Chăn nuôi an toàn dịch bệnh, đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu

TMO - Đẩy mạnh xây dựng các vùng, chuỗi an toàn dịch bệnh (ATDB) không chỉ phục vụ công tác phòng chống dịch bệnh chăn nuôi mà còn giúp Tây Ninh đảm bảo nguồn cung sản phẩm chăn nuôi cho thị trường nội địa và đẩy mạnh xuất khẩu.

Tây Ninh là một trong các địa phương có quy mô chăn nuôi gia cầm lớn ở phía Nam, cung ứng các sản phẩm chất lượng cao cho thị trường trong và ngoài nước. với vị trí địa lý nằm sát thị trường tiêu thụ nông sản lớn là thành phố Hồ Chí Minh, sát nước bạn Campuchia… tỉnh xác định cần chuẩn hóa ngành Chăn nuôi, đưa ra thị trường những sản phẩm chất lượng cao, phục vụ tiêu thụ trong nước và xuất khẩu. 

Tính đến năm 2024, đàn gia cầm của tỉnh Tây Ninh có khoảng 10 triệu con, sản lượng thịt đạt 62.460 tấn. Tỉnh đang chuyển đổi mô hình chăn nuôi nhỏ lẻ sang chăn nuôi quy mô trang trại tập trung, an toàn sinh học và đã xây dựng được 116 trang trại. Tỉnh quyết tâm đẩy mạnh xây dựng vùng chăn nuôi ATDB, khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư xây dựng cơ sở giết mổ gia súc, gia cầm công nghệ tiên tiến, đa dạng hóa thị trường tiêu thụ.

Tỉnh Tây Ninh xác định, trong chăn nuôi việc xây dựng vùng ATDB có ý nghĩa rất lớn, không chỉ kiểm soát dịch bệnh mà còn tạo ra sản phẩm an toàn cho người tiêu dùng. Theo đó, việc xây dựng vùng, cơ sở ATDB giúp giảm nguy cơ bị nhiễm bệnh, cải tiến và nâng cao hiệu quả quản lý trang trại; cung cấp thực phẩm an toàn cho thị trường, nhất là đối với các chuỗi liên kết từ chăn nuôi, giết mổ đến chế biến tiêu thụ sản phẩm. Đồng thời, các sản phẩm động vật trong vùng ATDB khi xuất bán được ưu tiên trong việc lựa chọn cung cấp con giống, động vật và sản phẩm động vật.

Bên cạnh đó, cơ sở ATDB còn được phép vận chuyển động vật, sản phẩm động vật ra khỏi vùng dịch. Đây là lợi thế rất lớn trong trường hợp diễn biến dịch bệnh động vật phức tạp. Ngoài ra, đây còn là cơ sở để được xem xét cấp chứng nhận đạt quy phạm thực hành chăn nuôi tốt Việt Nam (VietGAHP), được ưu tiên tham gia các chương trình xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm.

Toàn tỉnh có 71 cơ sở ATDB đối với bệnh cúm gia cầm, Newcastle, lở mồm long móng, dịch tả lợn... Ảnh: NT. 

Theo báo cáo của UBND tỉnh, từ trước năm 2016, dịch cúm gia cầm đã xảy ra trên địa bàn tỉnh, đặc biệt là trong các năm 2004, 2005 gây thiệt hại rất lớn; những năm 2013-2014, dịch cúm có xảy ra nhưng ít nghiêm trọng hơn. Từ năm 2016, đến nay, tình hình chăn nuôi gia cầm trên địa bàn tỉnh tương đối ổn định, không xảy ra dịch nghiêm trọng.

Đối với các bệnh trên gia súc ít xảy ra và được khống chế kịp thời, cụ thể: năm 2022 xảy ra 19 ổ dịch tả lợn châu Phi trên địa bàn 4 huyện Tân Biên, Tân Châu, Châu Thành và thành phố Tây Ninh và 2 trường hợp bệnh dại trên chó tại thị xã Hoà Thành và Tân Biên; năm 2023 có 4 trường hợp bệnh dại trên chó tại thị xã Hoà Thành và thành phố Tây Ninh. Trong 3 tháng đầu năm 2024 xảy ra 1 trường hợp bệnh dại trên địa bàn huyện Gò Dầu. Giai đoạn 2021-2025, ngành chăn nuôi Tây Ninh ưu tiên phát triển các dự án chăn nuôi công nghiệp, tập trung, an toàn sinh học, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường trong nước và phục vụ xuất khẩu.

Tính đến thời điểm hiện nay, toàn tỉnh có 71 cơ sở ATDB đối với bệnh cúm gia cầm, Newcastle, lở mồm long móng, dịch tả lợn cổ điển, dịch tả lợn châu Phi và 16 vùng ATDB đối với bệnh cúm gia cầm, Newcastle, lở mồm long móng trên bò, trong số 16 vùng ATDB có: 1 vùng ATDB cấp huyện (Dương Minh Châu) đối với cúm gia cầm và Newcastle; 15 vùng ATDB cấp xã (6 vùng ATDB đối với cúm gia cầm và Newcastle thuộc huyện Gò Dầu và 9 vùng ATDB đối với lở mồm long móng trên bò thuộc huyện Bến Cầu).

Theo yêu cầu của Tổ chức Thú y Thế giới (OIE), một trong những điều kiện tiên quyết để xuất khẩu thịt sang các thị trường là phải xây dựng được vùng chăn nuôi ATDB. Do đó, có thể thấy, việc xây dựng vùng ATDB là rất cần thiết, không chỉ trong bối cảnh dịch bệnh trên vật nuôi tiếp tục có những diễn biến phức tạp mà còn để hướng đến một nền chăn nuôi bền vững.

Tuy nhiên, hiện nay việc triển khai trên địa bàn tỉnh còn gặp nhiều khó khăn do tỷ lệ chăn nuôi nhỏ lẻ chiếm khoảng 30%, chăn nuôi theo hệ thống tự nhiên, chuồng hở nên quản lý an toàn dịch bệnh còn là bài toán khó. Trong khi đó, công tác tiêm phòng Vaccine cho đàn gia súc, gia cầm trong chăn nuôi nông hộ gặp nhiều khó khăn; đặc biệt là tại khu vực nông thôn, do lực lượng thú y cơ sở mỏng, nhận thức của một số người chăn nuôi còn hạn chế, có tư tưởng chủ quan và trông chờ vào sự hỗ trợ của Nhà nước.

Cơ sở hạ tầng trong các vùng quy hoạch chăn nuôi, giết mổ tập trung còn thiếu, chưa đồng bộ nên việc triển khai thực hiện quy hoạch chăn nuôi, giết mổ còn gặp nhiều khó khăn. Cùng với đó, kinh phí xét nghiệm hằng năm đối với cơ sở ATDB (nhất là các trang trại lớn) còn cao nên nhiều cơ sở đã không duy trì khi không có chính sách hỗ trợ của Nhà nước. Hiện nay, các cơ sở còn phải thực hiện các quy định để được cấp giấy chứng nhận điều kiện chăn nuôi đồng nghĩa với việc thực hiện cả hai loại thủ tục hành chính về điều kiện chăn nuôi và ATDB. 

Nhằm tiếp tục xây dựng các cơ sở, vùng an toàn dịch bệnh đối với gia súc, gia cầm phục vụ tiêu dùng trong nước và xuất khẩu; bảo đảm vệ sinh thú y, an toàn thực phẩm (ATTP) trong chăn nuôi, vận chuyển, giết mổ, sơ chế, chế biến, kinh doanh động vật và sản phẩm động vật. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã tham mưu UBND tỉnh ban hành Quyết định số 345/QĐ-UBND ngày 21.2.2024 về kế hoạch triển khai các nhiệm vụ trọng tâm nhằm tăng cường năng lực quản lý, kiểm soát dịch bệnh động vật và bảo đảm an toàn thực phẩm có nguồn gốc động vật, trên địa bàn tỉnh Tây Ninh giai đoạn 2024-2030.

Trong đó mục tiêu: Giai đoạn 2024-2025 phấn đấu: có 3 vùng cấp huyện (Tân Biên, Tân Châu, Gò Dầu) đạt ATDB theo quy định của Việt Nam, 1 vùng cấp huyện (Dương Minh Châu) đạt ATDB theo quy định của Tổ chức Thú y Thế giới (WOAH) đối với bệnh cúm gia cầm và Newcastle. Giai đoạn 2026-2030: duy trì các vùng đã đạt ATDB; phấn đấu có 5 vùng cấp huyện (thành phố Tây Ninh, thị xã Hoà Thành, thị xã Trảng Bàng, huyện Bến Cầu, huyện Châu Thành) đạt ATDB theo quy định của Việt Nam, 2 vùng cấp huyện (Tân Biên, Tân Châu) đạt ATDB theo quy định của Tổ chức Thú y Thế giới (WOAH) đối với bệnh cúm gia cầm và Newcastle.

Việc xây dựng vùng chăn nuôi ATDB tạo điều kiện thuận lợi cho việc xuất khẩu các sản phẩm từ ngành chăn nuôi. 

Thời gian tới, ngành Nông nghiệp tỉnh Tây Ninh phát triển trang trại chăn nuôi gia cầm tập trung ứng dụng công nghệ cao về chuồng trại, về con giống, phòng chống dịch bệnh hiệu quả nhằm giảm giá thành sản xuất, tăng năng suất, chất lượng, an toàn sinh học, nâng cao khả năng cạnh tranh, tạo ra lượng sản phẩm hàng hoá tốt, đủ lớn, đáp ứng nhu cầu trong nước và hướng đến xuất khẩu. Tăng cường giám sát dịch bệnh trên gia cầm nuôi để phát hiện sớm, kịp thời cảnh báo, xử lý dứt điểm khi dịch bệnh mới được phát hiện.

Phát triển các mô hình chuỗi giá trị khép kín gắn với truy xuất nguồn gốc, đặc biệt phát triển mô hình chuỗi giá trị khép kín vì đây là mô hình có thể kiểm soát tốt nhất an toàn thực phẩm, chất lượng đầu vào và đầu ra. Đồng thời, cần tăng cường hiệu quả và kiểm soát an toàn thực phẩm đối với chuỗi liên kết với nhiều tác nhân tham gia (trang trại, cơ sở giết mổ, cửa hàng phân phối). 

Theo Cục Thú y, từ đầu năm đến nay, tình hình dịch bệnh trên đàn vật nuôi cơ bản được kiểm soát khá tốt. Các bệnh dịch thông thường trên gia súc, gia cầm được phát hiện, xử lý kịp thời, đã có nhiều loại vaccine sản xuất trong nước để phòng những bệnh này. tính đến nay, cả nước có hơn 2.200 cơ sở, vùng chăn nuôi tại 59 tỉnh, thành phố được chứng nhận ATDB, tập trung chủ yếu ở khu vực Đông Nam Bộ.

Việc xây dựng vùng ATDB trên phạm vi cả nước đang phải đối mặt nhiều thách thức: Tình trạng chăn nuôi nhỏ lẻ đan xen với các cơ sở chăn nuôi tập trung còn phổ biến. Hạ tầng trong các vùng quy hoạch chăn nuôi, khuyến khích phát triển chăn nuôi, giết mổ tập trung còn thiếu, chưa đồng bộ. Các cơ sở chăn nuôi chưa đáp ứng yêu cầu trong công tác quản lý, kiểm soát, xử lý môi trường trong chăn nuôi. Chính quyền một số địa phương chưa thật sự quan tâm, chưa chỉ đạo tổ chức thực hiện đầy đủ, có hiệu quả các nhiệm vụ thú y theo quy định, chưa xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm quy định về phòng, chống dịch.

Tỷ lệ tiêm phòng vaccine cho đàn vật nuôi ở một số nơi còn thấp. Lực lượng thú y cơ sở mỏng. Nhận thức của một số người chăn nuôi còn hạn chế, có tư tưởng chủ quan và trông chờ vào sự hỗ trợ của Nhà nước. Thị trường tiêu thụ chỉ phục vụ trong nước là chủ yếu, thị trường xuất khẩu chưa nhiều, chưa tương xứng với tiềm năng và lợi thế về giao thông, địa lý. Phần lớn các cơ sở chăn nuôi, giết mổ nhỏ lẻ, sơ chế biến chưa thực hiện theo đúng quy trình kỹ thuật, yêu cầu của các nước nhập khẩu... 

Để khắc phục những bất cập nêu trên, các tỉnh, thành phố cần kịp thời có chủ trương, chiến lược, đầu tư đúng mức để xây dựng chuỗi, vùng an toàn dịch bệnh động vật phục vụ xuất khẩu, nâng giá trị của ngành chăn nuôi trong cơ cấu nền nông nghiệp; bố trí các nguồn lực để tổ chức có hiệu quả các chương trình, kế hoạch quốc gia phòng, chống dịch bệnh động vật đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, chỉ đạo thực hiện; đẩy mạnh việc xây dựng cơ sở, vùng an toàn dịch bệnh. Khẩn trương rà soát, tổ chức tiêm phòng, tiêm phòng bổ sung vaccine phòng các bệnh dịch, bảo đảm ít nhất hơn 80% tổng đàn, nhất là các bệnh nguy hiểm như: Cúm gia cầm, dịch tả lợn châu Phi, lở mồm long móng, viêm da nổi cục trên trâu, bò.

Tăng cường vai trò quản lý của Nhà nước trong việc kết nối những cơ sở ATDB với nhau vào trong một sân chơi, tuân thủ quy định chung, hình thành thêm nhiều vùng an toàn dịch bệnh theo chuỗi đạt tiêu chuẩn Việt Nam và đáp ứng được yêu cầu của Tổ chức Thú y thế giới. Hướng dẫn nông hộ tăng cường áp dụng các biện pháp chăn nuôi an toàn sinh học; vệ sinh, sát trùng bằng vôi bột, hóa chất khu vực chuồng nuôi và khu vực chung quanh có nguy cơ cao; có biện pháp ngăn chặn các loài véc-tơ truyền bệnh xâm nhập vào chuồng nuôi, phun thuốc sát trùng, thuốc diệt các loài véc-tơ truyền bệnh.

Lê Hưng