Phát triển đô thị carbon thấp, giảm phát thải khí nhà kính

TMO - Kế hoạch hành động ứng phó với biến đổi khí hậu giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến 2050, TP.HCM đặt mục tiêu giảm 10% phát thải vào năm 2030 và tiến tới nền kinh tế carbon thấp, phát triển bền vững hoặc giảm phát thải 30% nếu có sự hỗ trợ của quốc tế.

Theo các chuyên gia, các hoạt động sản xuất công nghiệp, năng lượng, giao thông-vận tải, xây dựng… là những yếu tố thúc đẩy quá trình đô thị hóa. Bên cạnh đó, các chuyên gia cho biết, nhiều thành phố, đô thị còn phải đối mặt với tình trạng ô nhiễm không khí gây ra các rủi ro về sức khỏe bệnh tật như bệnh về đường hô hấp, các nguy cơ dẫn đến tử vong sớm, thậm chí vượt qua cả thuốc lá. Do đó, việc cắt giảm thâm dụng carbon, phát triển mô hình đô thị ít carbon là giải pháp tối ưu.

Nghiên cứu của Viện Môi trường - Tài nguyên (Đại học Quốc gia TP.HCM) cho thấy, tổng phát thải khí nhà kính của thành phố năm 2022 ở mức trên 60 triệu tấn CO; trong đó, lượng bụi mịn PM2.5 cùng các khí độc hại (như NO2, SO2, CO...) đều vượt ngưỡng khuyến nghị cho sức khỏe từ 4 - 5 lần theo quy chuẩn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Nguyên nhân chủ yếu đến từ các hoạt động sản xuất công nghiệp như: dệt may, sản xuất kim loại… chiếm hơn 30% tổng lượng khí thải. Các hoạt động giao thông đường bộ cũng sản sinh ra hơn 20% tổng lượng khí thải, trong đó xe máy là phương tiện xả khí thải lớn nhất.

TP.HCM hướng tới mục tiêu mở rộng mảng xanh trong quy hoạch phát triển đô thị. Ảnh: TT. 

Kế hoạch hành động ứng phó với biến đổi khí hậu giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến 2050 của TP.HCM đặt mục tiêu đến năm 2030 giảm 10% khí phát thải và tiến tới nền kinh tế carbon thấp. Để đạt được mục tiêu này, Sở TN&MT thành phố đã tích cực hướng dẫn các cơ sở, doanh nghiệp thuộc 5 lĩnh vực: sản xuất công nghiệp, giao thông vận tải, năng lượng, hoạt động sản xuất nông nghiệp và xử lý chất thải thực hiện các bước kiểm kê, báo cáo lượng phát thải trong hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Trong kế hoạch thực hiện Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu  giai đoạn 2020 - 2030, TP.HCM đề ra 56 chương trình, dự án để tập trung giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và thích ứng với biến đổi khí hậu. TP.HCM sẽ lồng ghép các hành động ưu tiên thích ứng và giảm thiểu vào quy hoạch ngành và thành phố, tích cực thực hiện cam kết của Việt Nam cùng cộng đồng quốc tế ứng phó với biến đổi khí hậu, hợp tác quốc tế và kêu gọi hỗ trợ, đầu tư.

Thời gian qua, TP.HCM đã tích cực chuẩn bị các bước để hướng dẫn các cơ sở, doanh nghiệp thực hiện kiểm kê, báo cáo và xây dựng kế hoạch cắt giảm phát thải theo yêu cầu của Chính phủ. TP.HCM cũng đang đẩy mạnh hợp tác với Ngân hàng Thế giới triển khai dự án “Phát triển thành phố carbon thấp” và định hướng tham gia thị trường carbon. Từ đầu năm 2022, UBND TP.HCM đã phối hợp với Ngân hàng Thế giới thành lập Nhóm công tác chung giữa hai cơ quan về sự phát triển toàn diện, bền vững của TP.HCM. Nhóm công tác chung có 8 nhóm kỹ thuật để tập trung xây dựng 8 đề án thành phần phục vụ mục tiêu phát triển toàn diện và bền vững của thành phố, trong đó có nhóm phát thải carbon thấp.

Theo đánh giá của các chuyên gia, để phát triển thị trường carbon tại TP.HCM và cả nước, các đơn vị quản lý nhà nước cần xây dựng, ban hành hệ thống kiểm kê khí nhà kính, hệ thống giám sát phát thải khí nhà kính và hệ thống đo đạc, báo cáo, thẩm định từ cấp quốc gia cho đến cấp cơ sở phát thải; lộ trình giảm phát thải cho từng ngành, tiểu ngành một cách minh bạch, đầy đủ và phù hợp với điều kiện cụ thể của Việt Nam.

Sở TN&MT TP.HCM hướng dẫn các cơ sở, doanh nghiệp trong nhóm lĩnh vực thực hiện các bước kiểm kê, báo cáo lượng phát thải trong hoạt động sản xuất. 

Theo đó, UBND TP.HCM đã yêu cầu Sở TN&MT hướng dẫn, kiểm tra, quản lý hoạt động kinh doanh liên quan đến khí thải carbon trên địa bàn; triển khai hệ thống giám sát các hoạt động giảm phát thải khí nhà kính cho các nhóm ngành. Đồng thời, triển khai kiểm kê khí nhà kính của các cơ sở thuộc các danh mục phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính theo quy định.

Sở Tài nguyên và Môi trường TP.HCM đã tích cực hướng dẫn các cơ sở, doanh nghiệp thuộc 5 lĩnh vực: sản xuất công nghiệp, giao thông - vận tải, năng lượng, hoạt động sản xuất nông nghiệp và xử lý chất thải thực hiện các bước kiểm kê, báo cáo lượng phát thải trong hoạt động sản xuất, kinh doanh; khuyến khích các doanh nghiệp chủ động xây dựng kế hoạch giảm nhẹ phát thải khí nhà kính trong sản xuất, kinh doanh; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong thu gom, xử lý nước thải, chất thải theo hướng tái sinh nhằm giảm phát thải khí nhà kính…

Hướng tới mục tiêu phát triển đô thị carbon thấp, giảm phát thải khí nhà kính, TP.HCM chú trọng mở rộng mảng xanh đô thị với mục tiêu tăng thêm tối thiểu 150 ha đất công viên và 10 ha mảng xanh công cộng trên địa bàn, tương đương trồng mới 10 triệu cây xanh các loại. Địa phương phấn đấu đến năm 2030, đất công viên cây xanh đạt 1m2/người, tăng 450 ha so với năm 2020.

Để thực hiện mục tiêu này, thành phố phát động phong trào mỗi người dân trồng một cây xanh. Đồng thời, yêu cầu các địa phương rà soát, bổ sung, bố trí các diện tích đất công thích hợp cho công tác trồng, phát triển cây xanh như: đường giao thông, bờ kênh mương thủy lợi; thực hiện di dời các nhà xưởng gây ô nhiễm trong các khu dân cư và điều chỉnh chức năng các khu đất này thành đất xây dựng các công viên cây xanh để phục vụ cộng đồng.

Trong lĩnh vực giao thông, thành phố đang trong quá trình triển khai Dự án nghiên cứu các giải pháp hạn chế sử dụng phương tiện giao thông cá nhân, tăng cường kết nối giữa giao thông cá nhân và giao thông công cộng nhằm tăng tỷ lệ sử dụng phương tiện giao thông công cộng. Dự án này được kỳ vọng góp phần giảm kẹt xe, phát thải khí nhà kính. Kết quả tính toán tiềm năng giảm phát thải khí nhà kính từ dự án là 44.638 tấn CO2/năm. 

Ngoài ra, ngành Giao thông thành phố sẽ nghiên cứu và thí điểm xây dựng hệ thống trạm sạc cho các phương tiện giao thông sử dụng điện nhằm giảm sử dụng năng lượng hóa thạch, khuyến khích sử dụng phương tiện giao thông thân thiện môi trường. Địa phương sẽ nghiên cứu các giải pháp thay thế nhiên liệu sạch thay thế xăng, diesel cho các phương tiện xe buýt. Ước tính, lượng khí thải nhà kính có thể giảm 56.771 tấn CO2/năm nếu triển khai sử dụng nhiên liệu sạch. 

Trần Kiên