Ngăn chặn, kiểm soát nguy cơ ô nhiễm môi trường từ rác thải

TMO - Trước áp lực lớn trong quá trình thu gom, xử lý rác thải từ sự phát triển kinh tế-xã hội, trong đó có hoạt động du lịch, thành phố Phú Quốc (tỉnh Kiên Giang) đang triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm ngăn ngừa nguy cơ ô nhiễm môi trường, nỗ lực đạt được các mục tiêu trong phát triển bền vững.

Số liệu thống kê từ ngành chức năng cho thấy, TP Phú Quốc mỗi ngày phát sinh khoảng 190 tấn chất thải rắn, 89% trong số này được thu gom và xử lý theo hai phương pháp là chôn lấp và đốt tại 6 bãi rác tập trung. Kết quả nghiên cứu trong giai đoạn 2020-2023 của dự án Giảm thiểu rác thải nhựa đại dương giữa Cục Biển và Hải đảo (Bộ Tài nguyên và Môi trường) và Tổ chức quốc tế về Bảo tồn thiên nhiên Việt Nam (WWF Việt Nam) đánh giá rác thải là vấn đề cấp thiết nhất trong nhiều rủi ro gây ô nhiễm môi trường ở hòn đảo đón khoảng 3 triệu lượt khách mỗi năm này.

Viện nghiên cứu Biển và Hải đảo cho biết với dân số hơn 146.000 người, trung bình mỗi ngày các hộ dân tại Phú Quốc phát sinh khoảng 13 tấn rác. Với khoảng 3 triệu lượt khách mỗi năm, lượng rác thải phát sinh từ các hoạt động du lịch được xác định lớn hơn nguồn tại chỗ. theo kết quả thống kê về du lịch Phú Quốc trong 3 năm gần đây, công suất các phòng khách sạn cao cấp thường đạt 75% và các phòng khách sạn quy mô nhỏ, các cơ sở lưu trú đạt 80%. Như vậy, tổng lượng rác phát sinh trong ngày từ hoạt động của khách sạn là khoảng 50 tấn mỗi ngày.

Ngoài ra, các nhà hàng ở Phú Quốc cũng phát sinh khoảng 4 tấn rác thải mỗi ngày. Trong đó, rác thải nhựa chiếm hơn 16%, cao hơn Côn Đảo và Cù Lao Chàm. Tỷ lệ dùng túi nylon ở các nhà hàng cũng lên đến 63%, phản án việc sử dụng túi nylon để đựng rác và đựng thực phẩm và vứt bỏ ngay sau khi sử dụng.

Thành phố Phú Quốc duy trì triển khai thực hiện phong trào "Ngày vì môi trường Phú Quốc" trong thu gom rác thải. Ảnh: LH.   

Nhận thức được tầm quan trọng về môi trường và sinh thái đối với sự phát triển kinh tế, Phú Quốc đang từng bước tìm giải pháp cho vấn đề rác thải của thành phố. Năm 2022, hòn đảo triển khai thí điểm các lò đốt rác quy mô hộ gia đình. Năm 2019, khoảng 18.000 m2 rạch Ông Trì được nạo vét với 100 tấn rác thải và tiếp tục triển khai hằng năm để đảm bảo mỹ quan khu đô thị Dương Đông.

Từ năm 2019, thành phố triển khai “Ngày vì môi trường Phú Quốc” Qua hơn 4 năm triển khai thực hiện, phong trào đã lan tỏa đến mọi tầng lớp nhân dân, được các tổ chức, cá nhân và cộng đồng doanh nghiệp đồng tình hưởng ứng; bước đầu làm thay đổi ý thức bảo vệ môi trường của các tổ chức, cá nhân trên địa bàn. Nhiều mô hình tự nguyện tham gia làm vệ sinh môi trường xuất hiện, các doanh nghiệp cũng duy trì thực hiện hiệu quả.

UBND thành phố Phú Quốc cho biết, qua 4 năm triển khai thực hiện phong trào "Ngày vì môi trường Phú Quốc" (từ tháng 7/2019 đến 6/2023), tại đây đã diễn ra 52 đợt tổng vệ sinh môi trường vào các ngày thứ Bảy tuần đầu tiên mỗi tháng, thu hút trên 67.000 lượt người tham gia, thu gom được khoảng 816 tấn rác thải các loại. Ngoài vệ sinh môi trường, "Ngày Vì môi trường Phú Quốc" còn gắn với thực hiện kế hoạch hành động quản lý rác thải nhựa đại dương và các hoạt động, phong trào của địa phương, đảm bảo phong phú, đa dạng, phù hợp với từng chủ đề.

Từ nhiều năm nay, chất thải rắn sinh hoạt sau khi thu gom được vận chuyển và tập kết, chôn lấp tại bãi rác tạm Đồng Cây Sao được đưa vào hoạt động từ năm 2019 trên diện tích khoảng 2 ha và được thiết kế với công suất chứa là 160.000 m3. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế như: Thu gom, vận chuyển, chưa đảm bảo thu gom triệt để, chất thải rắn phát sinh từ hộ gia đình, các cơ sở không phải hộ gia đình và các khu vực du lịch, công cộng, chợ truyền thống. Việc phân loại chất thải chưa có chương trình phân loại tại nguồn được thực hiện gây khó khăn trong việc xử lý và nhiều vấn đề bất cập khác.

Thu gom rác thải ven biển, nhất là trong hoạt động du lịch được địa phương này đẩy mạnh triển khai. 

Thời gian tới địa phương tiếp tục nâng cao hiệu quả của công tác phân loại chất thải rắn tại nguồn và trên địa bàn thành phố. Tận dụng các thành phần có ích trong rác thải sinh hoạt thông qua tái chế, tái sử dụng, góp phần cải thiện chất lượng môi trường; đảm bảo sức khỏe cộng đồng, thích ứng với biến đổi khí hậu và hướng tới mục tiêu phát triển bền vững. Bên cạnh đó, quy định đặt biển cảnh áo “Cấm xả rác thải” – Giữ TP Phú Quốc xanh - sạch - đẹp”; Xây dựng chiến dịch “Giữ TP Phú Quốc xanh - sạch - đẹp”; Xây dựng kế hoạch thực hiện và đi đầu về phân loại rác tại nguồn cho các cơ quan, đơn vị trực thuộc UBND TP nói riêng và các cơ quan, đơn vị đang hoạt động trên địa bàn. Để kiểm soát, ngăn chặn tình trạng xả rác bừa bãi, tới đây 6 camera sẽ được lắp thí điểm ở chợ, sông Dương Đông (phường Dương Đông, TP Phú Quốc).

Các chuyên gia cho rằng, thành phố Phú Quốc cần đầu tư thêm các khu xử lý rác thải đạt tiêu chuẩn, cũng như kiểm soát chặt chẽ tại các điểm trung chuyển rác, xây dựng và nâng cấp các khu tập kết rác đủ tiêu chuẩn nhằm hạn chế việc thất thoát rác ra môi trường. Đồng thời, Phú Quốc cần tăng cường thêm xe chuyên dụng, công nhân thu gom, đầu tư thêm các thùng rác để đảm bảo tất cả người dân đều có quyền tiếp cận với dịch vụ thu gom, đặc biệt lưu ý là những vùng xa trung tâm, ven sông, biển. Phú Quốc cũng cần đẩy mạnh vận động các cơ sở kinh doanh tại chợ, cửa hàng bán đồ lưu niệm thay thế túi ni lông bằng túi giấy, túi vải hoặc vật liệu thân thiện với môi trường và có những chính sách cụ thể và thực tế để hỗ trợ cho các hoạt động này.

Nguyễn Hà