Vĩnh Long: Triển khai mô hình canh tác dừa theo hướng giảm phát thải

TMO - Hướng tới mục tiêu giảm khí nhà kính trong sản xuất nông nghiệp, tỉnh Vĩnh Long đang nhân rộng mô hình canh tác dừa theo hướng giảm phát thải. Phương thức canh tác mới không chỉ giảm chi phí đầu vào mà còn mở ra cơ hội nâng cao chất lượng sản phẩm, đáp ứng tiêu chuẩn thị trường xanh.

Thời gian qua, trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long đang tập trung triển khai mô hình canh tác dừa theo hướng giảm phát thải, coi đây là giải pháp quan trọng để phát triển nông nghiệp bền vững trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng rõ nét. Địa phương khuyến khích nông dân áp dụng các biện pháp kỹ thuật như tưới tiết kiệm, quản lý dinh dưỡng hợp lý, tận dụng phế phụ phẩm để sản xuất phân hữu cơ nhằm giảm lượng khí thải phát sinh từ hoạt động canh tác.

Bên cạnh đó, ngành nông nghiệp tỉnh còn phối hợp với các đơn vị chuyên môn chuyển giao quy trình sản xuất ít các-bon, hướng dẫn người dân ghi chép nhật ký đồng ruộng và theo dõi định kỳ các chỉ số môi trường. Những mô hình thí điểm bước đầu cho thấy hiệu quả rõ rệt khi nông dân tiết giảm được chi phí đầu vào, năng suất ổn định, đồng thời chất lượng dừa được cải thiện theo tiêu chuẩn thị trường xanh.

Việc triển khai đồng bộ giải pháp giúp Vĩnh Long từng bước hình thành vùng sản xuất dừa bền vững, tạo tiền đề cho việc tham gia các cơ chế tín chỉ các-bon trong tương lai, mở rộng cơ hội nâng cao giá trị kinh tế cho cây trồng chủ lực này. Theo lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Vĩnh Long cho biết, toàn tỉnh hiện có gần 120.000 ha trồng dừa với khoảng 22 triệu cây, chiếm hơn 50% diện tích dừa của cả nước, mang lại thu nhập 100-150 triệu đồng/ha/năm cho khoảng 270.000 hộ dân.

Vĩnh Long đặt mục tiêu mở rộng diện tích dừa trên toàn tỉnh.  (Ảnh: HT). 

Tỉnh Vĩnh Long đặt mục tiêu đến năm 2030 mở rộng diện tích dừa lên 132.000 ha, trở thành trung tâm dừa hữu cơ và chế biến sâu hàng đầu Việt Nam. Theo thống kê, diện tích trồng dừa toàn tỉnh giai đoạn 2020-2025 tăng bình quân 2%/năm, từ 107.935 ha năm 2020 lên 119.270 ha năm 2025.

Trong đó, dừa cho trái chiếm tới 92,33% tổng diện tích, đạt 110.120 ha. Đặc biệt, hơn 30.355 ha dừa đã được sản xuất theo tiêu chuẩn hữu cơ quốc tế (USDA, EU, China, JAS, Kora...), chiếm 25,45% tổng diện tích, cùng 156 mã số vùng trồng dừa tươi và 17 cơ sở đóng gói đủ điều kiện xuất khẩu sang Trung Quốc.

Với gần 120 nghìn hec-ta dừa, Vĩnh Long không chỉ đóng góp quan trọng cho kinh tế địa phương mà còn sở hữu tiềm năng lớn trong tham gia thị trường các-bon và phát triển mô hình nông nghiệp thông minh thích ứng biến đổi khí hậu. Bởi tiềm năng giảm pháp thải khí nhà kính từ cây dừa không nhỏ. Theo các chuyên gia, cây dừa có khả năng hấp thụ một lượng lớn khí nhà kính (CO2) trong suốt vòng đời hàng chục năm của nó.

Bộ rễ rộng và tán lá dài của cây dừa giúp cố định các-bon vào đất. Đặc biệt, trồng dừa hữu cơ, không sử dụng hóa chất giúp loại bỏ nguồn phát thải lớn từ việc sản xuất phân bón tổng hợp và thuốc trừ sâu, đồng thời giảm lượng khí N2O, loại khí gây hiệu ứng nhà kính mạnh gấp gần 300 lần so với CO2. Ngoài ra các sản phẩm như xơ dừa, gáo dừa có thể dùng làm vật liệu xây dựng, vật liệu cách nhiệt, hoặc các sản phẩm phân hủy sinh học, thay thế cho các vật liệu có nguồn gốc hóa thạch.

Chính bởi những ưu thế này mà việc trồng dừa theo hướng hữu cơ, giảm phát thải không chỉ có tác động đến môi trường mà còn mang lại hiệu quả kinh tế bền vững cho "thủ phủ dừa" Vĩnh Long, nhằm hướng tới sản xuất xanh, kinh tế tuần hoàn và nâng cao giá trị ngành hàng. Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Vĩnh Long, thời gian qua, tỉnh đã triển khai nhiều giải pháp thúc đẩy chuỗi giá trị dừa. Trong đó, đẩy mạnh chuyển giao tiến bộ kỹ thuật, hỗ trợ trồng mới và cải tạo vườn dừa kém hiệu quả.

Bên cạnh đó, phát triển các mô hình xen canh, mở rộng công nghiệp chế biến và tổ chức các hội thảo khoa học nhằm tăng năng lực sản xuất. Tỉnh cũng chú trọng phát triển dừa hữu cơ, cấp mã số vùng trồng phục vụ tiêu thụ trong nước và xuất khẩu; đồng thời kêu gọi doanh nghiệp đầu tư, liên kết bao tiêu nhằm đảm bảo đầu ra và nâng cao thu nhập cho nông dân. Tuy nhiên, mô hình canh tác truyền thống vẫn bộc lộ hạn chế. Tình trạng lạm dụng phân bón hóa học, quản lý phụ phẩm chưa hiệu quả hoặc đốt bỏ vật liệu sinh khối làm gia tăng phát thải khí nhà kính.

Người dân thu hoạch dừa. (Ảnh: HN). 

Cùng với đó, tác động của biến đổi khí hậu khiến năng suất dừa giảm, trọng lượng trái thấp và dịch hại xuất hiện nhiều hơn, gây khó khăn cho người trồng dừa... Nhằm tháo gỡ thách thức này, ngành Nông nghiệp và Môi trường Vĩnh Long đã đẩy mạnh chuyển đổi canh tác theo hướng bền vững, khuyến khích nông dân giảm dùng phân hóa học và thay thế bằng phân hữu cơ vi sinh, áp dụng kỹ thuật tưới tiết kiệm và quản lý vườn theo hệ sinh thái.

Các biện pháp này giúp giảm phát thải, đồng thời cải thiện độ phì đất và tăng khả năng chống chịu của cây trồng trước diễn biến khí hậu bất lợi. Ngoài ra, việc tận dụng phụ phẩm từ cây dừa, như: lá, vỏ, gáo và xơ để sản xuất phân hữu cơ, nhiên liệu sinh học hoặc vật liệu công nghiệp cũng là hướng đi quan trọng.

Tái sử dụng phụ phẩm không chỉ giảm lượng khí thải phát sinh từ đốt bỏ, mà còn mở rộng nguồn thu cho người dân, đóng góp thiết thực cho mục tiêu phát triển nông nghiệp tuần hoàn. Hiện Vĩnh Long đang tập trung phát triển nông nghiệp sinh thái, tuần hoàn và phát thải thấp; đồng thời bảo vệ, phục hồi và từng bước nhân rộng diện tích rừng để tăng trữ lượng các-bon.

Tỉnh cũng phối hợp với các chuyên gia nhằm đánh giá tiềm năng thị trường các-bon đối với cây dừa và các loại cây lâu năm, đặt nền tảng cho việc tham gia sâu hơn vào cơ chế tài chính các-bon trong tương lai… Những mô hình canh tác dừa theo hướng giảm phát thải đang tạo dấu ấn tích cực trong nỗ lực chuyển đổi nông nghiệp của Vĩnh Long.

Kết quả ban đầu cho thấy việc ứng dụng khoa học – kỹ thuật phù hợp đã giúp nông dân thay đổi tư duy sản xuất, từ canh tác truyền thống sang tiếp cận nông nghiệp xanh, tiết kiệm tài nguyên và giảm thiểu tác động môi trường. Đây không chỉ là hướng đi tất yếu để đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững, mà còn mở ra cơ hội nâng cao năng lực cạnh tranh cho trái dừa Vĩnh Long trên các thị trường có tiêu chuẩn khắt khe.

Trong bối cảnh xu thế giảm phát thải đang trở thành tiêu chí trọng tâm của chuỗi cung ứng toàn cầu, tỉnh tiếp tục hoàn thiện cơ chế hỗ trợ, nhân rộng mô hình hiệu quả và tăng cường liên kết giữa nhà khoa học, doanh nghiệp và nông dân. Qua đó, Vĩnh Long kỳ vọng xây dựng được chuỗi giá trị dừa xanh, hiện đại, đóng góp thiết thực vào mục tiêu phát triển nông nghiệp ít các-bon và nâng cao thu nhập cho người dân địa phương.

Thu Oanh