Khắc phục những tồn tại trong chống khai thác hải sản bất hợp pháp

TMO - Thời gian qua, công tác chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (IUU) trên địa bàn tỉnh Quảng Trị đã đạt một số kết quả đáng ghi nhận. Tuy nhiên, vẫn còn một số hạn chế cần được khắc phục sớm để Quảng Trị cùng với các địa phương trên cả nước hoàn thành mục tiêu gỡ "Thẻ vàng" của Ủy ban châu Âu. 

Theo báo cáo của Ban chỉ đạo về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định tỉnh Quảng Trị, toàn tỉnh hiện có 2.648 tàu cá, với tổng công suất 147.952 CV; trong đó, tàu có chiều dài dưới 6m là 1.872 chiếc, tàu dài từ 6m trở lên là 776 chiếc. Quảng Trị hiện có 186/188 tàu cá đã lắp đặt thiết bị giám sát hành trình; 105 tàu chưa đăng ký, có 346 tàu cá "3 không" (không đăng kiểm, không đăng ký, không giấy phép).

Tính đến nay, Quảng Trị đã cấp giấy phép khai thác thủy sản cho 483/776 tàu cá; đánh dấu 755/776 tàu cá; cập nhật dữ liệu trên trường VnFishbase đăng ký 671/776 tàu; trường VnFishbase giấy phép 579/776 tàu và trường VnFishbase đăng kiểm 279/297 tàu. Tổng số tàu cá được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm còn hiệu lực là 177/188 tàu; số cảng cá được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm đến nay đang còn hiệu lực là 2/3.

Quảng Trị không có tàu cá vi phạm khai thác hải sản trái phép ở vùng biển nước ngoài bị bắt giữ. Những tàu cá không tham gia khai thác, không lắp thiết bị giám sát hành trình và tàu cá có nguy cơ cao vi phạm khai thác IUU đều được lập danh sách gửi các cơ quan có thẩm quyền. Trong 9 tháng của năm 2024, lực lượng chức năng tỉnh Quảng Trị xử phạt 46 vụ vi phạm với số tiền trên 300 triệu đồng. 

Quảng Trị đã triển khai đồng bộ các giải pháp để triển khai hiệu quả công tác chống khai thác IUU 

Mặc dù đã đạt được nhiều kết quả trong công tác chống khai thác IUU, tuy nhiên, tại Quảng Trị, đăng ký tàu cá, cấp giấy phép khai thác thủy sản, cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm tàu cá, cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm cảng cá và lắp đặt thiết bị giám sát hành trình chưa đạt 100% theo yêu cầu. Khối tàu cá có chiều dài từ 6m đến dưới 12m ở các vùng bãi ngang chưa giám sát được sản lượng khai thác và thu nộp báo cáo khai thác thủy sản. Tàu cá hoạt động khai thác sai vùng vẫn còn xảy ra. Tàu cá mất kết nối VMS trên biển xảy ra thường xuyên.

Việc xử lý tàu cá vi phạm về mất kết nối VMS trên biển còn gặp khó khăn. Chủ tàu, thuyền trưởng sử dụng khai báo trên Hệ thống phần mềm truy xuất nguồn gốc thuỷ sản khai thác điện tử (eCDT) từ 1/7/2024 đến nay chưa đạt 100%.Cơ sở hạ tầng nghề cá chưa đồng bộ, Cảng cá Cửa Việt và Cảng cá Cửa Tùng đang đầu tư sửa chữa nâng cấp ảnh hưởng đến việc cập và rời cảng của tàu cá. Công tác tuần tra, kiểm soát và xử lý vi phạm trên biển của lực lượng Kiểm ngư còn gặp nhiều khăn.

Việc truy xuất nguồn gốc thủy sản chưa cụ thể; chưa giám sát được sản lượng thủy sản của tàu cá có chiều dài từ 6m đến dưới 12m; tàu cá hoạt động khai thác sai vùng vẫn xảy ra; nhiều tàu mất kết nối trên 6 giờ nhưng không xử phạt; có tình trạng tàu ra khơi nhưng không có sản lượng. Tiến độ triển khai để hoàn thiện hồ sơ đối với tàu cá “3 không” còn chậm. Kết quả xử lý tàu vi phạm rất thấp dù hành vi vi phạm nhiều... 

Ngoài ra, tại cảng cá Cửa Việt có tình trạng hợp thức hóa, khai man về nhật ký khai thác ghi chưa đầy đủ, nhiều hồ sơ chữ ký giống nhau, có dấu hiệu đối phó. Trước những tồn tại này, lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho rằng, quản lý tàu cá của tỉnh Quảng Trị còn buông lỏng, triển khai chưa nghiêm túc, đang có dấu hiệu đi xuống. Theo đó, phải quy trách nhiệm cụ thể từng ngành; trách nhiệm người đứng đầu, trước hết là các cấp ủy, người đứng đầu ở ngành, địa phương, phải nêu gương, xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm, không hoàn thành nhiệm vụ.

Lãnh đạo Bộ NN&PTNT đề nghị lãnh đạo tỉnh và các sở, ban, ngành của tỉnh phải nhìn thẳng sự thật, thẳng thắn chỉ rõ những bất cập, tồn tại từ thực tế hiện nay để tập trung khắc phục, tiếp tục huy động hệ thống chính trị vào cuộc, phải hành động mạnh mẽ, quyết liệt hơn nữa.  

UBND tỉnh Quảng Trị yêu cầu các sở, ban, ngành và UBND các huyện ven biển, huyện đảo Cồn Cỏ tiếp tục tập trung cao điểm, huy động các nguồn lực triển khai đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp chống khai thác IUU. 

Để khắc phục hạn chế và triển khai thực hiện tốt các nhiệm vụ chống khai thác IUU, lãnh đạo UBND tỉnh Quảng Trị yêu cầu các sở, ban, ngành và UBND các huyện ven biển, huyện đảo Cồn Cỏ tiếp tục tập trung cao điểm, huy động các nguồn lực triển khai đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp chống khai thác IUU theo đúng chỉ đạo của Ban Bí thư, của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Tuyệt đối không lơ là, chủ quan, gắn trách nhiệm người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp và lực lượng chức năng với kết quả thực hiện chống khai thác IUU; xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân vi phạm khai thác IUU theo quy định pháp luật.

Sở NN&PTNT phối hợp với các ngành, địa phương liên quan hướng dẫn thực hiện thủ tục đăng kiểm, đăng ký, cấp giấy phép, giải quyết dứt điểm 378 tàu cá “3 không” trên địa bàn tỉnh trước ngày 15/10/2024, đảm bảo 100% tàu cá đủ điều kiện hoạt động khai thác trên biển. Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tăng cường tổ chức trực, vận hành hệ thống giám sát tàu cá để theo dõi, giám sát và xử lý kịp thời, ngăn chặn tàu cá hoạt động vi phạm trên các vùng biển, nhất là vùng biển nước ngoài; xử lý nghiêm, triệt để 100% trường hợp tàu cá vi phạm quy định về hệ thống giám sát hành trình tàu cá.

UBND các huyện ven biển không để phát sinh các tàu cá đóng mới, cải hoán và mua bán ở các tỉnh khác về để đảm bảo không phát sinh thêm tàu cá “3 không”. UBND huyện Gio Linh thường xuyên theo dõi, kiểm tra, giám sát và yêu cầu Công ty TNHH Đại Đoàn Thắng là đơn vị quản lý cảng cá, bến cá, chợ cá Cửa Việt thực hiện nghiêm túc nhiệm vụ của tổ chức cảng cá loại III theo quy định tại Luật Thủy sản năm 2017 và các văn bản hướng dẫn Luật Thủy sản năm 2017. 

Trước đó, tại Hội nghị chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU), Thủ tướng Chính phủ nêu rõ: Đến nay, công tác triển khai thực hiện chống khai thác IUU đã có sự chuyển biến tích cực, đạt được những kết quả cụ thể. Tuy nhiên vẫn còn nhiều nhiệm vụ chưa hoàn thành, một số tồn tại, hạn chế chưa được giải quyết triệt để, đặc biệt là các khuyến nghị của EC. Cụ thể:

Tình trạng ngắt kết nối thiết bị giám sát hành trình tàu cá (VMS) chưa được ngăn chặn hiệu quả, tiếp tục xảy ra với số lượng lớn; tình trạng tàu cá hoạt động sai vùng diễn ra thường xuyên; chất lượng Nhật ký khai thác chưa đảm bảo độ tin cậy, thiếu kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm theo quy định; sản lượng thủy sản khai thác trong nước được giám sát phục vụ cho công tác truy xuất nguồn gốc tỉ lệ còn rất thấp. Chưa hoàn thành việc đăng ký, cấp Giấy phép khai thác thủy sản cho toàn bộ các tàu cá; chưa kiểm soát, xử lý dứt điểm tàu cá "03 không": không đăng ký, không đăng kiểm, không giấy phép khai thác hải sản... 

Để đạt được mục tiêu gỡ cảnh báo "Thẻ vàng" sau lần kiểm tra lần thứ 5 của Đoàn Thanh tra EC (dự kiến vào tháng 10 năm 2024); Thủ tướng Chính phủ yêu cầu người đứng đầu các ban, bộ, ngành trung ương và địa phương có liên quan thống nhất nhận thức, tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, hành động quyết liệt để thực hiện nhiệm vụ chống khai thác IUU, khẩn trương hoàn thành việc khắc phục các tồn tại, hạn chế; trong đó tập trung thực hiện có kết quả các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm sau:

Tập trung ưu tiên bố trí nguồn lực ngăn chặn, chấm dứt tình trạng tàu cá khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài; đặc biệt tại các tỉnh Kiên Giang, Cà Mau, Bình Định…; tăng cường lực lượng công an, biên phòng phối hợp với chính quyền cơ sở (xã/phường/thị trấn) tại các địa bàn trọng điểm: vừa tuyên truyền vận động, vừa kịp thời phát hiện, ngăn chặn từ sớm, từ xa tàu cá, ngư dân có ý định đi khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài.

Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (Cơ quan Thường trực Ban chỉ đạo quốc gia về IUU): Rà soát, hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật liên quan nhằm tạo cơ sở pháp lý đầy đủ, đồng bộ, chặt chẽ, khả thi phục vụ công tác phòng, chống khai thác IUU; hoàn thành, báo cáo Thủ tướng Chính phủ trước ngày 31 tháng 12 năm 2024.

Thủ tướng Chính phủ đề nghị đồng chí Bí thư tỉnh ủy, thành ủy, đồng chí Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ven biển trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo, đảm bảo hoàn thành các nhiệm vụ: Rà soát toàn bộ các vụ việc vi phạm khai thác IUU từ sau đợt thanh tra của EC lần thứ 4 đến nay, trước hết tập trung xử lý các vụ việc ngắt, gửi, vận chuyển thiết bị VMS, vượt ranh giới trên biển; môi giới, móc nối, vi phạm khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài…; tiếp tục điều tra, xác minh, kiên quyết xử phạt dứt điểm (100%) các trường hợp vi phạm; hoàn thành, báo cáo Thủ tướng Chính phủ kết quả thực hiện trong tháng 9 năm 2024.

Tập trung tối đa nguồn lực (nhân lực, kinh phí, trang thiết bị, phương tiện), điều động, tăng cường lực lượng tại địa phương, đặc biệt là chính quyền cơ sở (xã/phường/thị trấn) tại các địa bàn trọng điểm, phối hợp chặt chẽ với lực lượng biên phòng, công an vừa tuyên truyền, vận động, vừa kịp thời ngăn chặn, xử lý từ sớm, từ xa tàu cá, ngư dân có ý định vi phạm, đặc biệt là tại các tỉnh Kiên Giang, Cà Mau, Bình Định, Bà Rịa - Vũng Tàu…/.

Phạm Thu