Kim ngạch xuất khẩu cá tra năm 2023 sẽ đạt 2 tỷ USD

TMO - Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), dự báo kim ngạch xuất khẩu cá tra Việt Nam trong cả năm 2023 sẽ giảm 15%, xấp xỉ khoảng 2 tỷ USD.

Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho biết, sản phẩm cá tra được xuất khẩu sang hơn 140 thị trường trên thế giới. Kim ngạch năm 2022 đạt 2,44 tỉ USD, tăng 51,5% so với năm 2021, trong 6 tháng đầu năm 2023 xuất khẩu đạt 873 triệu USD, giảm 39% so với cùng kỳ năm 2022. Công tác quản lý điều kiện nuôi trồng và điều kiện đảm an toàn thực phẩm đối với cơ sở nuôi, cơ sở ươm giống còn nhiều hạn chế. Cụ thể, tỷ lệ cơ sở ươm giống được chứng nhận; giám sát thực hiện cam kết thấp; kết quả quản lý cơ quan địa phương chưa phản ánh đúng thực tế điều kiện của các cơ sở.

Dựa vào tình hình 7 tháng của năm 2023 chưa có dấu hiệu phục hồi nào rõ ràng cho thị trường xuất khẩu cá tra những tháng tiếp theo. Một điểm bất thường là không phải sức mua mà là đơn đặt hàng từ các đối tác rất chậm tại tất cả các thị trường, đặc biệt là thị trường Mỹ và Trung Quốc. Về giá cá tra xuất khẩu, mặc dù quý II/2023, cá tra xuất khẩu đã có sự cải thiện về giá so với quý I/2023 nhưng giá xuất khẩu vẫn đi theo chiều hướng ngang.

Theo đó, trong tháng 6, giá cá tra trung bình xuất khẩu sang Hoa Kỳ đạt 3,5 USD/kg, giảm 21% so với tháng 6 và tiếp tục giảm 4% so với tháng 5. Đại diện VASEP cũng dự báo trong nửa năm tới sẽ có sự phục hồi nhẹ tại thị trường Mỹ vì mức lạm phát đang hạ nhiệt, tạo điều kiện cho người tiêu dùng nhiều hơn vào thời điểm cuối quý II và quý III, cũng là thời điểm tích trữ cho các nhà bán lẻ tại Mỹ để phục vụ cho các mùa lễ hội cuối năm; lượng tồn kho cá tra tại các nước đang giảm dần; giá thức ăn cá tra đang giảm giúp cho nông dân đẩy mạnh thả cá nuôi vào những tháng cuối năm chuẩn bị cho mùa vụ tiếp theo.

Các địa phương, doanh nghiệp vùng ĐBSCL đẩy mạnh rà soát, khắc phục lỗi trong đảm bảo an toàn thực phẩm đối với mặt hàng cá tra, tạo thuận lợi xuất khẩu. 

Trước tình hình trên, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Trần Thanh Nam cho rằng, từ nay đến cuối năm ngành hàng cá tra nên tìm kiếm, mở rộng thị trường tiềm năng; xây dựng lại chuỗi cung ứng bị đứt gãy. Đồng thời, Thứ trưởng Trần Thanh Nam cũng đề nghị các đơn vị liên quan và các địa phương, doanh nghiệp vùng Đồng bằng sông Cửu Long đẩy mạnh rà soát, khắc phục lỗi trong đảm bảo an toàn thực phẩm cần được tập trung thực hiện để chuẩn bị cho Đoàn thanh tra của Cơ quan Kiểm dịch và An toàn Thực phẩm Hoa Kỳ FSIS (Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ) sang kiểm tra vào ngày 7/8.

Bên cạnh đó, đối với địa phương cần tăng cường kiểm soát, xử lý vi phạm trong việc kinh doanh, phân phối thuốc thú y thủy sản cấm sử dụng; liên tục cập nhật, phổ biến về quy định, yêu cầu của cơ quan thẩm quyền các thị trường cho doanh nghiệp thủy sản xuất khẩu khi có thay đổi. Ngoài ra,các doanh nghiệp nên tăng cường thị trường Nam Mỹ, chuẩn bị nguồn hàng vào các thị trường đã cạn nguồn dự trữ, xây dựng chuỗi cung cung ứng đã đứt gãy do nguồn cầu thấp.

Cục Chất lượng Chế biến và Phát triển Thị trường cần xây dựng kế hoạch triển khai điểm các chuỗi cung ứng hàng hóa an toàn thực phẩm từ con giống, vùng nuôi sản xuất đến sơ chế, chế biến ở một số địa phương trọng điểm về nuôi cá tra như Đồng Tháp, An Giang, Cần Thơ để thực hiện một số mô hình về chuỗi sản xuất.

Dự báo hết năm 2023, xuất khẩu thủy sản sẽ thu về khoảng trên 9 tỷ USD, với những điều kiện thuận lợi như thị trường phục hồi và nguồn nguyên liệu để chế biến xuất khẩu ổn định. Riêng trong tháng 7/2023, xuất khẩu thủy sản ước đạt 830 triệu USD, giảm 11% so với cùng kỳ năm 2022. Trong đó, xuất khẩu tôm giảm 10% đạt khoảng 345 triệu USD, cá tra đạt 150 triệu USD, giảm 20%, cá ngừ giảm nhẹ 3% và các loại cá khác giảm 12% so với tháng 7/2022.

Về góc độ thị trường, tín hiệu phục hồi rõ rệt nhất ở thị trường Trung Quốc, trong tháng 7/2023 tăng 45% so với cùng kỳ năm ngoái, đạt gần 180 triệu USD. Xuất khẩu sang các thị trường chính khác vẫn thấp hơn 5 - 40% so với tháng 7/2022.

Trong những tháng còn lại của năm 2023, Vasep đưa ra ba yếu tố sẽ quyết định kịch bản xuất khẩu lạc quan. Thứ nhất, diễn biến kinh tế các thị trường lớn được dự báo khả quan hơn trong nửa cuối năm cộng với thực tế nhu cầu nhập khẩu của các thị trường như Mỹ và Trung Quốc đang có xu hướng tăng trở lại, khi lượng tồn kho đang vơi dần và chuẩn bị đơn hàng cho dịp Lễ hội cuối năm và năm mới. Thứ hai, nội lực của doanh nghiệp và cộng đồng sản xuất chuỗi cung ứng thủy sản được hỗ trợ kịp thời về nguồn vốn, các điều kiện sản xuất kinh doanh để giữ được nguồn cung nguyên liệu ổn định, đảm bảo có sẵn nguồn hàng khi thị trường có nhu cầu. Thứ ba, các sản phẩm xuất khẩu có nguồn cung ổn định và có giá thành giảm, giá bán cạnh tranh trước các nước khác.

Như vậy, với kịch bản thuận lợi, xuất khẩu thủy sản 5 tháng còn lại năm 2023 có thể sẽ đạt khoảng trên 4 tỷ USD, khi đó tổng kim ngạch xuất khẩu cả năm 2023 sẽ đạt trên 9 tỷ USD, giảm 15 - 16% so với năm 2022. Trong đó, dự báo tôm sẽ thu về lượng ngoại tệ khoảng 3,5 - 3,6 tỷ USD, giảm 16 - 18%. Cá tra giảm 28% đạt 1,7 - 1,8 tỷ USD. Xuất khẩu cá ngừ và mực, bạch tuộc sẽ giảm khoảng 14 - 15% đạt lần lượt 870 triệu USD và 650 triệu USD. Xuất khẩu cá biển ước đạt 1,9 – 2 tỷ USD, giảm nhẹ so với năm 2022.

Thị trường Trung Quốc vẫn là kỳ vọng lớn nhất cho doanh nghiệp thủy sản hiện nay, sau mở cửa, giao thương đang trở lại bình thường dần dần. Hy vọng nửa cuối năm, kinh tế Trung Quốc ổn định hơn, thu nhập và tiêu dùng của người dân tăng dần, thị trường thích nghi bối cảnh mới… Khi đó, xuất khẩu thủy sản có cơ hội phục hồi lại với dự đoán tương đương với kim ngạch của năm 2023 với khoảng 1,8 tỷ USD cho cả Trung Quốc và Hồng Kông. 

Hạnh Nguyễn