Bảo tồn đa dạng sinh học biển, thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững

TMO - Tỉnh Quảng Ninh đang tập trung đẩy nhanh tiến độ xây dựng các khu bảo tồn biển, nhằm bảo vệ đa dạng sinh học, phục hồi nguồn lợi thủy sản và hướng tới phát triển kinh tế biển xanh, bền vững.

Quảng Ninh với diện tích tự nhiên trên 12.000km², trong đó hơn 6.200km² đất liền và trên 6.100km² mặt biển; đường bờ biển dài với 2.077 hòn đảo, chiếm hơn 2/3 số đảo cả nước. Tỉnh sở hữu cả 3 hệ sinh thái chính gồm hệ sinh thái trên cạn, hệ sinh thái đất ngập nước và hệ sinh thái biển, tập trung ở các khu vực vịnh Hạ Long, Vườn quốc gia Bái Tử Long, Khu bảo tồn thiên nhiên rừng quốc gia Yên Tử, Khu bảo tồn thiên nhiên Đồng Sơn - Kỳ Thượng. 

Với giá trị tài nguyên phong phú, tỉnh đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ nhằm tăng cường quản lý tài nguyên đa dạng sinh học theo tinh thần Nghị quyết số 10-NQ/TU của BCH Đảng bộ tỉnh về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường, phòng tránh và giảm nhẹ thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu, đảm bảo an ninh nguồn nước trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2022-2030. 

Bảo tồn và phát triển đa dạng sinh học biển luôn được tỉnh Quảng Ninh xác định là nhiệm vụ song hành với phát triển kinh tế biển, nhằm bảo đảm sự hài hòa giữa tăng trưởng và gìn giữ các giá trị tự nhiên. Đây không chỉ là yêu cầu xuất phát từ thực tiễn địa phương có hệ sinh thái biển phong phú, đa dạng mà còn là một nội dung quan trọng được Nghị quyết số 36-NQ/TW nhấn mạnh.

Việc thành lập các khu bảo tồn biển là nhiệm vụ quan trọng được tỉnh Quảng Ninh đẩy mạnh triển khai.

Theo Quyết định số 389/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch bảo vệ và khai thác nguồn lợi thủy sản thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, Quảng Ninh có 3 khu bảo tồn biển, gồm: Khu bảo tồn biển Cô Tô - Đảo Trần, Khu bảo tồn biển vịnh Bái Tử Long và Khu bảo tồn biển vịnh Hạ Long. Đây là các vùng biển ngoài những giá trị về sinh thái và môi trường, còn là nền tảng để phát triển kinh tế biển gắn với du lịch sinh thái, nghiên cứu khoa học, bảo vệ quốc phòng - an ninh vùng biển, đảo tiền tiêu của Tổ quốc.

Quảng Ninh vừa thành lập Khu bảo tồn biển Cô Tô - Đảo Trần có tổng diện tích 18.414,92ha, trong đó có 13.230,5ha diện tích các phân khu chức năng (phân khu bảo vệ nghiêm ngặt; phân khu phục hồi sinh thái; phân khu dịch vụ - hành chính) và 5.184,42ha vùng đệm.

Khu bảo tồn biển Cô Tô - Đảo Trần được thành lập nhằm bảo tồn các hệ sinh thái tự nhiên, đặc thù và quan trọng, như: Rạn san hô tại Cô Tô con, Thanh Lân, cụm đảo Hòn Ngựa, đảo Trần, hòn Bắc Bồ Cát; rừng ngập mặn, bãi triều rạn đá và các quần thể thủy sinh vật; bảo vệ, phục hồi và phát triển quần thể của các loài sinh vật biển quý, hiếm, đặc biệt là các loài di cư như vích, đồi mồi, đồi mồi dứa, rùa da, cá heo trắng Trung Quốc, cá heo không vây…

Đồng thời, gìn giữ cảnh quan thiên nhiên độc đáo của biển Cô Tô - Đảo Trần để phục vụ cho nghiên cứu khoa học, giáo dục và khai thác các giá trị không tiêu hao của các hệ sinh thái biển và cảnh quan đảo cho du lịch sinh thái, du lịch mạo hiểm, du lịch nghỉ dưỡng

Thời gian qua, Ban quản lý vịnh Bái Tử Long cũng đang xây dựng đề án thành lập khu bảo tồn biển vịnh Bái Tử Long cấp quốc gia, với tổng diện tích tự nhiên hơn 15.700ha, trong đó có 9.600ha mặt biển. Mục tiêu của dự án là mở rộng diện tích vùng bảo tồn, bổ sung hợp phần biển vào hệ thống quản lý của Vườn quốc gia Bái Tử Long, thống nhất trong công tác nghiên cứu, giám sát, bảo vệ và phát triển tài nguyên sinh học.

Từ nay đến năm 2027, ngành chức năng sẽ tập trung điều tra, đánh giá hiện trạng đa dạng sinh học, môi trường, hệ sinh thái, kinh tế - xã hội và nghề cá, đồng thời lấy ý kiến các cơ quan chức năng và cộng đồng để hoàn thiện hồ sơ trình cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Trong khi đó, Ban quản lý vịnh Hạ Long tổ chức hội thảo tham vấn triển khai thành lập khu bảo tồn biển, với sự tham dự của các cơ quan chuyên môn, nhà khoa học và chuyên gia. Hội thảo đã chia sẻ kinh nghiệm trong quản lý, bảo tồn hệ sinh thái biển; thảo luận cơ sở pháp lý, mô hình quản lý và các phương án khả thi cho việc xây dựng khu bảo tồn. Việc thành lập khu bảo tồn biển vịnh Hạ Long được xem là giải pháp cấp thiết, chiến lược để bảo tồn tính toàn vẹn Di sản Thiên nhiên thế giới, đồng thời phát huy các giá trị nổi bật phục vụ phát triển kinh tế biển xanh và bền vững.

Quảng Ninh chuyển đổi phao xốp sang vật liệu nổi HDPE, góp phần giảm thiểu rác thải nhựa trên biển (Ảnh: BQN). 

Để triển khai hiệu quả công tác bảo tồn đa dạng sinh học biển, tỉnh tăng cường kiểm soát hoạt động có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường tại vịnh Hạ Long và vịnh Bái Tử Long; đầu tư máy móc, thiết bị, hệ thống xử lý nước thải, thùng rác nổi cỡ lớn và 117 thùng rác tại các điểm tham quan; yêu cầu 100% tàu du lịch lắp đặt thiết bị phân ly dầu - nước và thu gom rác thải đưa về bờ xử lý.

Tỉnh khoanh vùng bảo vệ nghiêm ngặt 5 khu vực có đa dạng sinh học cao trên vịnh Hạ Long; cấm khai thác thủy sản trong vùng bảo vệ tuyệt đối; triển khai 14 dự án cải thiện môi trường; chấm dứt hoạt động bốc xếp hàng hóa rời gây ô nhiễm; di dời toàn bộ nhà bè trên vịnh.

Toàn tỉnh đã chuyển đổi hơn 6,015 triệu phao xốp sang vật liệu nổi HDPE, góp phần giảm thiểu rác thải nhựa trên biển. Quảng Ninh triển khai tích cực phục hồi các hệ sinh thái quan trọng như rừng ngập mặn, rạn san hô, thảm cỏ biển tại vịnh Hạ Long, Bái Tử Long, Cô Tô - Đảo Trần; thả rạn nhân tạo, phấn đấu đến năm 2030 phục hồi thêm 30-50ha.  

Công tác tái tạo nguồn lợi thủy sản được duy trì thường xuyên, với việc thả khoảng 6,6 triệu con giống mỗi năm; xử lý triệt để các hình thức đánh bắt tận diệt. Công tác tuần tra, kiểm soát được phối hợp chặt chẽ giữa các ngành, giúp phát hiện, ngăn chặn hàng nghìn vụ vi phạm về khai thác thủy sản; ý thức của ngư dân về bảo vệ nguồn lợi thủy sản được nâng lên rõ rệt. 

Ngoài ra, tỉnh Quảng Ninh còn tích cực phối hợp với các bộ, ban, ngành trung ương và các tổ chức quốc tế trong phòng ngừa, ứng phó sự cố môi trường và biến đổi khí hậu. Các dự án hợp tác với Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP), Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) đã hỗ trợ tỉnh Quảng Ninh trong đào tạo nhân lực, nâng cấp hạ tầng xử lý chất thải, trồng và phục hồi rừng ngập mặn ven biển, góp phần tăng khả năng chống chịu của hệ sinh thái và cộng đồng trước tác động của thiên tai, bão lũ, nước biển dâng.../.

Thu Thủy