Phát triển cây dược liệu hướng đến giảm nghèo bền vững

TMO - Với nhiều cơ chế khuyến khích, hỗ trợ, thời gian qua, đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế, trong đó có huyện miền núi A Lưới đã có thêm hướng phát triển kinh tế, giảm nghèo bền vững từ việc trồng dược liệu.  

Tỉnh Thừa Thiên - Huế có tiềm năng đất đai rộng lớn, thổ nhưỡng, vị trí địa lý thuận lợi, nguồn nước dồi dào và khí hậu nhiệt đới gió mùa, là những điều kiện thuận lợi để phát triển nhiều loại cây thảo dược quý. Qua thống kê của Sở KH&CN Thừa Thiên – Huế, tỉnh có hơn 1.600 loài, chiếm hơn 30% tổng số loài cây thuốc của cả nước. Với những tiềm năng vốn có, thời gian qua, người dân đã tận dụng các vùng đất hoang hóa, đất rú cát, mạnh dạn đầu tư phát triển cây dược liệu, bước đầu có những kết quả khả quan, cung cấp nguyên liệu cho thị trường, phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập.

Huyện A Lưới là một trong 74 huyện nghèo của cả nước giai đoạn 2021-2025. Với hơn 75% dân số là người đồng bào dân tộc thiểu số, địa hình lắm núi nhiều dốc khiến địa phương này đối diện với nhiều khó khăn. Theo đánh giá, huyện A Lưới có thời tiết, thổ nhưỡng, điều kiện tự nhiên thuận lợi để triển khai trồng các loại dược liệu quý như ba kích, bách hộ, cà gai leo, hà thủ ô, hoài sơn, hy thiêm, mạch môn, nhân trần, sa nhân tím, sâm bố chính, thiên niên kiện, sạ cạn. Trên thực tế, thời gian qua, đồng bào các dân tộc thiểu số (DTTS) ở A Lưới cũng đã phát huy lợi thế này trồng các loại cây như sâm bố chính, cà gai leo, gừng gió, thiên niên kiện…..và đã trở thành cây chủ lực để đồng bào các DTTS ở A Lưới tăng thu nhập.

Sâm Bố Chính trở thành cây dược liệu mang lại thu nhập ổn định cho đồng bào DTTS tại huyện A Lưới. 

Tại xã Quảng Nhâm, sau thời gian trồng, chăm sóc nhận thấy cây Sâm Bố Chính rất phù hợp với chất đất và vùng khí hậu tại đây. Ngoài ra, nhiều hộ đồng bào còn trồng thêm cây cà gai leo cũng cho hiệu quả kinh tế cao. Hiện toàn xã có gần 10ha cà gai leo với khoảng 25 hộ tham gia trồng.  UBND huyện A Lưới cho biết, phát triển dược liệu là một chủ trương lớn, tỉnh và huyện ban hành nhiều văn bản liên quan đến vấn đề này. Trong đó, người dân và doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện thành dự án phát triển vùng dược liệu cho A Lưới.

Trên địa bàn xã A Roàng, huyện A Lưới hiện có khoảng 60 hộ đồng bào DTTS trong xã cùng nhau trồng cây dược liệu thiên niên kiện và gừng gió với diện tích hơn 2 ha. Đây là loại cây thích hợp với điều kiện tự nhiên tại địa phương. Sau gần 3 năm trồng, cây thiên niên kiện và gừng gió phát triển tốt và cho thu hoạch  Tuy nhiên, bà con chỉ khai thác một phần, phần còn lại để cây tái sinh cho thu hoạch hàng năm, gần với quy luật tự nhiên. Khi khai thác, một phần cây sẽ được giữ lại trồng vụ mới chứ không khai thác hoàn toàn. Sau 3 năm trồng và thu hoạch, bà con đã có thêm thu nhập để cải thiện cuộc sống. 

 Ủy ban nhân dân huyện A Lưới (Thừa Thiên - Huế) đã quy hoạch 360ha vùng trồng dược liệu tại các xã có đông đồng bào DTTS theo kế hoạch phát triển dược liệu giai đoạn 2021-2025. Dự án trồng cây dược liệu quý này nằm trong Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi (Chương trình MTQG 1719) giai đoạn I, có tổng mức đầu tư 229 tỷ đồng. Theo Kế hoạch phát triển dược liệu giai đoạn 2021-2025, huyện A Lưới quy hoạch 360ha vùng trồng dược liệu, tập trung tại các xã Quảng Nhâm, A Roàng, Hồng Bắc. Mô hình gắn liền với nguồn lực thực hiện mục tiêu Chương trình Mục tiêu quốc gia 1719 giai đoạn 2021-2030.

Hiện nay, UBND huyện đang xét hồ sơ, chọn ra một doanh nghiệp có năng lực tham gia thực hiện dự án. Theo báo cáo khả thi Chương trình trình Mục tiêu quốc gia 1719 giai đoạn 1, dự án trồng cây dược liệu quý, có tổng kinh phí đầu tư 229 tỷ đồng (vốn ngân sách nhà nước 68 tỷ đồng, vốn vay Ngân hàng Chính sách xã hội tối đa 96 tỷ đồng, vốn huy động khác là 65 tỷ đồng.

Căn cứ vào kết quả phân tích đất, nước của Viện Nông hóa thổ nhưỡng và định hướng một số cây dược liệu có tiềm năng, phù hợp với địa điểm, dự kiến triển khai vùng trồng dược liệu quý với các loại như ba kích, bách hộ, cà gai leo, hà thủ ô, hoài sơn, hy thiêm, mạch môn, nhân trần, sa nhân tím, sâm bố chính, thiên niên kiện, sạ cạn. Dự án được triển khai thực hiện tại các xã Hồng Bắc, Quảng Nhâm và một số xã khác sử dụng tối thiểu 50% lao động là người dân tộc thiểu số (ưu tiên các dự án có sử dụng trên 50% là lao động nữ); thời gian thực hiện từ năm 2022 đến năm 2025.

Người dân thu hoạch cây dược liệu, góp phần ổn định đời sống. 

Ngoài ra, tại huyện miền núi Nam Đông, Viện Dược liệu (Bộ Y tế) kết hợp với Phòng khoa học Vườn Quốc gia Bạch Mã đã điều tra khảo sát và xác định được 190 thành phần loài cây thuốc đặc hữu thuộc 82 học, 4 ngành của đồng bào dân tộc Ka Tu thuộc vùng đệm Vườn quốc gia Bạch Mã. Vừa qua, Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh đã lựa chọn n loài dược liệu quý phù hợp với điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội huyện Nam Đông sẽ góp phần thúc đẩy khởi sự kinh doanh, khởi nghiệp, thu hút đầu tư vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, giúp người dân cải thiện cuộc sống, nâng cao thu nhập từ dược liệu.

Việc chọn đối tượng phát triển nên chọn một số cây đặc hữu, thế mạnh của Nam Đông, như: khôi tía, chè dây, xuyên tiêu, dây gắm, dây chiều, gừng gió, nghệ đen, hà thủ ô trắng. Ngoài ra, ngành KH&CN đề xuất các loài dược liệu quý phù hợp với điều kiện tự nhiên của huyện Nam Đông, như: ba kích, bảy lá một hoa, sa nhân, đẳng sâm, thiên niên kiện, lan kim tuyến, sâm cau, thổ phục linh, sâm ngọc linh, bách bệnh, cẩu tích, bách bộ, đương quy, hoàng đằng, dây đau xương...

Tháng 3/2023, UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế ban hành đề án 'Phát triển vùng nguyên liệu và các sản phẩm dược liệu gắn với chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) đến năm 2030'. Theo đó, trong năm 2023, bên cạnh tiếp tục hoàn thiện thể chế, chính sách ưu đãi hỗ trợ cho các doanh nghiệp, người dân tham gia phát triển dược liệu, tỉnh Thừa Thiên – Huế sẽ ưu tiên lựa lọn một số loại cây dược diệu, vùng trồng dược liệu; xây dựng trục văn hóa – thảo dược để phát triển các sản phẩm dược liệu gắn với chương trình OCOP tại tỉnh Thừa Thiên – Huế; phát triển chuỗi giá trị các sản phẩm dược liệu… góp phần mang lại sinh kế bền vững cho bà con.

Thanh Trúc