TMO - Hiện nay, tỉnh Tuyên Quang triển khai nhiều giải pháp nhằm bảo vệ và phát huy giá trị đa dạng sinh học tại Khu bảo tồn thiên nhiên Chí Sán. Với diện tích rừng nguyên sinh phong phú, nơi đây cần được gìn giữ nghiêm ngặt. Do đó, công tác tuần tra, kiểm soát và tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng đang được đẩy mạnh, góp phần bảo vệ hệ sinh thái.

Khu bảo tồn thiên nhiên Chí Sán, là một trong những khu rừng đặc dụng có giá trị đa dạng sinh học cao của miền núi phía Bắc. Với diện tích hàng nghìn héc-ta rừng tự nhiên, nơi đây là nơi cư trú của nhiều loài động, thực vật quý hiếm, có tên trong Sách đỏ Việt Nam.

Nhằm bảo vệ tài nguyên thiên nhiên này, tỉnh Tuyên Quang đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp như tăng cường lực lượng kiểm lâm, ứng dụng công nghệ trong giám sát rừng, tổ chức các đợt tuần tra, kiểm tra định kỳ và đột xuất. Bên cạnh đó, chính quyền địa phương còn phối hợp với các tổ chức xã hội tuyên truyền, vận động người dân tham gia bảo vệ rừng, không săn bắt động vật hoang dã, không khai thác lâm sản trái phép.

Việc gắn bảo tồn với phát triển sinh kế bền vững cũng đang được thực hiện thông qua các mô hình trồng rừng, phát triển du lịch sinh thái cộng đồng. Những nỗ lực này nhằm giữ vững màu xanh của Chí Sán, đồng thời góp phần quan trọng vào việc bảo vệ đa dạng sinh học, ứng phó với biến đổi khí hậu và phát triển kinh tế – xã hội bền vững tại địa phương.

Bên cạnh đó Khu bảo tồn thiên nhiên (BTTN) Chí Sán không chỉ có giá trị về môi trường, đa dạng sinh học mà còn giữ vai trò thiết yếu trong bảo vệ nguồn nước và phát triển sinh kế bền vững cho người dân. Khu BTTN Chí Sán được thành lập năm 2015 với diện tích hơn 5.400 ha, trải dài trên địa bàn các xã Tát Ngà, Sủng Máng và Mèo Vạc.

Với độ cao trung bình trên 1.100 m, khu vực này sở hữu hệ sinh thái rừng thường xanh ẩm núi thấp điển hình, giàu tính nguyên sinh. Rừng có cấu trúc tầng tán đa dạng, phát triển nhiều loại cây gỗ lớn, cây thuốc quý, dây leo và thảm thực vật phong phú. Theo khảo sát của cơ quan chức năng, khu bảo tồn là nơi sinh trưởng của hàng chục loài thực vật quý hiếm như: Thông đỏ, lan kim tuyến, bách vàng, thiết sam và các loài động vật như khỉ vàng, cu li, cầy bạc má, rắn hổ mang chúa, thỏ Trung Hoa cùng nhiều loài chim di cư và thú rừng có tên trong Sách đỏ Việt Nam.

Khu bảo tồn thiên nhiên Chí Sán có hệ sinh thái đa dạng với nhiều loài động thực vật trong Sách Đỏ. (Ảnh: TH).

Điều này không chỉ khẳng định giá trị bảo tồn mà còn mở ra tiềm năng nghiên cứu khoa học, giáo dục môi trường và du lịch sinh thái trong tương lai; giúp điều hòa khí hậu, giảm nhẹ thiên tai và chống xói mòn. Quan trọng hơn, Khu BTTN Chí Sán còn đóng vai trò giữ nước và duy trì nguồn nước sinh hoạt cho người dân các xã gần rừng.

Trước vai trò quan trọng của Khu BTTN Chí Sán, thời gian qua, Hạt Kiểm lâm khu vực XVI đã chủ động triển khai nhiều biện pháp đồng bộ để nâng cao hiệu quả quản lý, bảo vệ rừng trên địa bàn, nhất là đối với Khu BTTN Chí Sán. Hạt Kiểm lâm khu vực XVI đã xây dựng kế hoạch tuần tra cụ thể theo tháng, quý; phân công cán bộ bám địa bàn, tăng cường giám sát tại các vùng có rừng nguyên sinh, rừng giáp ranh.

Cùng với đó, đơn vị phối hợp chặt chẽ với chính quyền các xã, các tổ bảo vệ rừng cộng đồng và lực lượng Công an, Quân sự địa phương để kiểm tra, phát hiện và ngăn chặn sớm các nguy cơ xâm hại rừng. Cán bộ Hạt Kiểm lâm khu vực XVI - người trực tiếp được giao phụ trách địa bàn xã Mèo Vạc, nơi có khoảng 1.400 ha rừng thuộc Khu BTTN Chí Sán chia sẻ, tuần tra rừng là công việc hằng ngày, có khi phải bám rừng cả tuần liền.

Rừng Chí Sán rộng, nhiều khu vực hiểm trở, đường đi chỉ có thể cuốc bộ hàng chục cây số. Đơn vị xác định rõ, giữ rừng cũng là giữ nguồn nước, giữ sinh kế cho bà con vùng cao, nên dù vất vả cũng phải cố gắng hết sức. Cùng với tăng cường tuần tra, kiểm soát, công tác tuyên truyền pháp luật cho các tầng lớp Nhân dân được Hạt Kiểm lâm khu vực XVI đẩy mạnh dưới nhiều hình thức.

Riêng trong 7 tháng năm 2025, đơn vị đã tổ chức tuyên truyền pháp luật về lâm nghiệp và công tác phòng cháy, chữa cháy rừng cho gần 2.500 lượt người trên địa bàn các xã gần khu bảo tồn. Người dân thôn Tò Đú, xã Mèo Vạc cho biết, Khu BTTN Chí Sán chính là nguồn sống của cộng đồng. Nếu không còn rừng, suối sẽ cạn, hồ sẽ khô, dân sẽ khổ đặc biệt là vào những tháng mùa khô. Giờ cán bộ đến tuyên truyền thường xuyên, dân đã hiểu. Giữ rừng là giữ nguồn nước của chính mình. Nếu phát hiện ai có hành vi xâm hại rừng, sẽ báo cho chính quyền địa phương và cán bộ kiểm lâm.

Cán bộ Kiểm lâm xác định các khu vực đi tuần tra rừng. (Ảnh: TH).

Lãnh đạo Hạt Kiểm lâm khu vực XVI khẳng định, trong nhiều năm qua, nhờ sự phối hợp chặt chẽ giữa kiểm lâm và chính quyền cơ sở, cùng sự vào cuộc tích cực của người dân, Khu BTTN Chí Sán luôn được bảo vệ tốt, không xảy ra bất kỳ vụ vi phạm pháp Luật Lâm nghiệp nào.

Thời gian tới, đơn vị tiếp tục đẩy mạnh công tác tuần tra, tuyên truyền sâu rộng và tham mưu đầu tư trang thiết bị, nhân lực, đáp ứng yêu cầu bảo vệ rừng trong tình hình mới. Điều đó được thể hiện qua công tác bảo tồn thiên nhiên tại tỉnh Tuyên Quang trong năm 2025 với định hướng bền vững, trong đó đặc biệt nổi bật là việc phê duyệt nhiệm vụ lập quy hoạch tu bổ, phục hồi các Khu bảo tồn trên địa bàn.

Song song đó, tỉnh Tuyên Quang cũng đã công bố hiện trạng rừng năm 2024, khẳng định tổng diện tích đất lâm nghiệp lên tới 440.053,44 ha, trong đó diện tích rừng tự nhiên đạt 232.581,80 ha. Sự minh bạch trong dữ liệu này càng củng cố nền tảng cho hoạch định chính sách bảo tồn và phục hồi rừng hiệu quả.

Tuyên Quang đã có những bước đi chiến lược, vừa bảo tồn, vừa phát huy giá trị tài nguyên thiên nhiên kết hợp với phát triển du lịch sinh thái, hướng đến một tương lai bền vững và giàu bản sắc địa phương, đồng thời phù hợp với định hướng phát triển lâm nghiệp giai đoạn 2021–2030, tầm nhìn đến năm 2035 của địa phương.

Tỉnh Tuyên Quang đang từng bước củng cố vai trò của các khu bảo tồn thiên nhiên trong chiến lược phát triển bền vững. Việc ban hành các quyết định quan cho thấy quyết tâm mạnh mẽ trong bảo vệ hệ sinh thái, đa dạng sinh học và cảnh quan đặc hữu.

Đồng thời, việc cập nhật hiện trạng rừng giúp địa phương kiểm soát tốt tài nguyên và xây dựng chính sách phù hợp với thực tiễn. Những nỗ lực này không chỉ bảo vệ môi trường mà còn mở ra cơ hội phát triển du lịch sinh thái và sinh kế cho người dân Tuyên Quang trong những giai đoạn tiếp theo.

Quang Hùng