truyền thống thành sản phẩm du lịch hấp dẫn, tập trung vào các lễ hội như Đua thuyền, lễ hội Gội đầu, Nàng Han, Kinh Pang Then, Cầu mưa… Dựa trên tài nguyên, tiềm năng, thế mạnh lòng hồ Thủy điện Sơn La gắn với bản sắc văn hóa dân tộc và sản vật địa phương, Quỳnh Nhai sẽ trở thành một trong những điểm đến thu hút du khách, góp phần làm phong phú thêm loại hình du lịch, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. 

Thu Hương