Hiệu quả từ mô hình tích tụ ruộng đất trong sản xuất nông nghiệp

TMO - Với diện tích đất sản xuất nông nghiệp trên 92.000 ha, những năm qua tỉnh Thái Bình luôn xác định tích tụ, tập trung đất đai là một trong những giải pháp đột phá nhằm tái cơ cấu ngành nông nghiệp, hướng đến sản xuất quy mô lớn.

Tích tụ tập trung ruộng đất là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước. Đây là bước đi cần thiết, đáp ứng yêu cầu nâng cao hiệu quả kinh tế trong phát triển sản xuất nông nghiệp, tạo điều kiện để thực hiện thành công công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn và xây dựng nông thôn mới. Tại Thái Bình, năm 2017, UBND tỉnh đã ban hành chính sách hỗ trợ kinh phí cho các địa phương tích tụ ruộng đất để sản xuất vụ Xuân năm 2017 tại Quyết định số 646/QĐ-UBND ngày 17/3/2017. Đến năm 2021, Hội đồng nhân dân tỉnh ban hành cơ chế, chính sách hỗ trợ tích tụ, tập trung đất đai để phát triển sản xuất nông nghiệp tại Nghị quyết số 29/2021/NQ-HĐND ngày 10/12/2021.  

Tại Kỳ họp thứ 6, Hội đồng nhân dân tỉnh Thái Bình khóa XVII, nhiệm kỳ 2021 - 2026 đã thông qua Nghị quyết ban hành quy định cơ chế, chính sách hỗ trợ tích tụ, tập trung đất đai để phát triển kinh tế nông nghiệp tỉnh Thái Bình giai đoạn đến năm 2028. Nghị quyết có hiệu lực từ ngày 24/7/2023 đến hết ngày 31/12/2028. Theo Nghị quyết, UBND cấp xã được hỗ trợ 1,5 triệu đồng/ha; thôn được hỗ trợ 1,5 triệu đồng/ha để thực hiện tuyên truyền, vận động người dân tích tụ, tập trung đất đai. 

Bên cạnh đó, hộ gia đình, cá nhân chuyển nhượng quyền sử dụng đất cho tổ chức, hộ gia đình, cá nhân khác để thực hiện tích tụ đất đai, được hỗ trợ 1 lần 2.800 đồng/m2.  Tổ chức, hộ gia đình, cá nhân thực hiện tích tụ, tập trung đất đai để hình thành vùng sản xuất tập trung đáp ứng đủ điều kiện, được hỗ trợ 1.000 đồng/m2, nhưng không quá 1 tỷ đồng/vùng để cải tạo đất, cải tạo mặt bằng vùng sản xuất tập trung. Các trường hợp này còn được hỗ trợ 100% chi phí xây dựng thương hiệu, nhãn hiệu, xuất xứ hàng hóa, truy xuất nguồn gốc sản phẩm nông sản, số hóa đồng ruộng, chứng nhận chất lượng sản phẩm phù hợp tiêu chuẩn Việt Nam hoặc tương đương mà pháp luật Việt Nam ký công nhận, nhưng không quá 50 triệu đồng/1 sản phẩm/vùng sản xuất tập trung.

Tỉnh Thái Bình luôn xác định tích tụ, tập trung đất đai là một trong những giải pháp đột phá nhằm tái cơ cấu ngành nông nghiệp, hướng đến sản xuất quy mô lớn. Ảnh: ĐT. 

Thông tin từ Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Thái Bình cho biết, từ năm 2014, tỉnh Thái Bình xuất hiện hiện tượng nông dân bỏ ruộng, không canh tác. Trong bối cảnh đó, một số nông dân đã hình thành tư tưởng phát triển quy mô lớn, mạnh dạn mượn lại ruộng của bà con để tiến hành canh tác. Từ khi manh nha những hộ tích tụ ruộng đất đầu tiên vào năm 2015-2016, đến nay theo tổng hợp mới nhất của các huyện, thành phố trên địa bàn tỉnh, hiện đã có 1.968 tổ chức, hộ gia đình, cá nhân thực hiện tích tụ, tập trung đất đai, với tổng diện tích hơn 8.000ha; bình quân 4,08ha/tổ chức, hộ gia đình, cá nhân.

Hiện toàn tỉnh có 1.511 hộ tích tụ quy mô dưới 5ha; 324 hộ tích tụ được từ 5-10ha và 133 hộ tích tụ được diện tích hơn 10ha. Tại các huyện Kiến Xương, Quỳnh Phụ bắt đầu hình thành diện tích tích tụ quy mô lớn, đến hơn 100ha. Hình thức tích tụ đất đai chính hiện nay ở Thái Bình vẫn là thuê, mượn ruộng đất, do người dân tự thỏa thuận, với thời gian thuê mượn ngắn (dưới 5 năm), hoặc không giao hẹn thời gian rõ ràng và không thực hiện các thủ tục pháp lý theo quy định. Ngoài ra, còn có hình thức chuyển nhượng quyền sử dụng đất nông nghiệp, nhưng chiếm số lượng không nhiều (khoảng gần 5%) trong tổng số diện tích đất tích tụ.

Đến nay, trên địa bàn tỉnh, một số mô hình tích tụ, tập trung đất đai đã xuất hiện như thuê đất, chuyển nhượng quyền sử dụng đất, liên kết sản xuất gắn với cung ứng và bao tiêu sản phẩm của một số doanh nghiệp, hợp tác xã và người dân với diện tích từ 2ha đến trên 100ha. Các mô hình này đem lại hiệu quả kinh tế cao hơn so với sản xuất thông thường trung bình khoảng từ 1,2 đến 1,5 lần.

Hiện huyện Đông Hưng là địa phương dẫn đầu của tỉnh Thái Bình về số hộ tham gia tích tụ đất đai với trên 500 hộ, diện tích khoảng 1.200 ha (trong đó 67 hộ tích tụ ruộng đất từ 5 ha trở lên, 17 hộ tích tụ từ 10 ha trở lên). Việc tích tụ ruộng đất cũng đã giúp địa phương này sử dụng hiệu quả tài nguyên đất đai. Nếu như năm 2018 toàn huyện có tới 400 ha diện tích ruộng hoang thì đến năm 2023 diện tích bỏ hoang chỉ còn 35 ha, chủ yếu ở các vị trí khó canh tác, cạnh khu công nghiệp, chuột bọ phá hại, nước thải ô nhiễm, khu trũng, khó khăn cơ giới hóa.

Tích tụ ruộng đất là yếu tố quan trọng đưa nông nghiệp trở thành ngành sản xuất hàng hóa quy mô lớn. Toàn huyện Quỳnh Phụ hiện có 320 tổ chức, cá nhân có diện tích tích tụ từ 2ha trở lên với tổng diện tích trên 1.300ha. Trong đó có 25 hộ có quy mô từ 10ha trở lên. Ngoài cấy lúa, một số hộ đã mạnh dạn đưa các cây dược liệu như hương thảo, cà gai leo, hoa cúc chi, bạc hà về trồng. Không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế cao gấp nhiều lần cấy lúa, việc thay đổi cơ cấu cây trồng cũng đã tạo ra những sản phẩm nông nghiệp đặc thù, thúc đẩy chương trình OCOP của huyện phát triển 

Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Thái Bình, việc tích tụ, tập trung đất đai để sản xuất đã tạo hiệu quả rõ rệt về kinh tế, giảm chi phí đầu vào khoảng 2,6 triệu đồng/ha. Mặt khác, việc tích tụ, tập trung đất đai thuận lợi để đầu tư máy móc, trang thiết bị sản xuất nông nghiệp, thực hiện đồng bộ cơ giới hóa từ khâu làm đất đến thu hoạch, bảo quản; bảo đảm sản lượng, tỷ lệ đồng đều về chất lượng, mẫu mã nông sản cao, thu hút được nhiều tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp thu mua và bao tiêu sản phẩm theo hợp đồng liên kết.

Thu Hương