Đặt bẫy ảnh trong theo dõi, giám sát voi rừng

TMO - Qua phân tích hơn 16.000 tấm hình từ bẫy ảnh, các nhà khoa học xác định quần thể voi rừng ở Đồng Nai dao động 25-27 con, cao gấp đôi số liệu đã ghi nhận trước đó.

Tổ chức bảo vệ động vật (HSI) cho biết, quần thể voi hoang dã tại Việt Nam suy giảm mạnh từ khoảng 2.000 (cá thể) xuống còn khoảng 100 - 130 con trong vòng 4 thập niên gần đây. Đồng Nai là nơi sống của quần thể voi hoang dã lớn thứ hai trên cả nước. Do vậy, Đồng Nai là một trong các tỉnh được ưu tiên cho công tác bảo tồn voi trong hai năm qua.

HSI đã thực hiện chương trình giám sát voi bằng bẫy ảnh để xây dựng một cơ sở dữ liệu có một không hai tại Việt Nam, định dạng từng cá thể voi được ghi nhận. Mỗi con voi đều có thẻ định dạng riêng, gồm tên tiếng Việt, tuổi, giới tính, đặc điểm nhận dạng riêng nổi bật để phân biệt giữa các cá thể, đặc điểm thể trạng và thuộc nhóm, đàn nào. Số lượng cá thể này sẽ có hồ sơ định dạng kèm theo một cách khoa học với dữ liệu chính xác qua hàng chục nghìn ảnh thu được từ các bẫy ảnh. Các cuộc khảo sát thực địa đã xác định được vùng sống/vùng hoạt động của các đàn voi.

Bẫy ảnh ghi lại hình ảnh đàn voi rừng ở Đồng Nai tăng cao so với số lượng trước đó. 

Những con voi đực trưởng thành như Ngà Lệch, Cát Tiên và Đất Đỏ đã được giám sát và định dạng thông qua các hình ảnh thu được tại nhiều điểm đặt bẫy ảnh thuộc Vườn quốc gia Cát Tiên, Khu bảo tồn thiên nhiên văn hóa Đồng Nai và Công ty lâm nghiệp La Ngà (thuộc ba huyện Tân Phú, Vĩnh Cửu và Định Quán).

Dữ liệu về xung đột voi - người đã được thu thập theo mẫu chuẩn, đưa lên phần mềm để số hóa, phân tích và cung cấp những hiểu biết cần thiết về xung đột trên địa bàn tỉnh. Những dữ liệu khoa học hứa hẹn sẽ giúp Đồng Nai có cách tiếp cận bảo tồn voi khoa học, xây dựng các chính sách/biện pháp bảo tồn và giảm thiểu xung đột voi - người một cách khoa học và thực tế.

Trong một năm qua, bẫy ảnh đã thu được hơn 450.000 ảnh, bao gồm khoảng 16.000 ảnh liên quan đến voi rừng. Nhờ nguồn dữ liệu từ các bức ảnh và video về voi hoang dã ở Việt Nam với độ chi tiết chưa từng có, các nhà nghiên cứu đã ước tính rằng số lượng cá thể tại Đồng Nai trên thực tế cao gấp đôi số liệu đã được ghi nhận trước đây, với khoảng từ 25 - 27 cá thể. Đây là tín hiệu tốt để có thể nhân rộng sáng kiến này, áp dụng mở rộng ở tất cả các tỉnh có voi phân bổ tại Việt Nam, đặc biệt là ở Đắk Lắk, Nghệ An, Hà Tĩnh và Quảng Nam - nơi mà những quần thể voi rất quan trọng của Việt Nam đang sinh sống, qua đó xác định chính xác hơn số lượng cá thể voi trên toàn quốc.

Chương trình thí điểm trên của HIS đã cho kết quả chính xác về voi từ bẫy ảnh đã củng cố thêm niềm tin cho công tác bảo tồn loài voi trên địa bàn. Đồng Nai ưu tiên và dành nhiều nguồn lực cho công tác bảo vệ rừng, đa dạng sinh học; đồng thời tích cực thực hiện chủ trương phát triển kinh tế hài hòa với thiên nhiên, không đánh đổi môi trường lấy tăng trưởng kinh tế. Tỉnh đã triển khai nhiều dự án bảo tồn các loài động thực vật, trong đó có dự án "Khẩn cấp bảo tồn voi tỉnh Đồng Nai giai đoạn 2014 - 2020", dự án "Đầu tư xây dựng một số hạng mục tiếp theo bổ sung dự án khẩn cấp bảo tồn voi tỉnh Đồng Nai giai đoạn 2014 - 2020". Nhờ đó, quần thể voi hoang dã được bảo tồn và phát triển với 27 con, đứng thứ 2 cả nước. Các xung đột giữa voi và người ngày một giảm. Hoạt động buôn bán, vận chuyển trái phép ngà voi cũng được ngành chức năng của tỉnh kiểm soát. 

Minh Cường