Vùng nguyên liệu lúa chất lượng cao phải đảm bảo tính bền vững

TMO - Để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của xuất khẩu gạo, mới đây, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chủ trì xây dựng đề án sản xuất 1 triệu ha lúa chất lượng cao tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam cho biết, thời gian qua, ngành lúa gạo đã có những chuyển đổi tích cực theo hướng bền vững hơn. Khoảng trên 80% diện tích ở các vùng chuyên canh sử dụng lúa chứng nhận. Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo Bộ NN&PTNT xây dựng Đề án sản xuất bền vững 1 triệu ha lúa chuyên canh chất lượng cao ở vùng ĐBSCL.Bộ đang giao các đơn vị chức năng nghiên cứu, xây dựng Đề án cụ thể để tổ chức triển khai.

Lãnh đạo Bộ NN&PTNT cho biết, đối với đề án này, 1 triệu ha lúa không có nghĩa là quy hoạch cố định về mặt địa điểm diện tích lúa được phân bổ cụ thể cho từng tỉnh mà là trên cơ sở xây dựng những tiêu chí cơ bản về vùng nguyên liệu lúa chuyên canh 1 triệu ha chất lượng cao, giảm phát thải khí nhà kính. Trước mắt, 1 triệu ha lúa chất lượng cao dự kiến sẽ tập trung ở các tỉnh Long An, Đồng Tháp, An Giang, một phần Kiên Giang (và có thể ở một số địa phương khác).

Đề án sản xuất bền vững 1 triệu ha lúa chuyên canh chất lượng cao vùng Đồng bằng sông Cửu Long nhằm xây dựng vùng lúa chất lượng cao vừa đảm bảo gia tăng giá trị vừa giảm phát thải khí nhà kính  

Đối với tiêu chuẩn vùng lúa chất lượng cao, lãnh đạo Bộ NN&PTNT cho biết, đề án lần này xác định phải đảm bảo các yếu tố như, sử dụng giống lúa xác nhận cho chất lượng cao đáp ứng yêu cầu của người tiêu dùng trong nước và thế giới, đồng thời hướng tới sử dụng các giống lúa đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng của người tiêu dùng và nhu cầu chế biến sâu, tạo ra các sản phẩm có giá trị gia tăng từ hạt gạo.

Đặc biệt, vùng lúa chất lượng cao sẽ áp dụng quy trình canh tác bền vững, giảm phát thải khí nhà kính. Những vùng lúa chất lượng cao sẽ phải được áp dụng các quy trình canh tác bền vững hơn, sử dụng nguyên liệu đầu vào theo hướng giảm phân bón hóa học, thuốc bảo vệ thực vật, giống… góp phần vào thực hiện các cam kết giảm phát thải khí nhà kính của quốc gia (Cam kết COP26). 

Với các vùng lúa chất lượng cao quy mô lớn, lãnh đạo Bộ NN&PTNT cho biết sẽ được cơ giới hóa, đầu tư hệ thống hạ tầng đồng bộ hơn, được số hóa vùng trồng, truy suất nguồn gốc và được tích hợp các công nghệ thông minh, kiểm soát dịch bệnh, tưới nước tự động…

Mục tiêu tạo niềm tin và thu nhập cao hơn cho người trồng lúa, giúp người nông dân yên tâm đầu tư sản xuất lúa gạo, đảm bảo chất lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam, xây dựng thương hiệu gạo uy tín trên thị trường quốc tế. Dự kiến Đề án sẽ lấy ý kiến các doanh nghiệp, chuyên gia và địa phương kỹ càng trước khi trình Thủ tướng vào quý 2/2023.

Thứ trưởng Trần Thanh Nam cho rằng, việc tổ chức triển khai xây dựng các vùng lúa chuyên canh chất lượng cao, phát triển bền vững cần phải có thời gian và nguồn lực tổng thể, do vậy rất cần sự tham gia, liên kết hợp tác của chính quyền các địa phương vùng ĐBSCL, các bộ, ngành trung ương, đoàn thể chính trị xã hội trung ương, các tổ chức quốc tế, viện trường trong nước và quốc tế, các doanh nghiệp, HTX và bà con nông dân để thống nhất trong chỉ đạo thực hiện, đảm bảo đủ nguồn lực về khoa học, kỹ thuật và vốn đầu tư nhằm nâng cao giá trị, thu nhập của người dân, giúp người dân yên tâm sản xuất và làm giàu được từ sản xuất lúa gạo.

Trong đó, Nhà nước giữ vai trò quản lý, định hướng xây dựng quy hoạch vùng nguyên liệu và xây dựng cơ chế chính sách khuyến khích phát triển hệ thống logistics, phát triển thương hiệu theo hướng “lúa sinh thái”, “lúa phát thải thấp”. Đối với doanh nghiệp, hiệp hội giữ vai trò dẫn dắt, cung ứng nguyên liệu đầu vào, bao tiêu sản phẩm đầu ra đảm bảo chất lượng, hiệu quả và giá trị gia tăng của sản phẩm nông nghiệp hàng hóa.

Nông dân trồng lúa và hợp tác xã giữ vai trò trực tiếp sản xuất và tổ chức lại sản xuất theo tiêu chuẩn, quy trình và thực hiện quy mô phát triển liên kết hợp tác sản xuất. Ở đây, lực lượng khuyến nông cộng đồng cũng giữ vai trò là cầu nối truyền tải kiến thức khoa học công nghệ, chủ chương chính sách của nhà nước đến người nông dân. 

Việc tổ chức triển khai xây dựng các vùng lúa chuyên canh chất lượng cao cần phải có thời gian và nguồn lực tổng thể 

Nông nghiệp Việt Nam đã và đang đạt được rất nhiều thành tựu quan trọng. Sản xuất nông nghiệp tăng trưởng ổn định, đạt bình quân 2,62%/năm giai đoạn 2016-2020. Các mặt hàng nông sản chủ lực xuất khẩu sang trên 180 nước và vùng lãnh thổ, mang lại giá trị 48,6 tỷ USD năm 2021. 

Để phát triển bền vững theo Chiến lược  phát triển nông nghiệp và nông thôn bền vững giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, nhiều vấn đề ngành phải thực hiện trong thời gian tới, đặc biệt là việc xây dựng vùng nguyên liệu quy mô lớn, có sự đầu tư bài bản, cơ giới hóa đồng bộ, đạt tiêu chuẩn chứng nhận để đáp ứng nhu cầu trong nước và thế giới.

Thời gian gần đây, Bộ NN&PTNT đang chỉ đạo, phối hợp với một số địa phương, doanh nghiệp thực hiện “Đề án thí điểm xây dựng vùng nguyên liệu nông, lâm sản đạt chuẩn phục vụ tiêu thụ trong nước và xuất khẩu” cho một số mặt hàng như vùng cây ăn quả ở miền núi phía bắc và Đồng Tháp Mười, vùng gỗ rừng trồng đạt chứng chỉ bền vững ở duyên hải miền trung, cà phê ở Tây Nguyên, lúa gạo ở ĐBSCL với khoảng 160.000 ha tại 13 tỉnh, thành. 

Hồng Diệp