Nhân giống thành công rong sụn bằng phương pháp nuôi cấy mô

TMO - Các nhà khoa học của Viện Nghiên cứu Hải Sản (thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) đã nghiên cứu, nhân giống thành công giống rong sụn Kappaphycus alvarezii bằng phương pháp nuôi cấy mô, tạo điều kiện thuận lợi cho việc sản xuất đại trà.

Nuôi trồng rong sụn không chỉ mang lại giá trị kinh tế cao, tăng thu nhập cho người dân mà còn giúp cân bằng sinh thái và cải thiện chất lượng nước. Đặc biệt, loài rong sụn Kappaphycus alvarezii là loài rong biển nhiệt đới có giá trị kinh tế, là nguồn nguyên liệu chính cho việc sản xuất k-carrageenan - một dạng hydrocolloid đang được sử dụng nhiều trong các ngành công nghiệp.

Đặc biệt, rong sụn Kappaphycus alvarezii còn là thực phẩm khá phổ biến, nhờ những ưu điểm như nhiều dưỡng chất, hàm lượng dinh dưỡng và dồi dào vitamin. Sản phẩm từ rong sụn sử dụng vào nhiều mục đích khác nhau nên nhu cầu thị trường không ngừng tăng trong những năm qua.

Tại Việt Nam, rong sụn Kappaphycus alvarezii được du nhập từ Philippines từ khoảng năm 1993 và được nhân giống tại các tỉnh ven biển miền Trung như Khánh Hòa, Bình Định, Ninh Thuận…, trở thành một nghề phát triển, tạo sinh kế ổn định cho người dân nghèo ven biển trong thời gian dài.

Tuy nhiên, những năm gần đây, nghề nuôi rong biển, đặc biệt là rong sụn đang dần bị thoái trào. Bên cạnh tác động do ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu thì sự suy thoái nguồn giống rong sụn do quá trình canh tác sinh dưỡng kéo dài cũng dẫn đến sự suy giảm về sức sống và chất lượng cây rong sụn ở Việt Nam.

Do đó, để tiếp tục phát triển diện tích trồng rong sụn, tạo sinh kế ổn định cho người dân, các nhà khoa học của Viện Nghiên cứu Hải sản (thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) đã nghiên cứu, nhân giống thành công giống rong sụn Kappaphycus alvarezii bằng phương pháp nuôi cấy mô.

Thông tin từ Đại diện phòng Nghiên cứu công nghệ sinh học biển (Viện Nghiên cứu Hải sản), rong sụn có giá trị thương mại cao, sau khi đưa về Việt Nam nuôi trồng đã tạo giá trị thương mại rất lớn và tạo sinh kế bền vững cho bà con nông dân trong gần 20 năm qua. Tuy nhiên, trong quá trình nuôi trồng, cây rong sụn không có khả năng sinh sản hữu tính ở vùng biển Việt Nam, rong thường được bà con dùng phương pháp sinh dưỡng để lưu giữ và làm giống cho sản xuất mùa vụ sau.

Do vậy qua thời gian dài, cây rong sụn bị suy thoái về chất lượng, dẫn đến tốc độ sinh trưởng cũng như hàm lượng, chất lượng trong cây rong sụn bị suy giảm. Trước thực trạng này, Bộ NN&PTNT đã giao Viện Nghiên cứu Hải sản nghiên cứu và đã tạo được cây rong sụn chất lượng cao thông qua quá trình nuôi cấy mô sẹo.

Cụ thể, các nhà khoa học thuộc Viện Nghiên cứu Hải sản đã tập trung nghiên cứu và phục tráng thành công được nguồn gen cây rong sụn, tạo ra được cây mầm có giá trị cao thông qua quá trình phát sinh phôi bào. Cây giống được tạo ra từ nguồn gen mới cho năng suất cao, có khả năng kháng bệnh rất tốt và tốc độ sinh trưởng cao hơn so với cây giống ngoài tự nhiên. Tuy nhiên, tồn tại một hạn chế đó là cây giống tạo ra phải mất thời gian khá dài, thông thường phải từ 12 - 15 tháng mới có thể hoàn thành quy trình để cung ứng nguồn giống cho người dân.

Nuôi trồng rong sụn tạo sinh kế cho người dân ven biển. (Ảnh minh hoạ).

Để khắc phục bất cập này, các nhà khoa học thuộc Viện Nghiên cứu Hải Sản đã tiếp tục nghiên cứu, áp dụng phương pháp nhân nhanh giống rong sụn từ cây bố mẹ chất lượng cao. Đến nay, các nhà khoa học đã làm chủ được công nghệ sản xuất và nhân nhanh giống rong sụn Kappaphycus alvarezii phục vụ nhu cầu sản xuất đại trà. Viện Nghiên cứu Hải sản đã làm chủ công nghệ và chủ động sản xuất hàng loạt cây mầm rong sụn biển chất lượng cao thông qua quy trình kỹ thuật nuôi cấy mô tế bào thực vật.

Cây mầm rong sụn chất lượng cao được sử dụng làm vật liệu phát triển nguồn giống phục vụ sản xuất thông qua quy trình nhân nhanh và tái sinh sinh dưỡng với số lượng lớn phục vụ trồng thâm canh đại trà với mục đích thương mại. Các nhà khoa học đã phân nhánh, tạo ra các cây con. Quá trình này chỉ mất khoảng 3 đến 4 tháng, thậm chí nhanh hơn để tạo ra cây giống rong sụn chất lượng cao phục vụ bà con trong quá trình sản xuất đại trà tại các tỉnh ven biển miền Trung Việt Nam.

Theo thông tin từ một nghiên cứu viên thuộc Phòng Nghiên cứu Công nghệ sinh học biển (Viện Nghiên cứu Hải sản), quy trình nhân giống rong sụn bằng công nghệ nuôi cấy mô đã được nghiên cứu, hoàn thiện để nâng cao hiệu quả cũng như rút ngắn thời gian từ 240 ngày xuống dưới 150 ngày. Toàn bộ các bước trong quy trình đã được nghiên cứu, cải tiến như nuôi thích nghi vật liệu trong phòng thí nghiệm, khử trùng tạo vật liệu sạch cảm ứng mô sẹo và tái sinh phôi tạo thành cây con.

Có thể nói, những lợi ích của rong sụn đem lại cho người nuôi về giá trị kinh tế, là sản phẩm có nhiều dinh dưỡng cho sức khoẻ con người. Do đó việc phát triển, nhân rộng mô hình nuôi rong sụn là điều cần thiết. Do vậy, khi các nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Hải sản nhân giống thành công rong sụn bằng nuôi cấy mô mở ra cơ hội tốt trong phát triển rộng diện tích trồng rong cho các hộ khai thác nuôi trồng loài rong này, bởi hiện nay có nhiều công ty về chế biến, thương mại cũng đang khan hiếm nguồn đầu vào nhằm tạo ra các sản phẩm cung ứng trong nước và thị trường xuất khẩu.

Để phát triển kinh tế biển xanh, cần đẩy mạnh nuôi biển theo mô hình tuần hoàn. Rong sụn là một loài được kỳ vọng lớn đóng góp vào chuỗi giá trị nuôi biển xanh không chỉ tại Việt Nam. Chúng vừa giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu, vừa tăng thu nhập cho nông dân, vừa là nguồn thực phẩm giàu dinh dưỡng, đặc biệt tốt cho sức khỏe.

Hải Yến