Xây dựng chuỗi giá trị thủy sản bền vững

TMO - Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, để phát huy hơn nữa lợi thế ngành thủy sản cần tăng cường năng lực tham gia chuỗi ở các khâu có lợi thế cạnh tranh. Trong đó, doanh nghiệp giữ vai trò dẫn dắt hoạt động của chuỗi thông qua các cam kết về giá bán và giá thu mua nguyên liệu theo tín hiệu của thị trường, tạo tiền đề cho sự tham gia sâu rộng hơn vào chuỗi giá trị thủy sản toàn cầu.  

Tại cuộc họp giữa Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn với 8 Hiệp hội ngành hàng thủy sản về xây dựng chuỗi giá trị ngành hàng thủy sản, Tổng cục Thủy sản cho biết ước tính đến hết tháng 9/2022, tổng sản lượng thủy sản đạt 6,75 triệu tấn, tăng 2,7% so với cùng kỳ năm 2021. Trong đó sản lượng nuôi trồng thủy sản ước đạt 3,87 triệu tấn, tăng 7%; sản lượng khai thác thủy sản ước đạt 2,88 triệu tấn, giảm 2,5% so với cùng kỳ năm trước. 

Thống kê sơ bộ của Tổng cục Hải quan cho thấy, giá trị xuất khẩu thủy sản tháng 8/2022 đạt trên 1 tỷ USD, tăng 68% so với cùng kỳ 2021. Lũy kế từ đầu năm 2022, giá trị kim ngạch xuất khẩu thủy sản đạt 7,6 tỷ USD, tăng 37,3% so với cùng kỳ năm 2021, đạt 84,8% kế hoạch năm 2022. Nếu giữ nguyên tốc độ tăng trưởng như vừa qua, thủy sản có thể đạt kỷ lục xuất khẩu 10 tỷ USD.

Để xây dựng chuỗi thủy sản bền vững sự tham gia của các doanh nghiệp giữ vai trò quan trọng trong liên kết thúc đẩy sản xuất, tiêu thụ  

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), hiện nay 2 mặt hàng xuất khẩu chủ lực của ngành thủy sản là tôm và cá tra. Trong đó, xuất khẩu tôm đạt kim ngạch 3 tỷ USD, tăng 22,5%; xuất khẩu cá tra đạt kim ngạch 1,8 tỷ USD, tăng 80,7% so với cùng kỳ năm trước.

Tuy nhiên, xuất khẩu tôm trong tháng 8/2022 tụt dốc nhiều nhất trong các sản phẩm thủy sản. Từ mức cao đỉnh điểm 456 triệu USD hồi tháng 5, tới tháng 8 chỉ còn 356 triệu USD, giảm 20% so với tháng xuất khẩu cao điểm. Nguyên nhân khiến xuất khẩu tôm giảm là do việc sản xuất tôm nguyên liệu khó khăn khi các chi phí đầu vào cao và thời tiết bất lợi. 

Đối với xuất khẩu cá tra trong tháng 8/2022 duy trì mức tăng trưởng ổn định với kim ngạch trên 187 triệu USD, tăng 14% so với cùng kỳ năm trước. Đối với mặt hàng cá ngừ, sau khi đạt mức cao trên 100 triệu USD vào tháng 3 và tháng 4/2022, xuất khẩu cá ngừ giảm dần trong các tháng tiếp theo. Đến tháng 8/2022, xuất khẩu cá ngừ đạt 85 triệu USD, cao hơn 74% so với cùng kỳ năm ngoái và tương đương doanh số trong tháng 7/2022. Lũy kế tới hết tháng 8/2022, xuất khẩu cá ngừ đạt gần 734 triệu USD, tăng 54% so với cùng kỳ năm trước. 

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Phùng Đức Tiến đánh giá, thủy sản là ngành có tốc độ phát triển lớn. Chiến lược của ngành đến năm 2030 đặt mục tiêu nuôi trồng thủy sản đạt 7 triệu tấn, khai thác 2,8 triệu tấn và xuất khẩu từ 14 - 16 tỷ USD. 

Nhấn mạnh về vị trí, vai trò của các hiệp hội trong việc xây dựng chuỗi giá trị ngành hàng thủy sản bền vững, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cho biết, ngành thủy sản đã chuyển nhanh, chuyển mạnh trong tư duy giảm cường lực, tăng nuôi trồng. Trong công cuộc ấy, không thể thiếu sự đồng hành của các hiệp hội ngành hàng bởi đây chính là nguồn lực trực tiếp tham gia vào chuỗi cung ứng, sản xuất.

Để phát huy hơn nữa lợi thế của ngành thủy sản cần tăng cường năng lực tham gia chuỗi ở các khâu có lợi thế cạnh tranh. Trong đó, doanh nghiệp giữ vai trò dẫn dắt hoạt động của chuỗi thông qua các cam kết về giá bán và giá thu mua nguyên liệu theo tín hiệu của thị trường, tạo tiền đề cho sự tham gia sâu rộng hơn vào chuỗi giá trị thủy sản toàn cầu.

Thời gian tới, Bộ NN&PTNT sẽ xây dựng, đề xuất những chính sách thu hút các nguồn lực, các thành phần kinh tế đầu tư phát triển thủy sản hiệu quả. Ảnh: Minh Hoàng 

Về nội dung này, Hội Nuôi biển đề xuất: Cần xây dựng liên kết các nhà. Nhà nước quản lý quy hoạch vùng nuôi đầu tư hạ tầng. Các nhà khoa học nghiên cứu thực tế đưa ra sản phẩm khoa học chất lượng. Trên cơ sở này ngân hàng đầu tư tín dụng, bảo hiểm cho các đối tượng thủy sản chủ lực. Bên cạnh đó doanh nghiệp cung cấp đầu vào cũng đảm bảo ổn định nguyên liệu đầu vào để giảm giá thành. Cùng với đó nông dân cũng có cơ hội tiếp cận khoa học, tiếp cận được nguồn vốn, rút ngắn được khâu trung gian, qua đó cung cấp sản phẩm chất lượng an toàn cho các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu. 

Đại diện Hội Nghề cá kiến nghị, cần có cam kết cụ thể để thúc đẩy hợp tác Việc phối hợp có thể ký cam kết với Tổng cục Thủy sản, hoặc với từng lĩnh vực ngành hàng thủy sản, qua đó phân công trách nhiệm, cam kết để có những hành động cụ thể, yêu cầu cụ thể và có những sản phẩm cụ thể và định kỳ đánh giá kết quả. Qua đó sẽ huy động nguồn lực thực hiện và Bộ NN&PTNT cũng có thể giám sát việc thực hiện

Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam cho biết, thời gian tới, Hiệp hội sẽ tích cực phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, các cơ quan thuộc bộ để cải thiện hơn môi trường kinh doanh của ngành. Đồng thời, tiếp tục đẩy mạnh hỗ trợ các doanh nghiệp thành viên ở ba nhóm ngành hàng cá tra, tôm, hải sản phát triển chuỗi, nâng cao năng lực của doanh nghiệp, thực hiện trách nhiệm xã hội, trách nhiệm môi trường. 

Định hướng ngành thủy sản phải xây dựng được thành ngành kinh tế có quy mô và tỷ suất hàng hóa lớn, có nhiều thương hiệu uy tín và tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu, Thứ trưởng nhấn mạnh tới các nhiệm vụ: cơ quan quản lý nhà nước và hiệp hội ngành hàng tăng cường phối hợp, thực hiện đồng bộ các giải pháp như: Đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa ngành thủy sản theo định hướng thị trường, thân thiện môi trường, bảo vệ, tái tạo và phát triển nguồn lợi thủy sản, bảo tồn đa dạng sinh học; thích ứng với biến đổi khí hậu, bảo đảm an toàn dịch bệnh, an toàn sinh học, an sinh xã hội.

Bên cạnh đó, phát triển thủy sản cần gắn với nâng cao đời sống vật chất tinh thần của người dân, xây dựng nông thôn mới. Song song với đầu tư phát triển cơ sở vật chất kỹ thuật hạ tầng, các bên phải có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng, phát triển, sử dụng hiệu quả nguồn nhân lực, ưu tiên ứng dụng công nghệ cao.

Thời gian tới, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sẽ xây dựng, đề xuất những chính sách thu hút các nguồn lực, các thành phần kinh tế đầu tư phát triển thủy sản hiệu quả với lực lượng doanh nghiệp là nòng cốt. Về phía các hiệp hội, tôi cũng đề nghị các hiệp hội đồng hành cùng cơ quan quản lý trong việc kiến tạo không gian phát triển ngành hàng thủy sản.

Hà Thu