Chuyển đổi cơ cấu cây trồng, nâng cao giá trị sản xuất

TMO - Những năm qua, tỉnh Tây Ninh đã có chủ trương đẩy mạnh chuyển đổi một số loại cây trồng kém hiệu quả như mía, lúa, cao su… sang trồng cây ăn quả; đồng thời phát triển chăn nuôi gia súc, gia cầm mô hình trang trại, gia trại theo hướng nông nghiệp sạch, công nghệ cao, hướng tới mở rộng thị trường xuất khẩu.

Theo Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Tây Ninh, trong những năm gần đây do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, thời tiết có những diễn biến bất thường, hiện tượng thời tiết cực đoan thường xuyên xảy ra ảnh hưởng đến năng suất, chất lượng cây trồng, đặc biệt là cây lúa và các loại cây lương thực ngắn ngày khác. Để chủ động ứng phó với những tác hại của thiên tai, việc thay đổi cơ cấu cây trồng, bố trí lại mùa vụ thích hợp nhằm hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại trong sản xuất nông nghiệp cho người dân, qua đó từng bước giúp người dân chuyển đổi cây trồng phù hợp với thổ nhưỡng, điều kiện sản xuất của từng vùng, đem lại hiệu quả kinh tế cao.

Thống kê từ năm 2020 đến nay cho thấy, trên địa bàn tỉnh Tây Ninh đã thực hiện chuyển đổi cơ cấu cây trồng khoảng 16.255 ha, gồm: Chuyển đổi từ đất trồng lúa khoảng 14.384 ha, trong đó có 10.604 ha từ lúa chuyển sang trồng cây hàng năm khác (bắp, rau các loại, mía, mì…) và 3.780 ha từ lúa chuyển đổi sang cây lâu năm (cây ăn quả, cây công nghiệp, tre, keo lá tràm,…); chuyển đổi từ cây mía sang các loại cây trồng như chuối, mì, lúa, mãng cầu, sầu riêng,… là 758 ha; chuyển đổi từ cây cao-su sang trồng chuối, sầu riêng, mít, mì,… khoảng 386 ha; chuyển đổi từ cây mì sang các loại cây trồng như chuối, mít, sầu riêng, cây có múi… khoảng 292 ha. Ngoài ra, còn có khoảng 435 ha cây trồng khác được chuyển đổi như: từ cây chuối chuyển sang trồng điều, mì; từ mãng cầu chuyển sang trồng mì, sầu riêng; từ mít chuyển sang trồng mì, chuối,…

Thị xã Trảng Bảng chuyển đổi cơ cấu cây trồng kết hợp ứng dụng công nghệ cao tại vùng trồng dứa. Ảnh: BTN.

Đáng chú ý, trong giai đoạn  2021-2022, trên địa bàn tỉnh có trên 4.700 ha đất trồng lúa được chuyển đổi cơ cấu cây trồng phù hợp với thổ nhưỡng và mang lại hiệu quả kinh tế, ổn định thu nhập cho người dân. Việc chuyển đổi mang lại cho nông dân thu nhập tăng thêm từ 1,5 đến 4 lần so với trồng lúa, nâng cao hiệu quả sử dụng đất. Tổng diện tích đất trồng lúa đã chuyển đổi sang trồng cây hằng năm giai đoạn này khoảng 2.930 ha (trong đó, năm 2021 khoảng 1.800 ha, năm 2022 khoảng 1.130 ha).

Đến nay, phần lớn diện tích đất trồng lúa kém hiệu quả đã được chuyển đổi sang trồng các loại cây như sầu riêng, mãng cầu, nhãn, bưởi... đều đã khẳng định được hiệu quả kinh tế, đem lại thu nhập ổn định, giúp nâng cao đời sống cho nông dân. Các loại cây lâu năm khác đang được thu hoạch và mang lại lợi nhuận trên 100 triệu đồng/ha cho người dân. Tổng diện tích đất trồng lúa được chuyển đổi sang trồng cây lâu năm giai đoạn 2021-2022 là 1.778 ha (năm 2021 chuyển đổi 674 ha; năm 2022 chuyển đổi trên 1.100 ha).

Từ các diện tích chuyển đổi, trên địa bàn tỉnh đã từng bước hình thành các vùng trồng tập trung tại các huyện như: rau các loại (Châu Thành, Dương Minh Châu), cây ăn trái (Tân Biên, Tân Châu, Hòa Thành, Gò Dầu),... Người dân thực hiện chuyển đổi cơ cấu cây trồng, một số hộ có diện tích ít tham gia các tổ hợp tác, hợp tác xã, mô hình sản xuất theo chuỗi liên kết, góp phần tạo công việc ổn định, cải thiện thu nhập, nâng cao chất lượng đời sống.

Về hiệu quả kinh tế, lợi nhuận bình quân 1 ha sản xuất lúa trong 9 tháng đầu năm 2023 ước đạt 14,5 triệu đồng/ha/vụ, so với 1 ha cây trồng khác được chuyển đổi như sau: rau thực phẩm các loại ước đạt 67 triệu đồng/ha (gấp 4,6 lần so với 1 vụ lúa); cây mì đạt 34,8 triệu đồng/ha (gấp 1,2 lần so với sản xuất lúa 2 vụ); cây mãng cầu đạt 187 triệu đồng/ha (gấp 6,4 lần so với 2 vụ lúa); sản xuất chuối đạt 318 triệu đồng/ha (gấp 10,9 lần so với 2 vụ lúa); lợi nhuận bình quân của cây sầu riêng đạt khoảng 426 triệu đồng/ha (gấp 14,7 lần so với lợi nhuận bình quân của 1 ha sản xuất lúa 2 vụ).

Từ các diện tích chuyển đổi, trên địa bàn tỉnh đã từng bước hình thành các vùng trồng tập trung. Ảnh: ĐD. 

Theo đánh giá của Sở NN&PTNT Tây Ninh thực hiện chuyển đổi cơ cấu cây trồng và áp dụng tiến bộ khoa học-kỹ thuật vào sản xuất, nhiều hộ dân trên địa bàn huyện đã thoát nghèo và vươn lên làm giàu ngay trên chính đất của mình. Đây cũng là chủ trương nhằm tổ chức lại sản xuất nông nghiệp ở một số khu vực để khai thác những tiềm năng, lợi thế về đất đai và lao động của địa phương. Việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất trồng lúa còn nhằm giảm thiểu thiệt hại do thiên tai, sử dụng, khai thác hợp lý nguồn tài nguyên đất, nước, đa dạng hóa sản phẩm nhằm đáp ứng nhu cầu thị trường, tăng thu nhập cho người nông dân trong quá trình sản xuất.

Trong những năm qua, tỉnh Tây Ninh đã triển khai các chính sách hỗ trợ và khuyến khích người dân trong sản xuất nông nghiệp như hỗ trợ lãi vay theo Quyết định số 21/2019/QĐ-UBND ngày 17.6.2019 cuả UBND tỉnh; hỗ trợ liên kết sản xuất tiêu thụ sản xuất nông nghiệp theo Quyết định số 23/2019/QĐ-UBND ngày 28.6.2019 của UBND tỉnh, được ban hành kịp thời, tạo điều kiện cho người dân mạnh dạn đầu tư, chuyển đổi cây trồng.

Tuy nhiên, Sở NN&PTNT đánh giá, việc chuyển đổi cây trồng một số nơi còn mang tính tự phát theo tín hiệu thị trường, khi giá nông sản xuống thấp sẽ phá bỏ chuyển sang cây trồng khác. Vẫn còn tình trạng một số người dân tự ý chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất trồng lúa mà không đến UBND xã, phường, thị trấn đăng ký theo quy định. Ngoài ra, chi phí đầu tư khi chuyển đổi từ cây lúa sang cây ăn trái hay các cây hàng năm áp dụng công nghệ cao (như dưa lưới) là khá cao làm ảnh hưởng đến việc mở rộng các diện tích chuyển đổi.

Sở NN&PTNT kiến nghị UBND xã, phường, thị trấn tăng cường tuyên truyền, hướng dẫn, kiểm tra, giám sát việc thực hiện chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất trồng lúa của các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân trên địa bàn. Bên cạnh đó, lập sổ theo dõi chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất trồng lúa và định kỳ báo cáo kết quả thực hiện về UBND cấp huyện; thực hiện nghiêm theo quy định của thủ tục hành chính tại Quyết định số 1261/QĐ-UBND ngày 11.6.2021 của UBND tỉnh công bố Danh mục thủ tục hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh.

Lê Hồng