Mở rộng diện tích canh tác lúa chất lượng cao, phát thải thấp

TMO - Tỉnh Long An đặt mục tiêu đến 2030 hình thành 125.000ha vùng chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tổ chức lại hệ thống sản xuất.

Đề án Phát triển bền vững 1 triệu hécta lúa chuyên canh chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đến năm 2030  (Đề án 1 triệu hécta lúa chất lượng cao) không chỉ hướng đến hiệu quả kinh tế, an ninh lương thực, tạo thu nhập cao hơn cho nông dân mà còn bảo đảm nhiều mục tiêu trong tình hình mới như thích ứng với biến đổi khí hậu, giảm lượng khí metan (gây hiệu ứng khí nhà kính) do canh tác lúa gây ra. 

Đồng thời, thực hiện đề án góp phần chuyển đổi tư duy sản xuất của nông dân, hướng đến nâng cao chất lượng, giá trị gia tăng và phát triển nông nghiệp bền vững cho vùng ĐBSCL nói chung và tỉnh Long An nói riêng. Theo đó, Đề án 1 triệu hécta lúa chất lượng cao sẽ được triển khai tại 12 tỉnh, thành phố vùng ĐBSCL, trong đó, tại tỉnh Long An với vùng chuyên canh lúa Đồng Tháp Mười đăng ký thực hiện 120.000ha. Cụ thể, đến năm 2025, tỉnh sẽ có 60.000ha lúa chất lượng cao và đến năm 2030 sẽ có 120.000ha lúa chất lượng cao. 

Tỉnh Long An mở rộng diện tích sản xuất giống lúa chất lượng cao, cơ giới hóa các khâu gieo cấy. Ảnh: BT. 

Tỉnh Long An triển khai, thực hiện Đề án trên địa bàn 7 huyện: Tân Hưng, Vĩnh Hưng, Mộc Hóa, Tân Thạnh, Thạnh Hóa, Đức Huệ, Thủ Thừa và thị xã Kiến Tường theo 2 giai đoạn. Giai đoạn 1 từ năm 2024-2025, tỉnh tập trung củng cố các diện tích đã có của dự án chuyển đổi nông nghiệp bền vững tại Việt Nam (VnSAT) trên địa bàn tỉnh với diện tích 60.000ha.

Giai đoạn 2 từ năm 2026-2030, tỉnh tập trung xác định cụ thể khu vực trọng tâm để lập dự án đầu tư phát triển vùng chuyên canh lúa chất lượng cao giảm phát thải mới ngoài vùng dự án VnSAT và sẽ mở rộng thêm 60.000ha. Giai đoạn này sẽ tập trung vào các hoạt động chủ yếu như đầu tư hoàn thiện kết cấu hạ tầng cho những vùng diện tích mới, tổ chức lại sản xuất, xây dựng chuỗi giá trị,...; đồng thời, duy trì sản xuất bền vững ở những vùng Đề án trong giai đoạn 2024-2025.

Vụ Đông Xuân 2023-2024 là vụ đầu tiên tỉnh thực hiện Đề án với tổng diện tích hơn 23.000ha. Trong đó, 2 hợp tác xã (HTX) được chọn làm điểm để thực hiện Đề án là HTX Nông nghiệp Gò Gòn (huyện Tân Hưng) và HTX Dịch vụ Thương mại Nông nghiệp Cây Trôm (huyện Vĩnh Hưng). Đến nay, hầu hết diện tích đều đã được thu hoạch và đạt kết quả tích cực.

Tại HTX Nông nghiệp Gò Gòn (huyện Tân Hưng), HTX không còn đốt đồng sau khi thu hoạch mà sử dụng máy cuốn rơm, cày vùi rơm rạ,... Thực hiện Đề án trong vụ Đông Xuân vừa qua, HTX giảm lượng giống gieo sạ xuống 80kg/ha, áp dụng quy trình “1 phải, 5 giảm”, đưa cơ giới hóa vào sản xuất,... từ đó thu được một số kết quả hết sức khả quan, nhất là giảm được chi phí sản xuất và tăng lợi nhuận.

Diện tích sản xuất lúa vụ Đông Xuân tham gia Đề án cho năng suất cao. 

Toàn huyện Tân Hưng hàng năm gieo sạ khoảng 82.457ha lúa. Trong đó, diện tích triển khai Đề án năm 2024 là 6.660ha, tập trung tại các xã: Hưng Điền, Hưng Điền B, Hưng Hà, Hưng Thạnh, Thạnh Hưng, Vĩnh Châu A,... Ngay từ đầu vụ Đông Xuân 2023-2024, UBND huyện chỉ đạo ngành Nông nghiệp huyện tăng cường tập huấn kỹ thuật cho nông dân, trong đó chú trọng tập huấn về các biện pháp phòng, trừ cỏ dại; bón phân cân đối; áp dụng mô hình 3 giảm, 3 tăng, 1 phải, 5 giảm;...Đồng thời, đẩy mạnh tuyên truyền, vận động nông dân gieo sạ theo cơ cấu giống khuyến cáo của tỉnh, ưu tiên sử dụng giống xác nhận, giảm lượng giống gieo sạ xuống còn từ 80-100kg/ha để giảm chi phí sản xuất” 

Thông tin từ Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Tân Thạnh, trên cơ sở thực hiện Dự án VnSAT, Chương trình ứng dụng công nghệ cao trên cây lúa đến năm 2025 và nội dung tiêu chí Đề án 1 triệu hécta lúa chất lượng cao,, huyện đã tiến hành rà soát, tổng hợp và đăng ký tham gia đề án với diện tích 5.700ha trong năm 2024 tại tất cả các xã của huyện.

Trong đó, vụ Đông Xuân 2023-2024 là 3.675ha và vụ Hè Thu 2024 là 2.025ha. Thực hiện chương trình ứng dụng công nghệ cao trên cây lúa, năm 2023, toàn huyện triển khai, thực hiện 38 mô hình nhân rộng với tổng diện tích 2.412,1ha, đạt 96,48% kế hoạch; duy trì 46 mô hình với tổng diện tích 2.863,3ha, đạt 93,57% kế hoạch. Qua tổng kết, các mô hình đều được nông dân đánh giá cao về các nội dung và hiệu quả, giúp nông dân tăng lợi nhuận từ 2-4 triệu đồng/ha so với phương thức sản xuất truyền thống kết quả thực hiện chương trình ứng dụng công nghệ cao trên cây lúa có tác động tích cực đến việc áp dụng sạ thưa, giảm được 20-60kg/ha lượng giống gieo sạ, giảm được 20-35kg phân đạm, kết hợp áp dụng tưới ngập khô xen kẽ, góp phần giảm phát thải khí nhà kính. Đây là tiền đề thuận lợi để huyện tham gia Đề án 1 triệu hécta lúa chất lượng cao. 

Tại nhiều diện tích sản xuất trong Đề án, nông dân sử dụng máy cuốn rơm sau thu hoạch lúa, giảm tình trạng đốt rơm rạ trên đồng ruộng. Ảnh: BT. 

Sở NN&PTNT Long An cho biết, tổng diện tích lúa gieo sạ năm 2023 ước đạt 513.877ha, tăng 4.818ha so cùng kỳ. Năng suất ước đạt 59,3 tạ/ha, tăng 3,3 tạ/ha so cùng kỳ; sản lượng ước đạt trên 3 triệu tấn, tăng 186.967 tấn so cùng kỳ, trong đó, lúa chất lượng cao đạt trên 1,8 triệu tấn. Những năm gần đây, ngành Nông nghiệp tỉnh tích cực hỗ trợ nông dân chuyển đổi cơ cấu giống lúa và tăng cường liên kết bao tiêu với doanh nghiệp, do đó, diện tích gieo sạ các giống lúa thơm, đặc sản và chất lượng cao ngày càng tăng. Một số giống lúa chất lượng cao như OM5451, OM18, Jasmin 85, RVT, Đài thơm 8, ST24, ST25,... thường được nông dân lựa chọn để gieo sạ.

Thực tế cho thấy, sản xuất các nhóm giống lúa chất lượng cao giúp bán được giá cao, nông dân có thể tăng lợi nhuận từ 10-17% so với trồng giống lúa có chất lượng trung bình. Ðây là điều kiện thuận lợi để ngành Nông nghiệp tỉnh tiếp tục khuyến cáo nông dân sản xuất các nhóm giống lúa chất lượng cao trong thời gian tới.

Ngành Nông nghiệp tỉnh đặt ra mục tiêu cho Đề án đến năm 2030 là diện tích canh tác vùng chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp của tỉnh đạt 120.000ha. Tại các vùng chuyên canh này, nông dân sẽ giảm lượng giống gieo sạ xuống dưới 70kg/ha, giảm 30% lượng phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc hóa học, giảm 20% lượng nước tưới so với canh tác truyền thống. 100% diện tích áp dụng ít nhất một quy trình canh tác bền vững như “1 phải, 5 giảm”, SRP, tưới ướt - khô xen kẽ, các tiêu chuẩn thực hành nông nghiệp tốt được chứng nhận và được cấp mã số vùng trồng.

Để triển khai hiệu quả Đề án, ngành Nông nghiệp tỉnh đã yêu cầu các huyên, thị xã rà soát, củng cố, kiện toàn diện tích 60.000ha thuộc dự án VnSAT để triển khai trong vụ Đông Xuân 2023-2024 và các vụ tiếp theo. Cùng với đó, dựa trên các tiêu chí đăng ký tham gia Đề án, các huyện, thị xã chủ động phối hợp ngành Nông nghiệp tỉnh rà soát các diện tích đủ tiêu chí để mở rộng trong giai đoạn 2026-2030, hướng tới mục tiêu 120.000ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp trên địa bàn tỉnh vào năm 2030.

Thời gian tới, ngành Nông nghiệp tỉnh tập trung rà soát, triển khai các chương trình như Chương trình nâng cao năng lực cho HTX và doanh nghiệp tham gia Đề án trên địa bàn tỉnh; Chương trình tín dụng hỗ trợ liên kết sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm lúa gạo chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh Vùng ĐBSCL trên địa bàn tỉnh; Chương trình hiện đại hóa hạ tầng sản xuất cho 1 triệu hécta lúa gạo chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh Vùng ĐBSCL trên địa bàn tỉnh; Chương trình thí điểm chi trả carbon dựa vào kết quả cho 1 triệu hécta lúa gạo chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh Vùng ĐBSCL trên địa bàn tỉnh;... nhằm hỗ trợ HTX, nông dân triển khai thành công Đề án. 

Hải Minh