Còn nhiều khó khăn trong phân loại rác tại nguồn

TMO - Từ ngày 1/1/2025, cá nhân, hộ gia đình phải phân loại chất thải rắn sinh hoạt thành 3 nhóm trước khi chuyển giao cho đơn vị thu gom, vận chuyển theo Luật Bảo vệ môi trường 2020. Quận Hoàn Kiếm là địa phương đầu tiên thí điểm phân loại rác thải tại nguồn tại TP.Hà Nội. Tuy nhiên việc triển khai vẫn còn nhiều lúng túng, bất cập.

Để triển khai hiệu quả việc phân loại rác thải tại nguồn, trước đó Bộ Tài nguyên và Môi trường đã ban hành Hướng dẫn kỹ thuật phân loại chất thải rắn sinh hoạt để các địa phương triển khai kế hoạch phân loại, thu gom, xử lý rác theo điều 75 của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020.

Theo quy trình này, các chất thải rắn sinh hoạt sẽ được phân loại tại từng hộ gia đình sau đó được thu gom đến các điểm tập kết và vận chuyển đến các khu xử lý rác thải. Trong trường hợp vi phạm tại hộ gia đình, mức xử phạt có thể lên tới 1 triệu đồng. Quận Hoàn Kiếm là địa bàn đầu tiên của Hà Nội thực hiện thí điểm phân loại rác tại nguồn. Qua gần 6 tháng triển khai, bên cạnh những kết quả ban đầu tích cực thì ở nhiều khu vực, người dân vẫn chưa thực hiện tốt, gây khó khăn cho lực lượng thu gom.

Từ ngày 1/7/2024 là thời điểm bắt đầu thí điểm phân loại rác tại nguồn tại quận Hoàn Kiếm, theo đó rác sinh hoạt được quy định chia thành 4 loại: chất thải tái chế, chất thải nguy hại, chất thải cồng kềnh và chất thải rắn sinh hoạt khác. Tuy nhiên, hiện nay phương tiện và nhân lực thu gom rác tại các tuyến phố thì vẫn chưa thay đổi. Theo chia sẻ của một công nhân môi trường trên địa bàn quận Hoàn Kiếm, một ca trực của công nhân môi trường vẫn kéo dài từ 17h hôm trước đến 1h sáng ngày hôm sau.

Mỗi ca trực phải thu gom gần 20 tấn rác, đi hết 14 lượt trên các tuyến phố mới hoàn thành. Khối lượng thu gom gấp đôi so với trước tháng 7. Rác thải dù được phân loại hay không, đều được vận chuyển chung vào 1 xe thu gom. Mặc dù thời gian qua, công ty quản lý, thu gom rác thải và chính quyền cơ sở đã tổ chức nhiều đợt tuyên truyền, hướng dẫn phân loại rác tại nguồn. Tuy nhiên, sau nhiều tháng triển khai, vẫn còn không ít người chưa thực hiện quy định này.

Một công nhân làm vệ sinh môi trường khác cũng trên địa bàn quận Hoàn Kiếm cho biết thêm, khi người dân được tuyên truyền về phân loại rác thì rất ủng hộ. Đến 70% hộ đã phân loại rác. Nhưng nhiều hộ vẫn cho lẫn, nên công nhân một lần nữa phải phân loại lại rác, gây tốn nhiều thời gian.

Theo Lãnh đạo UBND phường Hàng Bồ, người dân khi triển khai thực hiện thì cũng có những kiến nghị để làm sao khi họ có rác thì có điểm thuận tiện cho người dân mang rác ra đổ. Hoặc là khi người dân có rác phát sinh là rác cồng kềnh, cần có điểm tập kết phù hợp. Tuy nhiên trên địa bàn hiện nay chưa bố trí được địa điểm để thu gom rác thải cồng kềnh.

Thực tế tại quận Hoàn Kiếm cho thấy còn rất nhiều việc phải làm để đạt hiệu quả trong phân loại rác tại nguồn. Dù đây là yêu cầu bắt buộc phải thực hiện trên phạm vi cả nước từ ngày 1/1/2025. Để thực hiện phân loại rác tại nguồn cần có quy trình chuẩn, đồng bộ các khâu thực hiện mới có thể áp dụng rộng rãi và đạt hiệu quả.

Trước đó, từ tháng 6/2024, 23 phường thuộc 5 quận của TP. Hà Nội bắt đầu thí điểm phân loại rác tại nguồn, cụ thể Quận Hai Bà Trưng thí điểm tại phường Phạm Đình Hổ; Quận Ba Đình thí điểm tại phường Nguyễn Trung Trực; Quận Nam Từ Liêm thí điểm tại phường Phú Đô và phường Cầu Diễn; Quận Đống Đa thí điểm tại phường Nam Đồng; Quận Hoàn Kiếm thí điểm trên địa bàn toàn quận (18 phường do đã có nền tảng từ trước).

Từ ngày 1/1/2025 sẽ xử phạt người dân/hộ gia đình không tiến hành phân loại rác thải tại nguồn. (Ảnh minh hoạ). 

Để thực hiện, triển khai tốt kế hoạch phân loại rác tại nguồn, Bộ TN&MT mới đây đã ban hành công cụ quản lý chất thải rắn sinh hoạt. Theo đó, tại Thông tư số 36/2024/TT-BTNMT về Ban hành định mức kinh tế - kỹ thuật thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt được Bộ TN&MT ban hành ngày 20/12/2024 quy định rõ về Định mức tiêu hao vật liệu, hóa chất; Định mức sử dụng máy móc, thiết bị; Lò đốt chất thải rắn sinh hoạt (đốt có phát điện và đốt không phát điện); Định mức nhân công lao động; Phương pháp định giá dịch vụ…

Về định mức kinh tế - kỹ thuật thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt là mức hao phí cần thiết về lao động, máy móc, thiết bị, dụng cụ lao động, vật liệu, năng lượng, nhiên liệu để hoàn thành một nội dung công việc hoặc công đoạn trong hoạt động thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt…

Định mức kinh tế - kỹ thuật được ban hành sẽ áp dụng đối với tổ chức, cá nhân, hộ gia đình có hoạt động thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt và các tổ chức, cá nhân có liên quan trên lãnh thổ Việt Nam.

Việc ban hành định mức kinh tế - kỹ thuật thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt là cơ sở để các địa phương căn cứ và để các đơn vị cung ứng dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt lập phương án giá gửi về cơ quan có thẩm quyền xem xét, thẩm định và ban hành mức giá tối đa dịch vụ thu gom, vận chuyển…

Theo ước tính, Hà Nội mỗi ngày phát sinh khoảng 7.000 tấn rác thải sinh hoạt, đứng thứ hai cả nước chỉ sau TP. HCM. Từ năm 2005, một số phường ở Hà Nội đã thí điểm phân loại rác, tuy nhiên không thể duy trì do chưa đồng bộ hệ thống hạ tầng thu gom, xử lý rác sau khi phân loại.

Theo Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội, việc tổ chức phân loại rác thải tại nguồn là một trong những nhiệm vụ cần thiết nhằm bảo vệ môi trường, hiện thực hóa ước mơ biến rác thành tài nguyên. Việc tái chế rác thải không chỉ có ý nghĩa về mặt môi trường mà còn đem lại lợi ích về kinh tế.

Với lượng hữu cơ lớn trong rác thải sinh hoạt (ước tính khoảng 50-70%), đây sẽ là nguồn nguyên liệu dồi dào để sản xuất phân vi sinh, một loại phân rất tốt cho cây trồng và thân thiện với môi trường; là nguồn nguyên liệu cho các ngành nghề khác phát triển… Trước thực trạng trên, hàng loạt các quy định đã được đưa ra để hiện thực hóa mục tiêu trên.

Để việc phân loại, thu gom và xử lý chất thải rắn sinh hoạt ngày một tốt hơn cần sự vào cuộc của toàn xã hội, trong đó mỗi người dân cần thay đổi thói quen, nêu cao tinh thần ý thức trách nhiệm, vì cộng đồng; thường xuyên phân loại rác thải bảo đảm theo đúng hướng dẫn. Các địa phương, doanh nghiệp xử lý rác thải cần đẩy mạnh việc đầu tư, huy động các nguồn lực cho hạ tầng xử lý, tái chế rác thải để công tác xử lý rác thải đem lại hiệu quả bền vững.../.

Hồng Diệp