Nỗ lực bảo tồn các loài động vật hoang dã tại Vườn quốc gia Pù Mát

TMO - Vườn quốc gia Pù Mát là một trong ba vùng lõi của Khu Dự trữ sinh quyển thế giới Tây Nghệ An, được xác định là nơi có tính đa dạng sinh học rất cao, với nhiều loài nguy cấp, quý hiếm có giá trị bảo tồn cấp quốc gia và quốc tế. Vì thế, việc triển khai các giải pháp nhằm bảo tồn và phát triển bền vững giá trị tài nguyên tại khu vực này được tỉnh Nghệ An tăng cường thực hiện.

Vườn quốc gia (VQG) Pù Mát được thành lập vào năm 1995 với diện tích 94.715,4 ha, là khu rừng đặc dụng, đại diện cho hệ sinh thái rừng nhiệt đới và á nhiệt đới điển hình. Theo số liệu từ các nhà nghiên cứu, Pù Mát là một trong những khu bảo tồn sinh học lớn ở Việt Nam với hơn 2.400 loài thực vật, trong đó có 37 loài nằm trong sách đỏ Việt Nam và 20 loài trong sách đỏ thế giới. Về động vật, nơi đây là hệ sinh thái quan trọng để bảo vệ 132 loài thú, 361 loài chim, 55 loài bò sát, ếch, nhái và 1.084 loài côn trùng. Trong đó, có rất nhiều loài quý hiếm được ưu tiên bảo tồn.

Đặc biệt, trong thế kỷ 20 các nhà khoa học đã ghi nhận 4 loài thú lớn mới tại Việt Nam thì cả 4 loài đều có mặt tại VQG Pù Mát. Cụ thể: Sao La (Pseudoryx nghetinhensis), Mang Lớn (Muntiacus vuquangensis), Mang Trường Sơn (Muntiacus truongsonensis), Thỏ Vằn (Nesolagus timminsi). Chính vì vậy, VQG Pù Mát đóng vai trò quan trọng trong chiến lược bảo tồn đa dạng sinh học của Việt Nam, cũng như thế giới.

Vườn quốc gia Pù Mát được đánh giá là khu vực có nhiều loài động vật nguy cấp, có giá trị bảo tồn cấp quốc gia và quốc tế. Ảnh: Công Kiên 

Ngoài ra, Chương trình điều tra động vật bằng máy bẫy ảnh theo hệ thống ô lưới đã ghi nhận được 82 loài của 33 họ thuộc các lớp thú, chim và lưỡng cư – bò sát. Trong đó, lớp thú ghi nhận được 38 loài của 18 họ. Đặc biệt, đã ghi nhận được 32 loài thú lớn chiếm 33,7 % tổng số loài thú lớn ở Việt Nam; lớp chim ghi nhận được 42 loài của 13 họ và bổ sung 03 loài mới cho VQG Pù Mát gồm Sáo đất đầu cam (Geokichla citrina), Sáo đất mày trắng (Geokichla sibirica) và Gõ kiến xanh đầu đỏ (Picus rabieri); Lớp lưỡng cư và bò sát ghi nhận được 02 loài thuộc 02 họ.

Trong số 82 loài động vật được điều tra ghi nhận qua chương trình đặt bẫy ảnh, có 48 loài động vật nguy cấp, quý hiếm. Trong đó có 26 loài được ghi trong Sách đỏ Việt Nam (2007), có 21 loài được ghi trong Danh lục đỏ IUCN (2019), có 43 loài có tên trong Nghị định 06/2019/NĐ-CP về quản lý thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp quý hiếm và thực thi công ước về buôn bán quốc tế các loài động, thực vật hoang dã nguy cấp.  

Bẫy ảnh phát hiện đàn voi tại VQG Pù Mát 

Vườn Quốc gia Pù Mát được thành lập nhằm bảo tồn hệ sinh thái thuộc kiểu rừng nhiệt đới vùng Bắc Trường Sơn; bảo tồn các loài động, thực vật đang có nguy cơ tuyệt chủng; tăng cường chức năng phòng hộ đầu nguồn cho hệ thống sông Cả để phục vụ trực tiếp cho đời sống và sản xuất của cộng đồng dân cư trong khu vực; phát triển du lịch sinh thái cộng đồng, tạo điều kiện để người dân bản địa có thêm thu nhập, góp phần xóa đói, giảm nghèo.  

Căn cứ vào tình hình thực tế, trong những năm qua, Ban Quản lý Vườn quốc gia Pù Mát đã triển khai đồng bộ các biện pháp để bảo vệ nguồn tài nguyên thiên nhiên thuộc khu dự trữ sinh quyển miền Tây Nghệ An. Trong đó, Ban Quản lý Vườn quốc gia Pù Mát chú trọng triển khai thực hiện hiệu quả quy chế phối hợp với các đồn Biên phòng: Phúc Sơn, Môn Sơn, Châu Khê, Tam Quang, Tam Hợp (BĐBP Nghệ An) và chính quyền địa phương có địa giới tiếp giáp để bảo vệ nguồn tài nguyên thiên nhiên ở khu vực biên giới.

Lực lượng kiểm lâm của VQG Pù Mát tăng cường công tác phối hợp tuần tra, bảo vệ rừng. Ảnh: Trần Cường 

Để không xảy ra những vụ việc xâm hại lớn về rừng, những năm qua, lực lượng kiểm lâm thuộc các trạm kiểm lâm của Vườn thường xuyên tăng cường công tác tuần tra bảo vệ, luôn củng cố tổ chức, thực hiện luân chuyển cán bộ; điều động bổ sung lực lượng cho các vùng xung yếu, nhất là khu vực nơi có tuyến đường Hồ Chí Minh đi qua và những nơi được coi là điểm nóng về các hoạt động khai thác trái phép tài nguyên rừng.

Hiện đơn vị cũng phối hợp hiệu quả với nhiều tổ chức khác trong điều tra nghiên cứu về lưỡng cư, côn trùng, bò sát, đặt máy bẫy ảnh điều tra động vật. Kết quả đã chụp được nhiều loài động vật có giá trị bảo tồn cao như: tê tê, gấu, mang, cầy vằn, sơn dương…

Đơn vị cũng tăng cường quan hệ hợp tác với Tổ chức Bảo tồn động thực vật hoang dã quốc tế (FFI) trong công tác bảo tồn các loài động vật hoang dã. Hợp tác với Trung tâm Cứu hộ gấu Việt Nam và Vườn thú Ausralia tiến hành các hoạt động nâng cao năng lực trong việc chăm sóc cứu hộ gấu, làm giàu thức ăn cho động vật tại Trung tâm Cứu hộ; hợp tác với Chương trình Bảo tồn rùa châu Á (ATP) thực hiện dự án “Đánh giá chiến lược tái thả cho các cá thể rùa đầu to nguy cấp được tịch thu tại Việt Nam.

Từ năm 2019 đến nay, Trung tâm Cứu hộ động vật hoang dã VQG Pù Mát đã tiếp nhận chăm sóc cứu hộ 270 cá thể của 31 loài, gồm 18 loài thú, 7 loài rùa, 04 loài bò sát và 02 loài chim. Trong trong đó có 26 loài nguy cấp, quý hiếm thuộc nhóm IB, IIB của Nghị định 06/2019/NĐ-CP ngày 22/6/2019 về quản lý động vật rừng, thực vật rừng nguy cấp quý hiếm. Tái thả trở lại rừng tự nhiên 177 cá thể của 26 loài. Nhiều tổ chức bảo tồn cũng đã chọn VQG Pù Mát như là một trong những khu vực an toàn tái thả cũng như thực hiện các hoạt động theo dõi các động vật sau tái thả.

Đức Huy