Nâng cao hiệu quả công tác bảo tồn đa dạng sinh học tại Vườn quốc gia Chư Mom Ray

TMO - Cùng với công tác bảo vệ rừng, những năm qua Ban quản lý Vườn quốc gia Chư Mom Ray (tỉnh Quảng Ngãi) chú trọng bảo tồn và phát triển đa dạng sinh học. Trong đó, việc nghiên cứu hiện trạng và đề xuất giải pháp bảo tồn bền vững các loài quý hiếm được đẩy mạnh triển khai.  

Vườn quốc gia Chư Mom Ray có tổng diện tích 56,249 nghìn héc ta, nằm ở phía Tây Nam của tỉnh, thuộc địa bàn các xã Sa Thầy, Rờ Kơi, Mô Rai, Ya Ly, Sa Loong và Bờ Y. Đây là một trong những khu vực có tính đa dạng sinh học cao nhất cả nước với 12 kiểu rừng khác nhau, hơn 1.000 loài động vật (trong đó, có 112 loài nằm trong danh sách nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ) và 1.895 loài thực vật (gồm 192 loài đặc hữu, quý, hiếm).

Để triển khai hiệu quả công tác bảo tồn đa dạng sinh học, Ban quản lý Vườn triển khai đề tài nghiên cứu khoa học được triển khai, nổi bật là nghiên cứu hiện trạng và đề xuất giải pháp bảo tồn bền vững các loài quý hiếm. Đáng chú ý, kết quả đã điều tra, nghiên cứu cho thấy, tại Vườn quốc gia Chư Mom Ray có sự hiện diện của Bộ rùa (Testudines), gồm rùa đầu to, rùa núi viền, rùa dứa (rùa đầm) và cua đinh (ba ba Nam Bộ). Các loài rùa nêu trên đều là động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm đang được ưu tiên bảo vệ. 

Bẫy ảnh được lắp đặt nhằm giám sát, phát hiện các loài động vật quý hiếm (Ảnh: ĐT). 

Từ đây, chuyên đề điều tra hiện trạng phân bố các loài rùa trong Vườn quốc gia Chư Mom Ray được thực hiện ở 6 khu vực rừng có tổng diện tích 26,186 nghìn héc ta. Để có cơ sở tổ chức điều tra ngoài thực địa, xác định đặc điểm phân bố và hiện trạng quần thể loài rùa, Phòng Khoa học và Hợp tác quốc tế tại Vườn quốc gia đã tổng hợp thông tin từ các tài liệu, số liệu, bản đồ đã có, các kết quả công trình khoa học nghiên cứu về các loài rùa do các chuyên gia thực hiện, thông tin tiếp nhận được từ lực lượng chuyên trách bảo vệ rừng của Vườn quốc gia và người dân. 

Ngoài ra, các cán bộ của Phòng Khoa học và Hợp tác quốc tế tổ chức 4 đợt kiểm tra thực tế, thu thập thông tin từ các thiết bị bẫy ảnh giám sát đa dạng sinh học. Bẫy ảnh được lắp đặt ở nhiều vị trí khác nhau từ khu vực bìa rừng đến khu vực sâu bên trong rừng.

Cùng với công tác nghiên cứu, điều tra, đánh giá mức độ đa dạng sinh học, Vườn quốc gia tiếp tục bảo quản 1.193 mẫu tiêu bản thực vật và côn trùng để phục vụ công tác nghiên cứu; tăng cường ứng dụng công nghệ số trong quản lý và theo dõi diễn biến tài nguyên rừng. Đáng chú ý, Vườn quốc gia Chư Mom Ray đã tiếp nhận, cứu hộ và tái thả về rừng chín cá thể động vật quý hiếm do cơ quan chức năng chuyển giao; chăm sóc, bảo tồn 134 loài lan rừng với 1.641 giá thể, gieo ươm 12.800 cây gỗ quý (hương, trắc, sao đen, muồng).

Thời gian qua, Vườn quốc gia Chư Mom Ray đẩy mạnh triển khai công tác bảo vệ, phòng cháy, chữa cháy rừng. Việc ký cam kết bảo vệ và phòng cháy, chữa cháy rừng với 285 hộ dân sản xuất nương rẫy giáp ranh là mô hình hiệu quả, giúp giảm các hành vi xâm hại rừng. Không chỉ tuyên truyền, lực lượng bảo vệ rừng chuyên trách còn ứng dụng công nghệ giám sát, phát hiện sớm các nguy cơ vi phạm, bảo đảm không để xảy ra cháy rừng.

Công tác quản lý, bảo vệ rừng được Ban quản lý Vườn quốc gia đẩy mạnh triển khai (Ảnh minh họa). 

Đặc biệt, phần mềm Smart giúp Ban quản lý giám sát được quãng đường đi tuần tra và việc xử lý vi phạm của nhân viên trên hành trình tuần tra, phát hiện dấu vết động vật, thực vật… Nhờ vậy kịp thời phát hiện ngăn chặn từ xa các nguy cơ xâm hại đến rừng. Ngoài phần mềm Smart, Vườn quốc gia Chư Mom Ray còn áp dụng flycam và công nghệ bẫy ảnh (camera nhỏ) để kiểm soát rừng ở tầm cao, bẫy ảnh được đặt trong rừng để kiểm soát tài nguyên rừng và ngăn chặn các đối tượng xâm hại rừng. 

Trong 6 tháng đầu năm 2025, Ban quản lý Vườn quốc gia đã thực hiện 18 cuộc tuyên truyền cấp thôn cho 648 lượt người tham gia; 28 đợt truyền thông trường học cho 1.120 lượt học sinh tham gia và cấp phát 380 áo, 28 nghìn cuốn vở cho học sinh; ký 285 bản cam kết bảo vệ rừng, phòng chống cháy rừng với 285 hộ dân sản xuất nương rẫy giáp ranh giới Vườn Quốc gia.

Tổ chức tuần tra, kiểm tra rừng và phòng chống cháy rừng 4.266 cuộc với 16,7 nghìn lượt người tham gia; thu gỡ 7.675 dây bẫy thú các loại; kịp thời phát hiện các nguy cơ, biểu hiện xâm hại rừng, không để xảy ra vi phạm, không để xảy ra cháy rừng. Thường xuyên phối hợp với chính quyền các xã, các đồn biên phòng tuần tra, kiểm tra rừng, kịp thời ngăn chặn những hành vi xâm hại rừng, không để vi phạm. 

Ngoài ra, Vườn quốc gia đã giao khoán 3.400 ha rừng thuộc vùng dịch vụ môi trường cho 7 cộng đồng, với 145 hộ tham gia. Đến nay, đã chi trả gần 1,135 tỷ đồng tiền dịch vụ môi trường rừng cho người dân. Nhờ đó, cộng đồng có thu nhập ổn định và trở thành lực lượng nòng cốt trong công tác tuần tra, bảo vệ rừng.../.

Hồng Ngát