TMO - Thời gian tới, tỉnh Đồng Tháp hình thành vùng chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tổ chức lại hệ thống sản xuất theo chuỗi giá trị, áp dụng các quy trình canh tác bền vững nhằm gia tăng giá trị, phát triển bền vững của ngành lúa gạo.

Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Đồng Tháp cho biết, Đồng Tháp là một trong 5 tỉnh, thành phố ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chọn thực hiện thí điểm Đề án 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp.

Đồng Tháp thực hiện mô hình mẫu của Quốc gia với diện tích gần 50 ha tại Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp Thắng Lợi (xã Láng Biển, huyện Tháp Mười), đảm bảo nghiêm ngặt những tiêu chuẩn, tiêu chí của Đề án về hạ tầng, quy trình canh tác, liên kết sản xuất và tiêu thụ, giảm phát thải.

Diện tích thực hiện thí điểm đề án bắt đầu từ vụ Thu Đông năm 2024 và kéo dài trong 3 vụ liên tiếp. Nông dân tham gia mô hình phải ghi chép nhật ký sản xuất, tham gia đầy đủ các buổi tập huấn, tuân thủ quy trình hướng dẫn và đặc biệt là không được đốt rơm rạ trên đồng ruộng.

Bên cạnh đó, nông dân được tập huấn kỹ thuật canh tác lúa; hằng tuần, có cán bộ kỹ thuật cùng nông dân thăm đồng, kịp thời đưa ra những biện pháp xử lý sâu bệnh hại; hỗ trợ 50% chi phí vật tư như lúa giống, phân bón, chế phẩm phân hủy rơm rạ… Nông dân còn được hỗ trợ chi phí đánh giá phát thải khí nhà kính. Sau hơn 3 tháng gieo sạ, diện lúa thí điểm thực hiện Đề án 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp tại Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp Thắng Lợi đã cho thu hoạch.

Đại diện Hợp tác xã Thắng Lợi cho biết, tham gia đề án, vụ lúa Thu Đông năm 2024, hợp tác xã đã sử dụng giống lúa OM18, áp dụng quy trình canh tác bền vững bằng biện pháp sạ cụm, sạ hàng kết hợp vùi phân trong đất; giảm lượng giống gieo sạ; quản lý nước "ướt khô xen kẽ". Vụ lúa thực hiện theo đề án cho năng suất bình quân 6,9 tấn/ha, lợi nhuận cao hơn 2.255.000 đồng/ha so với ruộng lúa đối chứng, đặc biệt cho thu nhập thêm 800.000 đồng/ha từ việc bán rơm sau thu hoạch.

Thu hoạch diện tích lúa thí điểm thực hiện Đề án sản xuất lúa chất lượng cao, phát thải thấp tại xã Láng Biển, huyện Tháp Mười. Ảnh: NA.

Bước đầu, nông dân trong hợp tác xã đã có sự đồng thuận rất cao trong việc thực hiện đề án, với các quy trình canh tác mới, qua đó giúp giảm lượng giống gieo sạ, giảm lượng phân thuốc, bằng việc sử dụng giải pháp bón phân vùi trong đất trước khi gieo sạ. Ước tính sản xuất lúa trong mô hình của đề án giảm được 30% chi phí. Hiện hợp tác xã liên kết với các doanh nghiệp tiêu thụ lúa với giá theo thị trường và được công thêm 100 đồng/kg lúa. Từ hiệu quả mô hình, hiện hợp tác xã có thêm nhiều nông dân đăng ký tham gia mô hình. Dự kiến vụ Đông Xuân 2024-2025, hợp tác xã tăng diện tích sản xuất lên 150 ha.

Theo Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Đồng Tháp, nông dân tham gia thí điểm Đề án đã áp dụng quy trình kỹ thuật sản xuất lúa chất lượng cao và phát thải thấp; sử dụng cơ giới hóa trong các khâu như làm đất, gieo sạ, thu hoạch… Lượng lúa giống giảm xuống chỉ còn 70 kg/ha; giảm sử dụng vật tư nông nghiệp; rơm rạ được thu gom, xử lý; có liên kết tiêu thụ lúa với doanh nghiệp... Kết quả bước đầu, diện tích tham gia Đề án giảm chi phí sản xuất hơn 1,6 triệu đồng/ha, lợi nhuận cao hơn gần 4,3 triệu đồng/ha so với diện tích lúa đối chứng. Về phát thải khí nhà kính, đã giảm được 4,92 tấn CO2/ha.

Mặc dù đạt nhiều kết quả tích cực nhưng trong quá trình thực hiện thí điểm Đề án cũng còn một số khó khăn như: Việc bón vùi phân không đều; rút nước trên ruộng lúa giai đoạn 12 - 21 ngày sau sạ là chưa khả thi; việc thu gom rơm rạ trong mùa mưa gặp khó khăn; thu gom và trữ rơm cùng lúc với khối lượng lớn cần thực hiện bằng nhiều giải pháp… Bên cạnh đó, phải tính toán hợp lý việc đảm bảo số lượng máy móc để ứng dụng cơ giới hóa trong canh tác trên diện tích lớn, thực hiện đồng loạt khi nhân rộng Đề án.

Sau khi thu hoạch vụ lúa Thu Đông, trong vụ lúa Đông Xuân tiếp theo, tỉnh tiếp tục chính sách khuyến khích, hỗ trợ tương tự vụ đầu tiên để nông dân khắc phục những điểm còn hạn chế, hoàn thiện quy trình canh tác, đáp ứng ngày càng tốt hơn các tiêu chí của Đề án như: kiểm soát nước, rút nước đầu vụ, phòng trừ dịch hại… Hoàn thiện các giải pháp giúp giảm lượng phát thải khí nhà kính như thu gom rơm, xử lý gốc rạ…

Tỉnh Đồng Tháp đặt mục tiêu hình thành vùng chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tổ chức lại hệ thống sản xuất theo chuỗi giá trị.

Với kết quả bước đầu, thời gian tới tỉnh Đồng Tháp đặt mục tiêu hình thành vùng chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tổ chức lại hệ thống sản xuất theo chuỗi giá trị, áp dụng các quy trình canh tác bền vững nhằm gia tăng giá trị, phát triển bền vững của ngành lúa gạo. Đồng thời nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, thu nhập và đời sống của người trồng lúa, bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu và giảm phát thải khí nhà kính.

Theo đó, địa phương này đặt mục tiêu đến năm 2025, diện tích canh tác vùng chuyên canh lúa chất lượng cao toàn tỉnh là 50.000ha. Đến năm 2030, phấn đấu diện tích canh tác vùng chuyên canh lúa chất lượng cao toàn tỉnh đạt 161.000ha. Đối với canh tác bền vững, tại các vùng chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp, giảm lượng lúa giống gieo sạ xuống dưới 70 kg/ha, giảm 30% lượng phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc hóa học, giảm 20% lượng nước tưới so với canh tác truyền thống. Có 100% diện tích áp dụng ít nhất một quy trình canh tác bền vững như: 1 phải 5 giảm, tưới ngập khô xen kẽ, tiêu chuẩn sản xuất lúa bền vững (SRP), các tiêu chuẩn thực hành nông nghiệp tốt được chúng nhận và được cấp mã số vùng trồng.

Về tổ chức lại sản xuất, có 100% diện tích sản xuất vùng chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp có liên kết giữa doanh nghiệp với tổ hợp tác, hợp tác xã hoặc các tổ chức của nông dân trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm; tỷ lệ cơ giới hóa đồng bộ đạt trên 70% diện tích; trên 146.000 hộ áp dụng quy trình canh tác bền vững.

Đối với bảo vệ môi trường và tăng trưởng xanh phấn đấu tỷ lệ thất thoát sau thu hoạch dưới 8%; 100% rơm tại các vùng chuyên canh được thu gom khỏi đồng ruộng và được chế biến tái sử dụng; giảm trên 10% lượng phát thải khí nhà kinh so với canh tác lúa truyền thống.

Về thu nhập người trồng lúa, giá trị gia tăng, giá trị gia tăng trong chuỗi lúa gạo tăng 40%, trong đó tỷ suất lợi nhuận của người trồng lúa đạt trên 50%. Trong xây dựng thương hiệu và xuất khẩu, lượng gạo xuất khẩu chất lượng cao và phát thải thấp chiếm trên 20% tổng lượng gạo xuất khẩu của toàn vùng chuyên canh.

Đề án được triển khai tại 8 huyện, thành phố gồm: huyện Hồng Ngự, huyện Tân Hồng, huyện Tam Nông, huyện Thanh Bình, huyện Tháp Mười, huyện Cao Lãnh, huyện Lấp Vò và TP Hồng Ngự.

Đề án triển khai theo 2 giai đoạn. Đối với giai đoạn 1 (2024 - 2025), tập trung cùng cố các diện tích hiện trạng thuộc Dự án chuyển đổi Nông nghiệp bền vững tại Việt Nam (VnSAT) và Dự án sinh kế mùa lũ (WB9), các diện tích đủ tiêu chỉ tham gia là 50.000ha; tại 7 huyện, thành phố (huyện Hồng Ngư, huyện Tân Hồng, huyện Tam Nông, huyện Thanh Bình, huyện Tháp Mười, huyện Cao Lãnh và TP Hồng Ngự). Lựa chọn thực hiện thí điểm (dự kiến 50 ha) mô hình hoàn chỉnh theo tiêu chí của để án làm mẫu rút kinh nghiệm, làm cơ sở triển khai hoàn thiện cho toàn bộ diện tích đăng ký thực hiện.

Giai đoạn 2 (2026-2030) xác định cụ thể khu vực trọng tâm lập dự án đầu tư phát triển vùng lúa chuyên canh chất lượng cao giảm phát thải mới ngoài vùng Dự án VnSAT, WB9 và mở rộng thêm 111.000ha tại các huyện, thành phố đã tham gia giai đoạn 1 và bổ sung huyện Lấp Vò.../.

Hồng Thắm

Tin nổi bật