Chú trọng bảo vệ môi trường tại các cơ sở khai thác khoáng sản

TMO - Tài nguyên khoáng sản phong phú đang cung cấp nguồn vật liệu xây dựng dồi dào, phục vụ quá trình phát triển kinh tế-xã hội trên địa bàn tỉnh Sơn La. Tuy nhiên, việc kiểm soát chất lượng môi trường trong và sau khai thác, chế biến đang trở thành yêu cầu cấp thiết cần được địa phương này chú trọng.

Theo đánh giá Sơn La được đánh giá là 1 trong 3 địa phương có tiềm năng khoáng sản lớn nhất khu vực Tây Bắc. Tài nguyên khoáng sản giữ vai trò quan trọng trong đáp ứng nguồn nguyên liệu phục vụ phát triển kinh tế-xã hội tại địa phương. Tuy nhiên, hoạt động khai thác khoáng sản nếu không được quản lý, hiệu quả tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm môi trường. 

Sở TN&MT Sơn La cho biết, đến nay, toàn tỉnh có 40 giấy phép khai thác khoáng sản còn hiệu lực. Hoạt động khai thác khoáng sản gắn với bảo vệ môi trường đã được UBND tỉnh và các cấp, các ngành quan tâm triển khai. Các điểm mỏ trước khi tiến hành khai thác phải có báo cáo đánh giá tác động môi trường, dự án cải tạo phục hồi môi trường được phê duyệt và phải hoàn thành các công trình bảo vệ môi trường theo quy định.

Thời gian tới, Sở TN&MT tỉnh rà soát công tác bảo vệ môi trường, cải tạo phục hồi môi trường của các cơ sở khai thác khoáng sản trên địa bàn tỉnh. Với việc rà soát, thống kê các cơ sở khai thác khoáng sản đang hoạt động trước ngày 1/1/2022 nhưng chưa có phương án cải tạo, phục hồi môi trường hoặc có thay đổi nội dung cải tạo, phục hồi môi trường so với phương án đã được phê duyệt.

UBND tỉnh yêu cầu các ngành chức năng, địa phương giám sát chặt chẽ công tác BVMT tại các cơ sở khai thác khoáng sản. 

Kiểm tra, rà soát các cơ sở khai thác khoáng sản đang hoạt động nhưng chưa được cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền cấp Giấy phép môi trường thành phần để xử lý hoặc kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý theo quy định; hướng dẫn các chủ cơ sở nêu trên lập hồ sơ, đề nghị cấp Giấy phép môi trường theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường 2020 và các văn bản hướng dẫn thi hành. 

Tăng cường thanh tra, kiểm tra việc thực hiện phương án cải tạo, phục hồi môi trường của cơ sở khai thác khoáng sản. Đôn đốc các cơ sở khai thác khoáng sản đã hết hạn Giấy phép khai thác thực hiện đóng cửa mỏ và cải tạo, phục hồi môi trường. Chủ động xử lý hoặc phối hợp với các đơn vị có liên quan xử lý với các hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường.

Phương án bảo vệ, khai thác và sử dụng khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường trên địa bàn tỉnh thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 nhấn mạnh nhiệm vụ: Áp dụng các quy trình công nghệ thăm dò, công nghệ khai thác, chế biến khoáng sản tiên tiến, hiện đại, công nghệ sạch nhằm giảm thiểu tối đa các tác động tiêu cực đến môi trường và cảnh quan thiên nhiên. Việc áp dụng công nghệ phải phù hợp với điều kiện kinh tế xã hội của tỉnh, phù hợp với quy mô, đặc điểm của từng mỏ, đảm bảo tận dụng tối đa khoáng sản nhằm thu hồi triệt để, tránh thất thoát tài nguyên và đầu tư chế biến sâu nhằm nâng cao giá trị kinh tế.

Theo đó, với đá xây dựng, các cơ sở hết hạn khai thác cần được kiểm tra, xem xét về năng lực, chủng loại khoáng sản để có biện pháp xử lý phù hợp. Khuyến khích các đơn vị liên doanh, liên kết để giảm bớt đầu mối khai thác, cải tiến công nghệ nhằm giảm tiêu hao nguyên, nhiên liệu, nâng cao chất lượng, bảo vệ môi trường.

Với cát, sỏi xây dựng, khuyến khích đầu tư nghiên cứu, chuyển giao công nghệ sản xuất các dây chuyền chế biến cát nghiền thành cát đủ tiêu chuẩn sử dụng cho bê tông và vữa, dần thay thế cát tự nhiên. Phấn đấu đạt mục tiêu sử dụng cát nghiền, cát tái chế từ phế thải công nghiệp và xây dựng để thay thế tối thiểu 40% lượng dùng cát thiên nhiên trong xây dựng.

Sử dụng công nghệ khai thác tiên tiến kết hợp với tuyển rửa loại bỏ tạp chất để nâng cao chất lượng cát; phế thải sinh ra trong quá trình xử lý phải được thu gom, lưu chứa đúng kỹ thuật hoặc tái sử dụng; Các cơ sở sản xuất cát xây dựng đáp ứng các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về bảo vệ môi trường; phải tiến hành cải tạo phục hồi môi trường theo quy định của pháp luật trong khai thác, chế biến khoáng sản. Đầu tư sản xuất gạch nung theo Quy hoạch VLXD đã được phê duyệt và duy trì các cơ sở sản xuất đã có theo hướng giảm dần gạch nung, chuyển sang gạch không nung.

Tỉnh Sơn La khuyến khích các đơn vị cải tiến công nghệ nhằm giảm tiêu hao nguyên, nhiên liệu, nâng cao chất lượng, bảo vệ môi trường. 

Trước đó, UBND tỉnh nhấn mạnh quan điểm: Khai thác khoáng sản phải lấy bảo vệ môi trường làm tiêu chuẩn quyết định đầu tư. Theo đó, UBND tỉnh yêu cầu, hoạt động khoáng sản phải lấy hiệu quả kinh tế - xã hội và bảo vệ môi trường làm tiêu chuẩn cơ bản để quyết định đầu tư; chỉ được tiến hành hoạt động khoáng sản khi được cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền cho phép; Áp dụng công nghệ khai thác tiên tiến, phù hợp với quy mô, đặc điểm từng mỏ, loại khoáng sản để thu hồi tối đa khoáng sản. 

Khai thác khoáng sản phải gắn với đảm bảo an sinh xã hội, phát triển kết cấu hạ tầng, bảo đảm quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội. Cùng với đó, tiếp tục quản lý, kiểm soát chặt chẽ hoạt động khai thác, chế biến khoáng sản của các doanh nghiệp đã được cấp giấy phép hoạt động. Rà soát, kiểm tra các trường hợp đã và đang thực hiện các thủ tục chuyển nhượng quyền thăm dò, khai thác, chế biến khoáng sản. Tăng cường thanh, kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm hành vi vi phạm (nếu có). Không xem xét cấp phép những mỏ có trữ lượng nhỏ, khai thác khó khăn, sản xuất không hiệu quả, ảnh hưởng lớn đến người dân, môi trường.

Điều 67 Luật Bảo vệ môi trường 2020 quy định: Tổ chức, cá nhân tiến hành thăm dò, khai thác, chế biến khoáng sản phải có phương án phòng ngừa, ứng phó sự cố môi trường và thực hiện các yêu cầu về bảo vệ, cải tạo và phục hồi môi trường sau đây: Thu gom, xử lý nước thải theo quy định; Thu gom, xử lý chất thải rắn theo quy định về quản lý chất thải rắn. Có biện pháp ngăn ngừa, hạn chế việc phát tán bụi, xả khí thải và tác động xấu khác đến môi trường xung quanh; Có phương án cải tạo, phục hồi môi trường và tiến hành cải tạo, phục hồi môi trường trong hoạt động khai thác khoáng sản theo quy định của Luật này và quy định của pháp luật về khoáng sản; Ký quỹ bảo vệ môi trường theo quy định tại Điều 137 của Luật này.

Lê Kiên