Hiệu quả từ mô hình liên kết sản xuất ngô sinh khối

TMO - Thời gian qua, ngành Nông nghiệp Hà Nội đã hỗ trợ các địa phương trồng ngô sinh khối vụ đông trên đất hai lúa (đất trồng được hai vụ lúa trở lên trong một năm). Trong đó, việc liên kết sản xuất sẽ góp phần nâng cao hiệu quả trong mô hình này.

Hà Nội có nhiều diện tích đất bãi, quỹ đất lúa nhàn rỗi vụ đông. Nhu cầu về thức ăn thô xanh, giàu dinh dưỡng cho đàn gia súc ngày càng tăng... Từ thực tế này, các địa phương đã triển khai, nhân rộng diện tích trồng ngô sinh khối. Trồng ngô sinh khối được xem là giải pháp có thể đáp ứng được nhu cầu thiếu hụt cho các trang trại chăn nuôi tại Hà Nội. 

Tại huyện Mê Linh, diện tích đất hai lúa có thể gieo trồng cây vụ đông khoảng 5.944ha, nhưng người dân mới gieo trồng được 2.365ha. Do đó, vụ đông 2023, Trung tâm Khuyến nông Hà Nội đã triển khai thực hiện "Mô hình sản xuất ngô sinh khối vụ đông trên đất hai lúa'' với giống ngô NK2378 tại xã Tiến Thịnh (huyện Mê Linh), quy mô 10ha.

Từ đầu vụ Đông 2023, Trung tâm Khuyến nông Hà Nội đã cấp hỗ trợ ngô giống cho các hộ sản xuất, bên cạnh đó là hàng chục tấn phân bón Đạm, Urê, Lân, Kali, phân hữu cơ sinh học và thuốc bảo vệ thực vật sinh học.  Số lượng vật tư cần thiết còn thiếu, người dân thực hiện việc mua đối ứng với tỷ lệ 50% tổng lượng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật. Điều này nhằm nâng cao trách nhiệm của chủ thể tham gia mô hình. Cùng với hỗ trợ về vật tư nông nghiệp, các hộ sản xuất còn được tập huấn, hướng dẫn thường xuyên kỹ thuật chăm sóc, phòng chống sâu bệnh hại trên cây ngô sinh khối. Ngoài ra, Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện Mê Linh đã liên kết với công ty thu mua toàn bộ khối lượng ngô sinh khối sản xuất ra. 

Theo đánh giá, ngô sinh trưởng khoẻ; thân, lá phát triển mạnh, bản lá rộng; đồng thời chống chịu tốt với bệnh khô vằn, sâu đục thân, rệp cờ. Tỷ lệ cây sống đạt trên 90%. Với tiến độ phát triển hiện nay, dự kiến ngô sinh khối cho năng suất khoảng 55 tấn/ha. Trừ chi phí sản xuất, loại cây trồng này có thể cho lợi nhuận hơn 22,3 triệu đồng/ha mỗi vụ. Mô hình còn giúp khai thác hiệu quả quỹ đất nông nghiệp hai lúa thường xuyên bị bỏ, không canh tác vào vụ Đông tại huyện Mê Linh cũng như nhiều địa phương khác trên địa bàn Hà Nội.

Mô hình trồng ngô sinh khối bước đầu mang lại hiệu quả kinh tế đối với hộ sản xuất trên địa bàn huyện Mê Linh. 

Trung tâm Khuyến nông Hà Nội cho biết, thời gian qua, Bộ NN&PTNT đã chỉ đạo các địa phương khuyến khích nông dân trồng ngô sinh khối trên đất hai vụ lúa và vụ đông, giúp nông dân chủ động được nguồn thức ăn thô xanh, có chất lượng cho đàn gia súc, giảm chi phí thức ăn chăn nuôi. Trong khi đó, nếu gieo trồng, thu hoạch thuận lợi, trồng ngô sinh khối lãi gấp 2-3 lần so với trồng lúa. Chính vì vậy, Trung tâm Khuyến nông Hà Nội đã phối hợp với các địa phương mở rộng diện tích trồng ngô sinh khối vụ đông trên chân đất cấy hai vụ lúa, nhằm nâng cao thu nhập cho người sản xuất và tăng thu nhập trên đơn vị diện tích đất canh tác.

Bên cạnh hiệu quả kinh tế mang lại, sản xuất ngô sinh khối còn một số hạn chế, như: Quỹ đất gieo trồng nhỏ lẻ, manh mún nên các hợp tác xã phải đi thuê, mượn lại ruộng của hộ dân trong vùng; việc áp dụng cơ giới hóa, sử dụng máy móc canh tác gặp nhiều khó khăn…để mở rộng diện tích trồng ngô sinh khối, hình thành các vùng sản xuất hàng hóa, hiệu quả và bền vững, Bộ NN&PTNT cần có những nghiên cứu, lựa chọn giống ngô phù hợp, đáp ứng yêu cầu về năng suất và chất lượng.

Các địa phương cần xây dựng, hoàn thiện cơ chế, chính sách, đầu tư cơ sở hạ tầng, tạo điều kiện thuận lợi cho các hợp tác xã tích tụ ruộng đất, mở rộng quy mô sản xuất, đưa cơ giới hóa và công nghệ cao vào sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm. Bên cạnh đó, đẩy mạnh công tác truyền thông, tập huấn nâng cao nhận thức của người dân về kỹ thuật sản xuất và quy trình chế biến ngô sinh khối làm thức ăn cho gia súc, nâng cao sức cạnh tranh mặt hàng thức ăn chăn nuôi từ sản phẩm này trên thị trường; hình thành chuỗi liên kết bền vững giữa nông dân, doanh nghiệp, bảo đảm hài hòa lợi ích các bên. Chuyển đổi diện tích cây lúa kém hiệu quả sang mô hình trồng ngô sinh khối đang mở ra hướng sản xuất mới hiệu quả cho nông dân. Ngoài việc giảm nguy cơ rủi ro do điều kiện thời tiết không thuận lợi, mô hình này còn có thể tăng số vụ sản xuất so với ngô lấy hạt, góp phần chủ động nguồn thức ăn cho chăn nuôi trong nước. 

Ngô sinh khối là cây ngô được thu hoạch toàn thân (cây, bắp, lá) ở giai đoạn bắp ngô "chín sáp" (chín sáp là giai đoạn chất lỏng trong hạt ngô đặc lại dạng hồ, hạt dần cứng lại và phôi tăng nhanh về kích thước) để làm thức ăn cho gia súc ăn cỏ. Sau thời gian gieo trồng cho thấy, ngô sinh khối có khả năng sinh trưởng và phát triển tốt, có bộ lá bó đứng, vượt trội về chiều cao cây, bộ rễ chân kiềng chắc khoẻ phù hợp với nhiều loại đất, khí hậu của địa phương; khả năng kháng bệnh và chống đổ tốt, thời gian sinh trưởng khoảng 85 -90 ngày/vụ, ngắn hơn so với sản xuất ngô lấy hạt truyền thống khoảng 30 ngày; năng suất sinh khối đạt 50 - 55 tấn/ha, lợi nhuận so với đầu tư khoảng 22 triệu đồng/ha, hiệu quả kinh tế cao hơn so với trồng lúa từ 2-3 lần. Đặc biệt ngô sinh khối có hàm lượng vật chất khô rất cao, đứng đầu trong số các loại cây dành làm thức ăn trong chăn nuôi gia súc ăn cỏ. 

Để bảo đảm tăng trưởng của ngành chăn nuôi cần tiếp tục phát triển và mở rộng các vùng nguyên liệu làm thức ăn xanh, trong đó ngô sinh khối được xác định là cây trồng quan trọng. Bộ NN&PTNT cho biết, Việt Nam sẽ tiếp tục trồng ngô sinh khối, tập trung chế biến 1,5 triệu tấn phế phụ phẩm nông nghiệp để chuyển làm thức ăn cho gia súc, từ đó có thể tiết kiệm hàng tỷ USD mỗi năm. Và việc xây dựng quy trình canh tác ngô sinh khối ứng dụng các kỹ thuật canh tác tiên tiến, với mục tiêu giảm lượng bón, tăng hiệu quả sử dụng phân bón, tăng năng suất cây ngô, góp phần hạ giá thành sản phẩm, nâng cao giá trị trên một đơn vị diện tích và tăng lợi nhuận cho nông dân trồng ngô hiện nay là rất cần thiết.    

Đức Thành