TMO - Với mục tiêu bảo tồn hệ sinh thái tự nhiên, đa dạng sinh học và nguồn lợi thủy sản, tỉnh Quảng Ninh đang tập trung triển khai kế hoạch thành lập khu bảo tồn biển. Đây được xem là bước đi quan trọng trong chiến lược phát triển xanh, góp phần cân bằng giữa khai thác và bảo vệ môi trường, hướng tới phát triển kinh tế biển bền vững trong giai đoạn tới.

Thực tế cho thấy, biển Quảng Ninh có mức độ đa dạng sinh học cao, phong phú về nguồn gen và nguồn lợi thủy sản, song đang chịu áp lực lớn từ khai thác, nuôi trồng và du lịch. Trong bối cảnh đó, việc đẩy nhanh tiến độ thành lập và đưa vào hoạt động các khu bảo tồn biển càng trở nên cấp thiết.

Theo Quyết định số 389/QĐ-TTg (ngày 9/5/2024) của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch bảo vệ và khai thác nguồn lợi thủy sản thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, Quảng Ninh có 3 khu bảo tồn biển, gồm: Khu bảo tồn biển Cô Tô-đảo Trần, khu bảo tồn biển vịnh Bái Tử Long và khu bảo tồn biển vịnh Hạ Long. Đây là các vùng biển ngoài những giá trị về sinh thái và môi trường, còn là nền tảng để phát triển kinh tế biển gắn với du lịch sinh thái, nghiên cứu khoa học, bảo vệ quốc phòng-an ninh vùng biển, đảo tiền tiêu của Tổ quốc.

Cụ thể, đối với quy hoạch khu bảo tồn biển Cô Tô-đảo Trần có tổng diện tích hơn 18.400ha, gồm khu bảo tồn hơn 13.230ha và vùng đệm khoảng 5.184ha. Đây là khu vực có hệ sinh thái biển phong phú, đa dạng về sinh học, tiêu biểu cho vùng biển đảo xa bờ miền Bắc Việt Nam.

Biển Quảng Ninh có độ đa dạng sinh học cao, với nhiều loại động vật phong phú.

Tuy nhiên, các hệ sinh thái san hô, cỏ biển và nguồn lợi hải sản tại đây có nguy cơ đang bị suy giảm, cần được bảo vệ khẩn trương. Việc thành lập khu bảo tồn biển Cô Tô-đảo Trần nhằm đánh giá, quản lý và bảo tồn các nguồn tài nguyên sinh vật biển, đồng thời tạo cơ sở khoa học cho việc đề xuất các giải pháp khai thác hợp lý, bảo vệ và phát triển lâu dài các hệ sinh thái đặc trưng.

Bên cạnh đó, Ủy ban Nhân dân tỉnh đã nhất trí thông qua dự án thành lập khu bảo tồn biển Cô Tô-đảo Trần và phê duyệt quy hoạch chi tiết. Dự án do Sở NN&MT (trước đây là Sở NN&PTNT) làm chủ đầu tư, được chia thành 2 giai đoạn: 2023-2024 và 2025-2027, gắn với việc triển khai phương án sinh kế cho các tổ chức, cá nhân đang khai thác, nuôi trồng trong phạm vi dự án. Quá trình chuẩn bị được Trung tâm Bảo tồn sinh vật biển và Phát triển cộng đồng (MCD) hỗ trợ kỹ thuật, phối hợp với các tổ chức trong và ngoài nước, như Chương trình Oceans5 và Quỹ Rockerfeller.

Các hoạt động nghiên cứu, khảo sát, hội thảo lấy ý kiến chuyên gia, cộng đồng dân cư đã được tổ chức, đảm bảo tính khoa học, khả thi và sự đồng thuận cao của các bên liên quan. Việc sớm thành lập và vận hành khu bảo tồn biển Cô Tô-đảo Trần không chỉ góp phần bảo tồn hệ sinh thái biển và nguồn lợi thủy sản, mà còn giúp nâng cao vị thế Quảng Ninh trong mạng lưới các khu bảo tồn biển quốc gia, thúc đẩy phát triển kinh tế biển xanh theo hướng hiện đại.

Đáng chú ý, cùng với việc thành lập khu bảo tồn biển Cô Tô-đảo Trần, hiện Ban quản lý vịnh Bái Tử Long cũng đang xây dựng đề án thành lập khu bảo tồn biển vịnh Bái Tử Long cấp quốc gia, với tổng diện tích tự nhiên hơn 15.700ha, trong đó có 9.600ha mặt biển.

Mục tiêu của dự án là mở rộng diện tích vùng bảo tồn, bổ sung hợp phần biển vào hệ thống quản lý của Vườn Quốc gia Bái Tử Long, thống nhất trong công tác nghiên cứu, giám sát, bảo vệ và phát triển tài nguyên sinh học. Từ nay đến năm 2027, ngành chức năng sẽ tập trung điều tra, đánh giá hiện trạng đa dạng sinh học, môi trường, hệ sinh thái, kinh tế-xã hội và nghề cá, đồng thời lấy ý kiến các cơ quan chức năng và cộng đồng để hoàn thiện hồ sơ trình cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Về khu bảo tồn biển vịnh Hạ Long, ngày 12/8 vừa qua, Ban quản lý Vịnh Hạ Long đã tổ chức hội thảo tham vấn triển khai thành lập khu bảo tồn biển, với sự tham dự của các cơ quan chuyên môn, nhà khoa học và chuyên gia.

Hội thảo đã chia sẻ kinh nghiệm trong quản lý, bảo tồn hệ sinh thái biển; thảo luận cơ sở pháp lý, mô hình quản lý và các phương án khả thi cho việc xây dựng khu bảo tồn. Việc thành lập khu bảo tồn biển vịnh Hạ Long được xem là giải pháp cấp thiết, chiến lược để bảo tồn tính toàn vẹn Di sản Thiên nhiên thế giới, đồng thời phát huy các giá trị nổi bật phục vụ phát triển kinh tế biển xanh và bền vững. Với định hướng “ba chân" vững chắc, gồm nuôi trồng thủy sản công nghệ cao - khai thác hợp lý - bảo tồn biển bền vững, Quảng Ninh đang từng bước tạo thế cân bằng trong phát triển kinh tế thủy sản.

Việc triển khai khai thác thuỷ sản hợp lý là cách để Quảng Ninh tạo cân bằng trong bảo tồn tài nguyên thiên nhiên biển.

Hệ thống các khu bảo tồn biển không chỉ là “lá chắn sinh thái” bảo vệ biển đảo quê hương, mà còn là “nguồn vốn tự nhiên” để nuôi dưỡng, phục hồi nguồn lợi thuỷ sản, hỗ trợ cho sinh kế cộng đồng ngư dân ven biển. Qua đó giúp Quảng Ninh hoàn thiện bức tranh tổng thể về bảo tồn biển, trở thành địa phương tiên phong cả nước trong phát triển thủy sản và kinh tế biển bền vững, hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế, bảo vệ môi trường và an sinh xã hội. Việc khẩn trương triển khai kế hoạch thành lập khu bảo tồn biển thể hiện quyết tâm của tỉnh Quảng Ninh trong thực hiện mục tiêu phát triển bền vững, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và ứng phó với biến đổi khí hậu.

Các Khu bảo tồn biển khi được hình thành sẽ góp phần quan trọng trong việc gìn giữ các hệ sinh thái rạn san hô, thảm cỏ biển, rừng ngập mặn cùng nhiều loài sinh vật quý hiếm đang có nguy cơ suy giảm. Đây cũng là cơ sở để Quảng Ninh phát triển du lịch sinh thái, khai thác thủy sản có kiểm soát, đồng thời nâng cao nhận thức cộng đồng về tầm quan trọng của bảo tồn đa dạng sinh học biển.

Trong thời gian tới, tỉnh Quảng Ninh sẽ tiếp tục huy động nguồn lực, tăng cường phối hợp giữa các sở, ngành và địa phương nhằm hoàn thiện quy hoạch, cơ chế quản lý, đảm bảo hiệu quả thực thi sau khi khu bảo tồn đi vào hoạt động. Với hướng đi trọng tâm, xác định phát triển kinh tế gắn với bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, Quảng Ninh đang từng bước khẳng định vai trò tiên phong trong công tác bảo tồn biển, góp phần tạo nền tảng vững chắc trong phát triển kinh tế biển xanh và lâu dài, hiệu quả.

Lý Vân