Xã hội hóa trong đầu tư xây dựng nhà máy xử lý rác còn nhiều khó khăn

TMO - Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết, hiện rất khó khăn trong xã hội hóa để xây dựng các nhà máy xử lý đốt rác phát điện và phân loại rác.

Theo báo cáo hiện nay, tỷ lệ về thu gom và xử lý chất thải rắn sinh hoạt rất cao. Tổng hợp từ nguồn báo cáo của 57/63 địa phương cho thấy, ở đô thị tỷ lệ này đạt 96%, vượt chỉ tiêu Quốc hội đề ra là 89%, nông thôn đạt 71%. Tuy nhiên, qua giám sát và thực tế cử tri phản ánh, con số này chưa chuẩn xác, vì hệ thống quy trình phân loại, thu gom, vận chuyển xử lý chất thải rắn sinh hoạt chưa tốt, thiếu các tiêu chuẩn định mức kinh tế kỹ thuật.

Tại phiên họp thứ 9 Ủy ban Thường vụ Quốc hội khóa XV đã kết luận: Năm 2022, phải ban hành quy chuẩn tiêu chuẩn kỹ thuật định mức kinh tế kỹ thuật hướng dẫn xử lý rác thải để các địa phương có cơ sở thực hiện. Trước vấn đề trên, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đặng Quốc Khánh cho biết, năm 2022, tổng lượng rác thải sinh hoạt phát sinh trên toàn quốc là 67.110 tấn/ngày, trong đó các đô thị là 36.870 tấn, còn khu vực nông thôn là 29.455 tấn. Những năm qua, các địa phương cũng đẩy mạnh việc thu gom, xử lý rác thải và xây dựng nhiều nhà máy đốt rác phát điện hoặc hoặc xử lý rác.

Cả nước hiện có khoảng 1.326 cơ sở xử lý chất thải rắn sinh hoạt, trong đó có 467 lò đốt và 1.207 bãi chôn lấp chất thải rắn sinh hoạt. Hiện nay, còn khoảng 65% số rác thải của cả nước cần chôn lấp, còn khoảng 16% tổng số rác thải được các nhà máy chế biến thu hồi và phát triển năng lượng.Thực tế, rác thải sinh hoạt theo báo cáo của các địa phương là 96% rác thải đô thị, còn là 75% rác thải nông thôn được xử lý. Đây là con số được xử lý bằng hình thức chôn lấp. Nguyên nhân là do hiện nay, việc kêu gọi xã hội hóa để xử lý, xây dựng các nhà máy xử lý đốt phát điện và phân loại, xử lý rác tại các nhà máy đang gặp nhiều khó khăn. Quy trình chưa có phân loại rác tại nguồn, chưa làm triệt để. 

Theo Bộ TN&MT hiện nay công tác xã hội hóa để xây dựng các nhà máy xử lý đốt rác phát điện và phân loại rác còn gặp nhiều khó khăn.

Bộ Tài nguyên và Môi trường đã và đang thực hiện một số giải pháp theo Thông tư 02 của Bộ Tài nguyên và Môi trường, trong đó đã ban hành nội dung, yêu cầu kỹ thuật bảo vệ môi trường đối với điểm tập kết, trung chuyển chất thải rắn sinh hoạt; yêu cầu, kỹ thuật bảo vệ môi trường đối với phương tiện vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt; tiêu chí về công nghệ xử lý chất thải rắn sinh hoạt; giá dịch vụ thu gom xử lý chất thải rắn sinh hoạt; hình thức về giá dịch vụ thu gom xử lý chất thải rắn sinh hoạt theo khối lượng, thể tích chất thải; phương pháp định giá dịch vụ xử lý chất thải rắn sinh hoạt áp dụng với các nhà đầu tư, xử lý chất thải; bãi chôn lấp chất thải rắn sinh hoạt và có văn bản hướng dẫn các địa phương phân loại rác tại nguồn... 

Thời gian tới, Bộ đề nghị các địa phương căn cứ vào hướng dẫn của Bộ tập trung tuyên truyền, vận động nhân dân phân loại rác tại nguồn. Từ đó, sẽ có cách xử lý rác thải triệt để. Bộ sẽ tiếp tục rà soát, hoàn thiện chính sách, quy định các chất thải rắn sinh hoạt trong thời gian tới, trong đó ưu tiên ban hành Bộ định mức kinh tế kỹ thuật đến năm 2024 về thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt và tiếp tục rà soát ban hành Quy chuẩn quốc gia về lò đốt chất thải rắn sinh hoạt. Ngoài ra, Bộ sẽ tiếp tục hỗ trợ kỹ thuật và nghiên cứu phát triển công nghệ, trong đó tập trung vào nghiên cứu chuyển giao công nghệ, xử lý chất thải, rác sinh hoạt và đẩy mạnh hợp tác quốc tế, kêu gọi thu hút đầu tư.

Hiện nay, Bộ đang xây dựng bộ định mức kinh tế kỹ thuật về thu gom, vận chuyển, xử lý rác sinh hoạt và tiếp tục rà soát, ban hành các quy chuẩn quốc gia về lò đốt chất thải rắn sinh hoạt. Tiếp tục hỗ trợ kỹ thuật và nghiên cứu phát triển công nghệ, trong đó tập trung vào nghiên cứu chuyển giao công nghệ xử lý rác sinh hoạt và cuối cùng là đẩy mạnh hợp tác quốc tế.

Theo quy định tại Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và Nghị định số 08 năm 2022 của Chính phủ thì khu sản xuất, kinh doanh, dịch vụ tập trung và cục, cụm công nghiệp phải có hệ thống xử lý nước thải tập trung để bảo đảm nước thải phải được xử lý đạt quy chuẩn kỹ thuật môi trường trước khi thải ra nguồn tiếp nhận. 

Cùng với công tác xử lý rác thải, thông tin về tình hình xử lý nước xả thải ở các khu công nghiệp, cụm công nghiệp, Bộ trưởng Bộ TN&MT cho biết, đến năm 2022, cả nước ta có 291 khu công nghiệp nhưng chỉ có 265 khu công nghiệp là có hệ thống xử lý nước thải tập trung. Trong 734 cụm công nghiệp thì chỉ có 179 cụm công nghiệp có khu xử lý nước thải tập trung. Trong 26 khu công nghiệp chưa có xử lý nước thải có 7 khu thì đang trong hoàn thành…

Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết, thời gian qua, Bộ đã có nhiều văn bản đôn đốc, tăng cường hoạt động bảo vệ môi trường và xử lý nước thải trong khu công nghiệp và cụm công nghiệp. Trong đó có yêu cầu theo Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 là lắp đặt hệ thống giám sát, hệ thống quan trắc tự động kết nối với các Sở Tài nguyên Môi trường và về Bộ Tài nguyên và Môi trường.

Công tác xử lý nước thải tại các khu, cụm công nghiệp cần được đẩy mạnh triển khai và hoàn thiện hạ tầng này. 

Theo Bộ trưởng, khó khăn hiện nay là tại các cụm công nghiệp mới chỉ xử lý 24,4%. Ở các khu công nghiệp chưa có hệ thống xử lý nước thải tập trung thì có các nhà máy, cơ sở kinh doanh có hệ thống xử lý nước thải. Trong thời gian tới, Bộ TN&MT xác định: Kiên quyết và chỉ cho phép các khu sản xuất, kinh doanh, dịch vụ trong khu công nghiệp và cụm công nghiệp mới muốn đi vào hoạt động, vận hành thì phải hoàn thành bảo vệ môi trường như là xử lý nước thải; khuyến khích các khu công nghiệp mới vận hành tuần hoàn hệ thống nước để tiết kiệm nước.

Kiên quyết không tiếp nhận thêm hoặc nâng công suất các dự án đầu tư có phát sinh nước thải trong khu sản xuất kinh doanh tập trung, cụm công nghiệp chưa có hệ thống thu gom. Đề nghị các tỉnh, thành phố tiếp tục quan tâm chỉ đạo đầu tư hệ thống xử lý nước thải tập trung, đặc biệt là các cụm công nghiệp. Đồng thời, tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra, giám sát và xử phạt hành chính trong vấn đề này; tiếp tục rà soát toàn bộ các phương án để đầu tư đồng bộ cho các khu công nghiệp, cụm công nghiệp trên các địa phương.

Đức Hòa