Giải pháp nâng cao hiệu quả thu gom, xử lý chất thải rắn

TMO - Tỉnh Bình Định tập trung triển khai các giải pháp nhằm tăng cường năng lực quản lý tổng hợp chất thải rắn; triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm triển khai hiệu quả công tác thu gom, xử lý, xã hội hóa và thu hút đầu tư từ khu vực tư nhân, nước ngoài trong quản lý chất thải rắn trên địa bàn. 

Theo đánh giá của UBND tỉnh Bình Định, công tác quản lý chất thải rắn của tỉnh trong thời gian qua đã đạt được một số kết quả đáng khích lệ. Tỷ lệ thu gom chất thải rắn (CTR) sinh hoạt đô thị trên địa bàn tỉnh năm 2022 đạt 82,59%; công tác quản lý CTR công nghiệp thông thường bước đầu đã có sự quan tâm của các chủ doanh nghiệp trong việc tái chế, tái sử dụng. Chất thải nguy hại trong lĩnh vực y tế được kiểm soát chặt chẽ, đảm bảo theo quy định. Công tác xã hội hóa dịch vụ thu gom, xử lý rác thải bước đầu đã được thực hiện.

Tuy nhiên, công tác quản lý chất thải rắn hiện tại chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế, cụ thể như: Tỷ lệ thu gom chất thải rắn nông thôn đạt thấp (52,48%), tỷ lệ xử lý chất thải rắn sinh hoạt đảm bảo yêu cầu chỉ đạt 49,22%. Tần suất thu gom CTR sinh hoạt tại khu vực nông thôn chỉ từ 1- 2 lần, dẫn đến tình trạng xả thải CTR vẫn còn phổ biến tại các khu vực công cộng.

Hiệu quả công tác xã hội hóa thu gom, xử lý CTR chưa cao, hạ tầng xử lý CTR sinh hoạt còn thiếu, đầu tư manh mún, cục bộ, khó tập trung nguồn rác để đầu tư xử lý theo công nghệ tiên tiến. Hạ tầng xử lý CTR công nghiệp trên địa bàn tỉnh chưa đáp ứng nhu cầu và thực tiễn phát sinh; Ngân sách chi cho công tác thu gom, xử lý CTR sinh hoạt chưa đáp ứng yêu cầu; Một số địa phương chưa quan tâm đúng mức đối với công tác thu gom, xử lý CTR sinh hoạt.

Dự báo đến năm 2025, lượng CTR sinh hoạt phát sinh trên địa bàn tỉnh khoảng 1.200 tấn/ngày và đến năm 2030, khoảng 1.500 tấn/ngày (chi tiết tại phụ lục 1); Lượng CTR công nghiệp thông thường đến năm 2025 khoảng 1.900 tấn/ngày và năm 2030 khoảng 2.000 tấn/ngày (trong đó có khoảng 5 - 10% cần xử lý). Chất thải nguy hại (CTNH) đến năm 2025 ước tính 3.600 tấn/năm, đến năm 2030, khoảng 4000 tấn/năm.

Tỉnh Bình Định triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thu gom CTR trong đó có CTRSH và CTNH (Ảnh minh họa). 

Để khắc phục các tồn tại trong công tác quản lý chất thải rắn hiện nay và đáp ứng yêu cầu thực tiễn trong giai đoạn tới, đồng thời triển khai đồng bộ công tác bảo vệ môi trường (BVMT) theo Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, tỉnh Bình Định yêu cầu các sở, ngành chức năng, địa phương thực hiện hiệu quả quy định, hướng dẫn về xử lý chất thải rắn trên địa bàn tỉnh, trong đó chú trọng đến mục tiêu cải thiện hoạt động thu gom, xử lý. 

Tỉnh Bình Định đặt mục tiêu đến năm 2025, hình thành khu xử lý CTR tập trung phía Nam tỉnh (gồm Quy Nhơn, An Nhơn, Tuy Phước), công suất 400 tấn/ngày; phía Bắc tỉnh (Hoài Nhơn, Phù Mỹ, Hoài Ân) công suất 250 tấn/ngày với công nghệ phù hợp; và các địa phương có các khu xử lý CTR tại chỗ: Phù Cát, Vĩnh Thạnh, Vân Canh (công nghệ chôn lấp hợp vệ sinh); Tây Sơn, An Lão (công nghệ đốt tiêu hủy).

Đến năm 2030, định hướng quy hoạch vùng xử lý chất thải rắn sinh hoạt được phân thành 03 vùng: Khu vực phía Bắc tỉnh (gồm: thị xã Hoài Nhơn, huyện An Lão, Hoài Ân, Phù Mỹ, trong đó thị xã Hoài Nhơn làm Trung tâm); phía Nam tỉnh (gồm: Thành phố Quy Nhơn, thị xã An Nhơn, huyện Tuy Phước, Vân Canh, Phù Cát, trong đó thành phố Quy Nhơn là trung tâm) và phía Tây tỉnh (gồm: huyện Tây Sơn, Vĩnh Thạnh, trong đó huyện Tây Sơn làm trung tâm).

Đối với CTR công nghiệp và CTNH: tiếp tục thực hiện tại xã Cát Nhơn, huyện Phù Cát. - Đến hết năm 2023, tập trung hoàn thiện các cơ chế chính sách, quy định về quản lý CTR theo quy định Luật BVMT năm 2020, Quyết định số 491/QĐ - TTg ngày 07/5/2018 của Thủ tướng Chính phủ. Xây dựng và ban hành giá dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý CTR sinh hoạt trên địa bàn, áp dụng đối với các đơn vị dịch vụ thu gom và xử lý tại các địa phương. Trên cơ sở đó thực hiện việc đặt hàng hoặc đấu thầu dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải trên địa bàn theo quy định tại Nghị định số 32/2019/NĐ-CP ngày 10/04/2019 của Chính phủ về giao nhiệm vụ, đặt hàng hoặc đấu thầu cung cấp sản phẩm, dịch vụ công sử dụng ngân sách nhà nước từ nguồn kinh phí thường xuyên.

Đối với CTR sinh hoạt: UBND tỉnh yêu cầu các ngành chức năng, địa phương rà soát, củng cố, tăng cường năng lực cho các đơn vị thu gom vận chuyển CTR sinh hoạt; đảm bảo cơ chế thực hiện, quy trình thực hiện việc thu gom, vận chuyển đúng quy định. Khuyến khích xã hội hóa hoạt động thu gom, vận chuyển CTR sinh hoạt. Tăng dần tỷ lệ thu gom CTR sinh hoạt tại các khu vực đô thị và nông thôn đáp ứng mục tiêu của tỉnh. Các địa phương căn cứ tỷ lệ thu gom tối thiểu được giao, cụ thể hóa cho các xã, phường, thị trấn, vừa đáp ứng các yêu cầu chung vừa đáp ứng các tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao giai đoạn 2023 - 2025.

Từ năm 2023, tăng tần suất thu gom, vận chuyển CTR sinh hoạt đô thị và nông thôn tại các địa phương, thêm 01 lần/tuần để đảm bảo đến năm 2025, tần suất thu gom CTR sinh hoạt đô thị đạt 1 ngày/lần; thu gom CTR sinh hoạt nông thôn đạt 2 ngày/lần.  Trang bị đầy đủ các phương tiện vận chuyển và trang thiết bị để mở rộng địa bàn thu gom và tăng tần suất thu gom. Tùy tình hình thực tế của địa phương, UBND các huyện, thị xã, thành phố có kế hoạch cụ thể về trang bị phương tiện, trong đó xác định cụ thể chủng loại xe phù hợp điều kiện vận chuyển và thu gom của địa phương; nguồn kinh phí, từ nguồn ngân sách nhà nước hoặc nguồn xã hội hóa.

Bình Định phấn đấu đến năm 2025 giảm xử lý rác thải bằng hình thức chôn lấp xuống 10%. 

Đối với CTR công nghiệp thông thường và CTNH: Xây dựng cơ sở dữ liệu về CTR tại các cơ sở sản xuất kinh doanh dịch vụ trên toàn tỉnh để phục vụ công tác quản lý, bao gồm đầy đủ thông tin về lượng phát sinh, phương pháp xử lý, nơi xử lý, khối lượng xử lý. Trên cơ sở đó, tiến hành thanh tra, kiểm tra quản lý chặt chẽ, tăng tỷ lệ CTR thông thường và nguy hại được thu gom, xử lý. Thiết lập hệ thống đồng bộ và được vận hành thường xuyên đối với việc thu gom xử lý bao bì thuốc bảo vệ thực vật, từ khâu phân loại, thải bỏ, thu gom, vận chuyển, lưu giữ và chuyển giao xử lý, tại tất cả các xã trên địa bàn tỉnh.

Ngoài ra, phân loại CTR tại nguồn là một trong những nhiệm vụ quan trọng để triển khai hiệu quả Luật Bảo vệ môi trường 2022. Trong đó, đối với CTR sinh hoạt: Triển khai thực hiện phân loại rác thải sinh hoạt tại nguồn theo quy định của Luật BVMT 2020 với lộ trình phù hợp. Triển khai các mô hình phân loại CTR sinh hoạt tại nguồn trong năm 2023-2024. Trên cơ sở mô hình, từng bước hoàn thiện các quy định về công tác phân loại tại nguồn, bao gồm quy định về bao bì, thiết bị lưu chứa, phương tiện vận chuyển, phương thức thu gom, vận chuyển và xử lý, trách nhiệm các bên liên quan. Chuẩn bị các điều kiện hạ tầng thu gom, vận chuyển, xử lý để đáp ứng các yêu cầu quản lý với chất thải rắn sinh hoạt sau phân loại.

Triển khai thực hiện đồng bộ công tác phân loại CTR sinh hoạt tại nguồn trong năm 2025. Đẩy mạnh triển khai phân loại, tái sử dụng, tái chế chất thải rắn công nghiệp thông thường tại các cơ sở sản xuất kinh doanh, dịch vụ; xử lý chất thải kết hợp với việc thu hồi năng lượng, ưu tiên hoạt động đồng xử lý chất thải rắn công nghiệp thông thường tại các cơ sở sản xuất; tiếp tục triển khai sản xuất sạch hơn tại các cơ sở sản xuất nhằm hạn chế phát thải chất thải rắn ra môi trường.

Chất thải nguy hại phải được phân loại triệt để tại các cơ sở sản xuất kinh doanh dịch vụ, cơ sở y tế và khu vực phát sinh bao bì thuốc bảo vệ thực vật sau sử dụng trong nông nghiệp. Rà soát, hoàn thiện mô hình thu gom CTNH phát sinh từ sinh hoạt hộ gia đình đã triển khai trên địa bàn thành phố Quy Nhơn năm 2022, phổ biến nhân rộng cho các khu vực đô thị khác trên địa bàn tỉnh.

Địa phương này đặt mục tiêu đến năm 2025, 90% CTR sinh hoạt đô thị và 80% CTR sinh hoạt nông thôn được thu gom và xử lý đảm bảo theo quy định; sử dụng phương pháp chôn lấp trực tiếp cho tối đa 30% CTR sinh hoạt đô thị và 50% CTR sinh hoạt nông thôn được thu gom. Đầu tư xây dựng mới cơ sở xử lý chất thải rắn sinh hoạt phải đảm bảo tỷ lệ chôn lấp sau xử lý không quá 20%. Đến ngày 01/01/2025, triển khai đồng bộ phân loại CTR sinh hoạt tại nguồn trên địa bàn tỉnh theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020.

Bên cạnh đó, 100% tổng lượng chất thải nguy hại phát sinh từ hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, nông nghiệp, cơ sở y tế, làng nghề và 50% chất thải nguy hại từ hộ gia đình phải được thu gom, vận chuyển và xử lý đáp ứng yêu cầu về bảo vệ môi trường; 100% tổng lượng CTR công nghiệp thông thường tại các cơ sở sản xuất kinh doanh, dịch vụ và làng nghề phát sinh được thu gom, tái sử dụng, tái chế và xử lý đảm bảo yêu cầu về bảo vệ môi trường. 

Minh Phương