Hà Nội chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất lúa kém hiệu quả

TMO - Những năm gần đây, việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng từ lúa kém hiệu quả sang các loại cây trồng có giá trị kinh tế cao trên địa bàn TP.Hà Nội đang mang lại hiệu quả tích cực, giúp nâng cao thu nhập cho người nông dân trên cùng một diện tích đất canh tác.

Theo đánh giá của Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội, việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất trồng lúa đem lại hiệu quả kinh tế cao hơn gấp 5 - 6 lần so với canh tác lúa truyền thống. Quan trọng hơn là giúp gia tăng thu nhập cho người nông dân.

Cụ thể, diện tích trồng lúa giảm từ 165.593 năm 2020 xuống còn 153.000 ha năm 2024; diện tích trồng rau đậu tăng từ 32.907 ha năm 2020 lên 33.954 ha năm 2024; diện tích trồng cây ăn quả tăng từ 19.390 ha năm 2020 lên 20.339,4 ha năm 2024; diện tích trồng hoa hàng năm tăng từ 6.765ha năm 2020 lên 7.651,7ha năm 2024; diện tích chè giảm từ 2.343 ha năm 2020 xuống còn 1.961,74 ha năm 2024.

Trong đó, cơ cấu giống lúa trong sản xuất của Thành phố đang chuyển dịch theo hướng mở rộng diện tích sản xuất các loại giống mới, chất lượng cao, tỷ lệ diện tích sản xuất lúa chất lượng cao tăng từ 60,9% (năm 2021) lên 66,6% vào năm 2024, nhóm giống lúa lai giảm từ 4,2% (năm 2021) xuống 2,7% năm 2024. Cơ cấu giống trong sản xuất rau, màu và hoa liên tục được bổ sung các chủng loại giống mới, chất lượng cao để đáp ứng yêu cầu của người tiêu dùng

Các vùng chuyên canh rau màu được hình thành tại nhiều địa phương. 

Diện tích rau hữu cơ và đang xin chứng nhận sản xuất theo hướng hữu cơ đạt khoảng 523 ha, năng suất ước khoảng 50 tấn/ha/năm đem lại hiệu quả kinh tế cao hơn so với sản xuất thông thường 15-20%. Diện tích rau sản xuất ứng dụng công nghệ cao 908,5 ha, sản lượng ước đạt 73.441,5 tấn/năm, công nghệ áp dụng chủ yếu là sử dụng nhà màng, nhà lưới, công nghệ tưới tiết kiệm... đã hình thành nhiều vùng sản xuất hoa chuyên canh tập trung với quy mô diện tích từ 10-20ha/vùng tập trung tại các huyện: Mê Linh, Đan Phượng, Phúc Thọ, Thạch Thất… 

Diện tích cây ăn quả có xu thế tăng nhẹ trong giai đoạn 2021-2024. Năm 2024 diện tích đạt 20.339,4 ha, tăng 679,4 ha so với năm 2021. Cơ cấu cây ăn quả có giá trị kinh tế cao, cây đặc sản như: Bưởi Diễn, nhãn chín muộn, chuối tiêu hồng, ổi lê, cam... chiếm trên 50% diện tích cây ăn quả của Thành phố. Ngoài ra, một số giống cây ăn quả mới đang được du nhập và phát triển trên địa bàn Thành phố như một số giống xoài chịu lạnh, thanh long ruột đỏ, một số giống táo, ổi không hạt, đu đủ ruột tím,... bước đầu mang lại giá trị kinh tế cao. 

Thực hiện tái cơ cấu ngành Nông nghiệp Hà Nội theo hướng nâng cao giá trị sản phẩm, phát triển bền vững, thời gian qua, nhiều địa phương trên địa bàn thành phố đã thực hiện chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất lúa kém hiệu quả, từ đó cho giá trị kinh tế cao.

Đến nay, huyện Thường Tín đã hình thành các vùng sản xuất nông nghiệp tập trung quy mô lớn, như: Vùng sản xuất lúa hàng hóa tập trung tại xã Thắng Lợi, Nghiêm Xuyên; vùng sản xuất rau an toàn ở xã Hà Hồi, Tân Minh, Thư Phú; vùng cây ăn quả ở xã Chương Dương, Tự Nhiên; vùng nuôi trồng thủy sản tại xã Nghiêm Xuyên, Dũng Tiến... Đặc biệt, trên địa bàn huyện Thường Tín có 15 mô hình ứng dụng nông nghiệp công nghệ cao và 12 chuỗi liên kết trong sản xuất nông nghiệp.

Chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất lúa kém hiệu quả góp phần nâng cao thu nhập cho người dân. 

Huyện Đan Phượng cũng là địa phương tích cực chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi và có nhiều mô hình chuyển đổi cho giá trị kinh tế cao. Trong đó, mô hình chuyển đổi trồng nho hạ đen được triển khai tại xã Đan Phượng đang là hướng đi mang lại hiệu quả kinh tế cao. Mỗi năm, cây nho hạ đen cho thu hoạch hai lần, năng suất bình quân 16-18 tấn/ha, bán với giá từ 120.000 đến 150.000 đồng/kg, tùy thời điểm. Ngoài thu nhập từ tiền bán nho, hầu hết các nhà vườn trồng nho đều phát triển thêm mô hình du lịch trải nghiệm, mỗi vé vào cửa từ 20.000 đến 30.000 đồng/một lượt.

Hiệu quả chuyển đổi sang trồng rau ngắn ngày cho giá trị canh tác trung bình từ 250-300 triệu đồng/ha/năm trở lên; mô hình trồng hoa đạt giá trị canh tác từ 450-480 triệu đồng/ha/năm. Chuyển đổi cơ cấu cây trồng phù hợp với nhu cầu thực tế của người dân hiện nay, vừa khắc phục được tình trạng bỏ ruộng không canh tác đối với các diện tích cấy lúa không hiệu quả ở những khu vực trũng thấp thường xuyên ngập nước và các khu vực gò đồi khó khăn về nguồn nước tưới. Bên cạnh đó tạo điều kiện cho người nông dân tích tụ ruộng đất chuyển đổi sang trồng rau, cây ăn quả… có hiệu quả cao hơn, góp phần nâng cao thu nhập của người dân.

Năm 2024, diện tích chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất lúa của toàn thành phố đạt khoảng 3.244,19ha; trong đó chuyển sang cây hằng năm là 682,67ha, sang cây lâu năm 1.327,64ha và chuyển sang nuôi trồng thủy sản kết hợp trồng lúa 1.233,88ha. Theo thống kê của Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội, tổng diện tích đã chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất trồng lúa giai đoạn 2021 - 2024 ước đạt 3.334,4ha; trong đó chuyển sang trồng cây hàng năm 1.052,72ha; chuyển sang trồng cây lâu năm 1.358,42ha; chuyển sang trồng lúa kết hợp nuôi trồng thủy sản 923,26ha.

UBND thành phố Hà Nội ban hành quyết định phê duyệt danh mục 36 loại cây trồng lâu năm được phép chuyển đổi trên đất trồng lúa. Việc chuyển đổi này nhằm tối ưu hóa hiệu quả sử dụng đất, phù hợp với định hướng phát triển nông nghiệp bền vững và thích ứng với điều kiện sản xuất thực tế tại địa phương.

Theo quyết định, danh mục cây trồng được phép chuyển đổi gồm 3 nhóm chính: cây ăn quả, cây dược liệu và cây lấy gỗ, cây bóng mát, cây cảnh. Cụ thể, nhóm cây ăn quả có 15 loại, bao gồm: bưởi, cam, chanh, quýt, quất, phật thủ, ổi, táo, thanh long, mít, hồng xiêm, nhãn, chuối, xoài, vải, na, nho, đu đủ, vú sữa và bơ. Đây là những loại cây trồng có giá trị kinh tế cao, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu.

Nhóm cây dược liệu gồm 3 loại: hoa hòe, đinh lăng và hoa nhài. Các loại cây này không chỉ mang lại giá trị kinh tế mà còn phục vụ cho ngành dược phẩm, mỹ phẩm và chế biến thực phẩm. Nhóm cây lấy gỗ, cây bóng mát và cây cảnh có 18 loại, gồm: hoa đào, hoa hồng, mộc hương, hải đường, tường vi, nguyệt quế, ngâu, mẫu đơn, cây tùng, hoa giấy, hoa ban, bàng Đài Loan, phượng vĩ, lộc vừng, chuông vàng, osaka, mai tứ quý và phát lộc. Những loại cây này không chỉ góp phần cải thiện cảnh quan đô thị và nông thôn mà còn phục vụ nhu cầu thương mại trong lĩnh vực cây cảnh.

Việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng giúp nâng cao hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp, tạo điều kiện cho người dân phát triển kinh tế theo hướng bền vững. Tuy nhiên, các địa phương cần giám sát chặt chẽ để đảm bảo việc chuyển đổi diễn ra đúng quy định, tránh tình trạng sử dụng sai mục đích hoặc phát sinh các hệ lụy môi trường.

Để tạo điều kiện cho người dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng, UBND Thành phố phối hợp với Trung tâm Dịch vụ Nông nghiệp, UBND các xã, thị trấn tổ chức tập huấn chuyển giao khoa học kỹ thuật cho người dân. Qua đó, giúp bà con có thêm kiến thức về kỹ thuật chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh để áp dụng vào sản xuất có hiệu quả.../.

Đào Hiền