Hiệu quả từ chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng tại Lai Châu

TMO - Những năm trở lại đây, nguồn thu đáng kể từ dịch vụ môi trường rừng đã hỗ trợ cho công tác bảo vệ và phát triển rừng, góp phần giảm nghèo, tăng thu nhập cho hàng nghìn hộ đồng bào trên địa bàn tỉnh Lai Châu.  

Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng (BV&PTR) tỉnh Lai Châu, cho biết: Thời gian qua, Quỹ đã thực hiện tốt chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng (DVMTR) trên địa bàn, mang lại hiệu quả tích cực; huy động được nguồn lực đáng kể cho công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng, từng bước cải thiện, nâng cao đời sống người dân gắn bó với rừng. Từ nguồn kinh phí chi trả DVMTR, nhiều cộng đồng thôn, bản đã xây dựng thành công mô hình phát triển sinh kế, góp phần giải quyết việc làm. Việc chi trả tiền DVMTR đã trực tiếp giúp nhiều chủ rừng trong tỉnh có kinh phí để triển khai công tác bảo vệ rừng; các chủ rừng và các hộ nhận khoán rừng có thêm thu nhập cải thiện đời sống.

Năm 2023, tổng diện tích đất có rừng được chi trả DVMTR trên toàn tỉnh là 451.483,20 ha. Đơn giá chi trả tiền DVMTR bình quân của tỉnh Lai Châu đã tăng từ 0,3 triệu đồng/ha năm 2012 lên khoảng 1,1 triệu đồng/ha năm 2022. Mức chi trả dịch vụ môi trường rừng tăng lên, bình quân thu nhập của người dân làm nghề rừng, trên địa bàn tỉnh cũng tăng lên tạo niềm vui và phấn khởi cho người dân, qua đó tạo động lực để người dân gắn bó, bảo vệ rừng, nâng cao tỷ lệ che phủ rừng, bảo vệ diện tích rừng tái sinh. 

Trong 6 tháng đầu năm 2024, thu điều phối từ Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng Việt Nam, số tiền 60.671,18 triệu đồng của 09 cơ sở (Thủy điện: Sơn La, Lai Châu, Hòa Bình, Huội Quảng, Bản Chát, Mường Kim 2, Pắc Ma và Công ty Cổ phần nước sạch Sông Đà, Công ty Cổ phần nước sạch Sông Đuống). Cùng với đó, Quỹ đã tổ chức ký kết hợp đồng với 03 nhà máy thủy điện (Nậm Be 2, Nậm Pảng 2, Nậm Bụm 1A) nâng tổng số hợp đồng của các cơ sở sử dụng DVMTR có lưu vực trong tỉnh đã ký kết là 62/65 đơn vị.

Chính sách chi trả DVMTR được triển khai hiệu quả tại các địa phương trên địa bàn tỉnh Lai Châu. 

Huyện Mường Tè có tổng diện tích tự nhiên gần 268.000ha, trong đó diện tích rừng được chi trả DVMTR lên đến gần 180.000ha. Đây cũng là huyện dẫn đầu tỉnh Lai Châu về diện tích rừng. Tỷ lệ độ che phủ rừng của huyện Mường Tè đạt hơn 65%. Trong năm qua, người dân trên địa bàn huyện nhận được từ tiền DVMTR gần 200 tỷ đồng. Tiền được chi trả trực tiếp cho từng hộ thông qua tài khoản ngân hàng, nhiều hộ có mức thu đến gần 60 triệu đồng/năm.

Bên cạnh đó, để thực hiện tốt chính sách chi trả DVMTR, hàng năm, Ban Quản lý (BQL) rừng phòng hộ huyện phối hợp với UBND các xã, thị trấn thực hiện việc rà soát, bổ sung diện tích đủ điều kiện, giao khoán bảo vệ rừng. UBND huyện quan tâm chỉ đạo, triển khai nhiều chương trình, dự án phát triển lâm nghiệp trọng tâm, như: trồng mới, khoanh nuôi tái sinh và bảo vệ rừng.

Việc thực hiện tốt chính sách chi trả DVMTR đã có tác động tích cực đến cuộc sống người dân. Người dân trong huyện tích cực tham gia bảo vệ rừng. Các bản còn giao cho nhau trông coi, cử người trực để khi có sự cố cháy, tất cả người dân tham gia chữa cháy. Nhờ đó những cánh rừng trên địa bàn huyện ngày càng xanh tốt, tình trạng cháy rừng hay chặt phá rừng làm nương rẫy gần như không còn.

Ủy ban nhân dân xã Mù Cả (huyện Mường Tè) cho biết, xã Mù Cả có hơn 30.000ha diện tích chi trả dịch vụ môi trường rừng với tổng số tiền người dân được nhận hơn 30 tỷ đồng mỗi năm. Trung bình mỗi năm mỗi hộ cũng được nhận hơn 40 triệu đồng. Người dân nhận được tiền từ dịch vụ môi trường rừng về sử dụng hiệu quả vào phát triển kinh tế. Nhờ vậy, những năm gần đây đời sống của nhân dân được cải thiện đáng kể. Tỷ lệ hộ nghèo của xã hằng năm đều giảm hơn 10%, thu nhập bình quân đầu người/năm đạt gần 30 triệu đồng. Bên cạnh đó, nhiều năm nay trên địa bàn xã không xảy ra vụ cháy rừng hay phá rừng lớn, tỷ lệ che phủ rừng trong mấy năm trở lại đây tăng gần 5%, đạt tỷ lệ che phủ gần 80%.

Sùng Phài là địa phương có diện tích rừng lớn nhất trên địa bàn thành phố Lai Châu với hơn 2.200ha, tỷ lệ che phủ rừng đạt 42,49%. Toàn xã có 1.013 hộ với 4.596 nhân khẩu, gồm 7 dân tộc cùng sinh sống ở 13 bản. Bình quân mỗi năm bà con trên địa bàn xã được chi trả hơn 2 tỷ đồng tiền DVMTR. Nhờ chủ trương chi trả tiền DVMTR bà con ngày càng hiểu rõ về quyền lợi, trách nhiệm của mình trong việc bảo vệ và phát triển rừng. Qua đó, giảm đáng kể tình hình phá rừng, lấn chiếm đất rừng, khai thác lâm sản trái phép cả về số vụ và mức độ thiệt hại.​

Giai đoạn 2021-2023 trên địa bàn xã không xảy ra các hoạt động mua bán, khai thác lâm sản trái pháp luật. Ngoài việc hỗ trợ trực tiếp cho các hộ gia đình nhận khoán và bảo vệ rừng, một số bản còn sử dụng nguồn tiền DVMTR để đầu tư cho các công trình phúc lợi xã hội, phục vụ lợi ích chung của bản như: làm mới và tu sửa đường giao thông nông thôn, công trình nhà văn hóa. Có thể nhận thấy, chính sách chi trả DVMTR không những giúp người dân nâng cao ý thức trong bảo vệ, phòng cháy chữa cháy rừng, mà còn góp phần tạo sinh kế, giúp người dân có thêm việc làm, tăng thu nhập, tạo động lực để người dân gắn bó với rừng. 

Công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật trong bảo vệ, phát triển rừng được lực lượng kiểm lâm tại các địa phương chú trọng triển khai. 

Quỹ BV&PTR tỉnh Lai Châu cho biết: Nhằm  kịp thời phát hiện những tồn tại, sai sót trong quá trình chi trả DVMTR, Quỹ xác định công tác kiểm tra, giám sát là một trong những nhiệm vụ trọng tâm. Công tác kiểm tra, giám sát đã giúp việc thực hiện chính sách chi trả DVMTR trên địa bàn tỉnh đảm bảo hiệu quả, công khai, minh bạch theo đúng quy định. Trong 6 tháng đầu năm, Quỹ tổ chức kiểm tra, giám sát đối với bên sử dụng DVMTR (các nhà máy thủy điện, nước sạch), đồng thời thường xuyên theo dõi, nắm bắt thông tin, tổng hợp kiểm tra giám sát số liệu kê khai tiền DVMTR thông qua hóa đơn mua bán điện để đảm bảo công tác thu, đúng, đủ theo quy định.

Bố trí cán bộ trực tiếp xuống cơ sở để phối hợp đôn đốc, hướng dẫn, kiểm tra, giám sát bên cung ứng DVMTR là các Ban quản lý rừng phòng hộ, UBND cấp xã chi trả tiền DVMTR năm 2023 cho người dân nhận khoán, hợp đồng bảo vệ rừng. Kết quả đã thực hiện kiểm tra, giám sát 33/106 xã, phường, thị trấn. Qua công tác kiểm tra, giám sát việc chi trả đảm bảo, nghiêm túc, chi trả đầy đủ, đúng đối tượng, nhiều nơi quá trình chi trả có sự phối hợp của lực lượng công an, Kiểm lâm địa bàn. 

Ngoài việc thường xuyên liên tục thực hiện kiểm tra, giám sát việc sử dụng tiền DVMTR của các chủ rừng, Quỹ Bảo vệ rừng và phát triển rừng tỉnh Lai Châu sẽ tiếp tục tăng cường công tác tập huấn, hướng dẫn để việc quản lý, sử dụng tiền DVMTR đảm bảo đúng quy định, đúng mục đích và đạt hiệu quả. 

Theo Báo cáo của Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng Việt Nam (VNFF), tính đến đầu tháng 7/2024, tổng thu tiền dịch vụ môi trường rừng cả nước đạt hơn 4.156 tỷ đồng. Việc giải ngân nguồn tiền dịch vụ môi trường rừng cho người dân đã cơ bản hoàn thành, hỗ trợ quản lý, bảo vệ cho gần 7,3 triệu héc-ta rừng cung ứng dịch vụ môi trường rừng, chiếm 49,24% tổng diện tích rừng toàn quốc…

Ðể nâng cao hơn nữa hiệu quả của dịch vụ môi trường rừng, ngành lâm nghiệp đề nghị Chính phủ sớm sửa đổi, bổ sung các chính sách liên quan đến Luật Lâm nghiệp, trong đó phân cấp cho UBND cấp tỉnh quy định các cơ sở sản xuất công nghiệp có sử dụng từ bao nhiêu mét khối nước/năm trở lên sẽ thuộc đối tượng phải nộp tiền dịch vụ môi trường rừng và danh sách các ngành nghề sản xuất công nghiệp phải thực hiện chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng theo quy định.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng đã chỉ đạo các địa phương có rừng đẩy nhanh công tác đồng bộ diện tích rừng chi trả dịch vụ môi trường rừng với kết quả theo dõi diễn biến rừng, nhằm bảo đảm tính thống nhất về diện tích, trạng thái, nguồn gốc rừng để phục vụ cho công tác xây dựng bản đồ chi trả dịch vụ môi trường rừng hằng năm bảo đảm theo quy định. Tập trung rà soát diện tích rừng, để diện tích rừng đưa vào chi trả dịch vụ môi trường rừng bảo đảm các tiêu chí, điều kiện theo quy định, trong đó chú trọng đến diện tích của chủ rừng là hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng để tăng thu nhập cho người dân, góp phần nâng tinh thần trách nhiệm trong công tác quản lý bảo vệ rừng.../.

Hồng Đăng