Phát huy giá trị tín chỉ carbon từ hệ sinh thái rừng, biển Côn Đảo

TMO - Khai thác tín chỉ carbon từ rừng và biển tại đặc khu Côn Đảo (thuộc TP.HCM) được xem là giải pháp kép, góp phần nâng cao hiệu quả bảo vệ hệ sinh thái, và  tạo nguồn lực tài chính phục vụ phát triển cộng đồng. Đây là hướng đi nhiều triển vọng trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp.

Côn Đảo được đánh giá là một trong những địa phương có lợi thế nổi bật trong phát triển tín chỉ carbon nhờ hệ sinh thái rừng và biển phong phú, đa dạng. Nơi đây có trữ lượng carbon hơn 427.000 tấn, do đó Côn Đảo có tiềm năng tham gia thị trường tín chỉ carbon, mở cơ hội thu hút nguồn lực tài chính xanh.

Với diện tích rừng nguyên sinh rộng lớn cùng hệ thống rừng ngập mặn, thảm cỏ biển và rạn san hô, Côn Đảo có khả năng hấp thụ, lưu trữ khí CO₂ đáng kể, góp phần quan trọng trong việc giảm phát thải khí nhà kính. Việc phát huy giá trị tín chỉ carbon từ các hệ sinh thái này không chỉ tạo ra nguồn tài chính bền vững phục vụ công tác bảo tồn mà còn mở hướng phát triển kinh tế xanh, thân thiện với môi trường.

Đây cũng là giải pháp giúp địa phương nâng cao trách nhiệm trong ứng phó biến đổi khí hậu, đồng thời tạo điều kiện để cộng đồng tham gia vào quá trình bảo vệ tài nguyên thiên nhiên. Bên cạnh đó, khai thác tín chỉ carbon còn mang lại cơ hội hợp tác quốc tế, thu hút doanh nghiệp và nhà đầu tư quan tâm đến lĩnh vực môi trường.

Tận dụng tốt tiềm năng này, Côn Đảo có thể vừa giữ vững vai trò vùng sinh thái đặc thù, vừa trở thành mô hình phát triển kinh tế kết hợp bảo tồn thiên nhiên tiêu biểu của cả nước.

Đặc khu Côn Đảo có 16 đảo lớn nhỏ. (Ảnh: ĐL). 

Là quần đảo ngoài khơi với 16 đảo lớn nhỏ tổng diện tích hơn 75km2, đặc khu Côn Đảo không chỉ là điểm du lịch nổi tiếng mà còn là kho báu thiên nhiên với hệ sinh thái rừng - biển phong phú. Nơi đây có tổng diện tích rừng và đất lâm nghiệp hơn 6.462 ha, trong đó gần 93% là rừng tự nhiên.

Qua thống kê, trữ lượng gỗ bình quân tại rừng tự nhiên ở Côn Đảo hơn 130 m3/ha, góp phần hình thành “bể chứa carbon” quy mô lớn với tổng trữ lượng đạt gần 430.000 tấn. Đồng thời, hợp phần biển còn có khả năng lưu trữ hơn 300 tấn carbon; cùng 15 tấn ở các thảm cỏ biển.

Đối với biển, hàm lượng POC trung bình tính từ ảnh Sentinel-3 dao động từ 39,187 đến 58,459 mg/m³, kết hợp với độ sâu trung bình 20 m và diện tích mặt nước nghiên cứu, tổng trữ lượng carbon đại dương ước đạt hơn 318 tấn C. Ngoài ra, thảm cỏ biển cũng đóng góp vào khoảng 15 tấn C tập trung chủ yếu ở khu vực vịnh Côn Sơn.

Đây là nguồn “bể chứa carbon” quan trọng, góp phần thực hiện các cam kết quốc gia trong giảm phát thải khí nhà kính, phù hợp với NDC của Việt Nam và các mục tiêu toàn cầu theo Thỏa thuận Paris.

Theo đơn vị nghiên cứu, với diện tích rừng lớn, trữ lượng carbon cao và xu hướng tăng diện tích rừng, Côn Đảo có tiềm năng tham gia các cơ chế tín chỉ carbon tự nguyện (VCM) và REDD+ quốc tế. Nguồn carbon từ biển dù chiếm tỉ trọng nhỏ vẫn có giá trị bổ sung vào danh mục tín chỉ “carbon xanh”.

Để tối ưu hóa tiềm năng, Côn Đảo tăng cường bảo vệ rừng, hạn chế tối đa tình trạng khai thác tài nguyên rừng, biển trái phép. Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh các dự án trồng rừng và phục hồi hệ sinh thái biển. Theo các chuyên gia, tổng tiềm năng giảm phát thải khí nhà kính quy đổi từ trữ lượng carbon rừng và biển Côn Đảo đạt 427.000 tấn. Trong đó rừng đóng góp đến 99,92%.

Điều này không chỉ gia tăng diện tích chứa carbon mà còn góp phần bảo vệ bờ biển, chống xói mòn và tạo sinh cảnh cho các loài thủy sinh. Đáng chú ý, việc phục hồi các thảm cỏ biển cần được quan tâm đặc biệt, bởi đây là một trong những hệ sinh thái có khả năng lưu trữ cao nhất (hơn nhiều lần so với rừng trên cạn), tạo nên "carbon xanh" cho đại dương, mang lại nhiều lợi ích khác như đa dạng sinh học, chất lượng nước và sinh kế. Với trữ lượng carbon cao và xu hướng tăng diện tích rừng hiện nay, Côn Đảo đủ điều kiện tham gia cơ chế tín chỉ carbon tự nguyện.

Đáng chú ý, Vườn quốc gia Côn Đảo đang đi tiên phong, trong lĩnh vực này, triển khai tốt các biện pháp bảo vệ, phục hồi, phát triển rừng và môi trường biển. Lãnh đạo Vườn quốc gia Côn Đảo - nhận định, việc triển khai mô hình tín chỉ carbon là một trong những yêu cầu, nhiệm vụ cấp thiết để phát triển bền vững, ứng phó với biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường sống tại Côn Đảo.

Côn Đảo có nhiều tiềm năng trong bán tín chỉ carbon từ rừng, biển. (Ảnh: ĐL). 

Côn Đảo có lợi thế đặc biệt với tiềm năng rừng biển và du lịch sinh thái lớn. Việc lồng ghép công tác bảo tồn với phát triển du lịch sẽ tạo ra một mô hình kinh tế tuần hoàn, vừa bảo vệ môi trường, vừa mang lại lợi ích kinh tế cho người dân. Tuy nhiên, cần phải xây dựng giải pháp và lộ trình cụ thể để bảo tồn, khai thác hợp lý và đóng góp vào tăng trưởng.

Việc đánh giá đúng về tiềm năng tín chỉ carbon ở Côn Đảo, là một trong các cơ sở quan trọng để xây dựng triển khai đề án kinh tế tuần hoàn, đưa Côn Đảo trở thành hình mẫu về phát triển xanh, tăng trưởng bền vững. Góp phần thực hiện cam kết quốc tế của Việt Nam về đạt mức phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.

Lãnh đạo Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) nhận định việc tính toán đánh giá khả năng hấp thụ carbon, khả năng giảm phát thải, và khả năng gia nhập thị trường là những câu hỏi lớn mà Côn Đảo có khả năng làm được. Vườn quốc gia Côn Đảo được biết đến là một trong những khu bảo tồn thiên nhiên, khu đất ngập nước có tầm quan trọng quốc gia và quốc tế, với hệ sinh thái rừng, biển đa dạng, giàu giá trị.

Do đó, việc xây dựng, triển khai nhiệm vụ đánh giá trữ lượng carbon và tiềm năng giảm phát thải khí nhà kính từ rừng và biển Côn Đảo là hết sức cần thiết, cấp bách. Tạo tiền đề để thúc đẩy mô hình kinh tế tuần hoàn, hướng đến nền kinh tế xanh và phát triển bền vững tại đặc khu duy nhất của TP.HCM.

Khai thác và phát huy giá trị tín chỉ carbon từ hệ sinh thái rừng và biển ở Côn Đảo không chỉ là một hướng đi mới mẻ mà còn mang tính chiến lược, lâu dài trong bối cảnh biến đổi khí hậu toàn cầu ngày càng gia tăng. Với lợi thế sở hữu hệ sinh thái đa dạng, gồm rừng nguyên sinh, rừng ngập mặn, thảm cỏ biển và rạn san hô, Côn Đảo hoàn toàn có thể trở thành điểm sáng trong việc tận dụng nguồn tài nguyên tự nhiên để tạo ra lợi ích kinh tế xanh. Điều này không chỉ giúp gia tăng nguồn lực tài chính phục vụ công tác bảo tồn, phát triển cộng đồng mà còn tạo động lực để địa phương hội nhập sâu rộng với các cơ chế, thị trường carbon quốc tế.

Bên cạnh giá trị kinh tế, việc khai thác tín chỉ carbon còn mang ý nghĩa xã hội và môi trường to lớn; khuyến khích cộng đồng cùng tham gia gìn giữ, bảo vệ rừng và biển, nâng cao nhận thức về phát triển bền vững. Đồng thời, nguồn thu từ tín chỉ carbon có thể tái đầu tư cho các dự án sinh kế xanh, phát triển du lịch sinh thái, góp phần cải thiện đời sống người dân tại đặc khu Côn Đảo.

Hồng Thanh