Ứng dụng công nghệ mới trong chia sẻ dữ liệu địa không gian

TMO - Thời gian tới, Việt Nam cần tiếp tục nâng cấp công nghệ Địa không gian và Dữ liệu đo đạc bản đồ để quản lý hiệu quả không gian địa lý, tài nguyên môi trường của Quốc gia.

Thông tin từ Viện Khoa học Đo đạc và Bản đồ cho biết, ngày nay công nghệ địa không gian với sự kết hợp các kỹ thuật tiên tiến được sử dụng để thu thập, phân tích và quản lý thông tin không gian của các đối tượng trên bề mặt trái đất đã góp phần quan trọng trong việc phục vụ giải quyết các vấn đề có tính liên ngành, phục vụ công tác quản lý lãnh thổ, quản lý tài nguyên. 

Với sự phát triển của công nghệ thông tin truyền thông (ICT) kết hợp với việc thiết kế chế tạo hệ thống các thiết bị cảm biến, hình thành nên các hệ thống IoT thu nhận dữ liệu từ xa thời gian thực cho phép nhanh chóng thu nhận, cập nhật các dữ liệu liên quan để phục vụ quản lý tài nguyên môi trường, quy hoạch đô thị và ngăn ngừa, giảm thiểu các thiệt hại do thiên tai gây ra trong tình hình hiện nay. Với vai trò quan trọng và hiệu quả cao trong ứng dụng thực tế, công nghệ Địa không gian và Dữ liệu đo đạc bản đồ cần tiếp tục được đầu tư nghiên cứu, nhằm phát triển công tác đo đạc và bản đồ ở Việt Nam trong giai đoạn tiếp theo.

Trong quá trình phát triển kinh tế xã hội và sự vận động của tự nhiên làm thay đổi các đối tượng, hiện tượng địa lý một cách thường xuyên và liên tục. Điều này dẫn đến cơ sở dữ liệu nền địa lý quốc gia không kịp cập nhật sẽ bị lạc hậu theo thời gian. Trước thực tế trên, các chuyên gia tại Viện Khoa học Đo đạc và Bản đồ đề xuất cần xây dựng giải pháp tự động hóa các bước cập nhật Cơ sở dữ liệu nền địa lý như phát hiện thay đổi, thu thập và xử lý, tích hợp, cập nhật dữ liệu. Trong đó một số giải pháp mang tính kỹ thuật như: Kết hợp dữ liệu đa nguồn gốc, áp dụng các biện pháp kiểm soát chất lượng, thu nhận, xử lý, trích xuất dữ liệu sử dụng công nghệ AI và hệ thống thông tin địa lý tình nguyện. 

Công nghệ chia sẻ dữ liệu địa không gian là giải pháp được kỳ vọng sẽ giúp quản lý tài nguyên môi trường hiệu quả (Ảnh minh họa). 

Cùng với đó, định hướng GeoAI (Trí tuệ Nhân tạo Dữ liệu địa lý) là sự lựa chọn phù hợp cho lĩnh vực điều tra cơ bản và cung cấp dữ liệu nền tảng như lĩnh vực Đo đạc và Bản đồ. Việc nghiên cứu, xây dựng hệ thống hỗ trợ tự động hóa cập nhật cơ sở dữ liệu nền địa lý là hướng đi cần thiết và mang tính thời sự cao đối với Việt Nam, đặc biệt là với các đơn vị có chức năng, nhiệm vụ thành lập, cập nhật cơ sở dữ liệu nền địa lý quốc gia tỉ lệ lớn trong bối cảnh chuyển đổi số quốc gia

Hội Trắc địa Bản đồ Viễn thám Việt Nam cho rằng, sự kết hợp giữa trí tuệ nhân tạo (AI) và hệ thống thông tin địa lý (GIS), đặc biệt là GeoAI – sự kết hợp trí tuệ nhân tạo với dữ liệu địa lý hoặc không gian địa lý đang mở ra những khả năng to lớn, nâng cao năng suất và chất lượng công việc, đáp ứng nhanh chóng yêu cầu của người dùng. Trong đó, AI đang làm thay đổi việc phân tích dữ liệu không gian bằng cách cung cấp các công cụ và kỹ thuật tiên tiến để xử lý và phân tích một lượng lớn dữ liệu không gian, bao gồm thông tin về bề mặt Trái đất, như: ảnh viễn thám, ảnh hàng không và dữ liệu của GIS.

Các thuật toán AI và kỹ thuật thị giác máy tính được sử dụng để phát hiện và trích xuất những đối tượng có ý nghĩa từ dữ liệu không gian. Những kỹ thuật này cho phép xử lý dữ liệu tự động, nhận dạng mẫu và phân tích nâng cao, cải thiện đáng kể hiệu quả và độ chính xác của việc phân tích dữ liệu không gian.

Việc sử dụng AI trong GIS là một hướng phát triển mới trong Cuộc cách mạng 4.0 mang lại các hiệu quả thiết thực, to lớn trong khoa học địa lý để nâng cao hiệu quả xử lý, phân tích dữ liệu và đưa ra các quyết định một cách nhanh chóng, chính xác, mang lại lợi ích bền vững cho các tổ chức thương mại và chính phủ để thúc đẩy công cuộc đổi mới và duy trì sự phát triển bền vững của thế giới. Nghiên cứu việc sử dụng AI trong GIS tại Việt Nam cần được các nhà khoa học quan tâm, nghiên cứu và thực hiện trong thời gian tới.

Nghị quyết số 40/NQ-CP ngày 27/3/2023 phê duyệt Chiến lược phát triển ngành Đo đạc và Bản đồ Việt Nam và xây dựng hạ tầng dữ liệu không gian địa lý quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 (Chiến lược). Phát triển hạ tầng dữ liệu không gian địa lý quốc gia làm nền tảng quan trọng và cơ bản, cung cấp dịch vụ dữ liệu không gian địa lý cho các ngành, lĩnh vực đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước, phục vụ chuyển đổi số, xây dựng Chính phủ điện tử, hướng tới Chính phủ số, nền kinh tế số, xã hội số và đô thị thông minh.

Mục tiêu đến năm 2030 hoàn thiện thể chế, chính sách pháp luật về đo đạc và bản đồ; xây dựng, cập nhật cơ sở dữ liệu nền địa lý quốc gia và hệ thống bản đồ địa hình quốc gia đồng bộ, thống nhất trong cả nước trên đất liền, vùng biển và hải đảo Việt Nam, đảm bảo được cập nhật đầy đủ, chính xác, kịp thời đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước của các bộ, ngành, địa phương, phục vụ phát triển kinh tế-xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh, phòng chống thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu.

Xây dựng, hoàn thiện hạ tầng đo đạc bao gồm: mạng lưới tọa độ quốc gia, mạng lưới trạm định vị vệ tinh quốc gia, mạng lưới độ cao quốc gia, mạng lưới trọng lực quốc gia, mô hình geoid để thiết lập hệ quy chiếu và hệ tọa độ không gian quốc gia thống nhất trên đất liền và trên biển. Xây dựng và quản lý hạ tầng dữ liệu không gian quốc gia đảm bảo tích hợp, chia sẻ dữ liệu không gian địa lý giữa các cơ quan, ban ngành, giữa trung ương với địa phương phục vụ xây dựng Chính phủ điện tử, hướng tới Chính phủ số, nền kinh tế số, xã hội số; tham gia, kết nối vào mạng lưới hạ tầng dữ liệu không gian địa lý khu vực.

Đến năm 2045 phát triển ngành Đo đạc và Bản đồ Việt Nam trở thành ngành điều tra cơ bản hiện đại, ngang tầm với các nước phát triển, phấn đấu làm chủ 80% các công nghệ tiên tiến, hiện đại; phát triển hạ tầng dữ liệu không gian địa lý quốc gia đảm bảo tạo dựng, duy trì, nâng cao giá trị thông tin, dữ liệu, sản phẩm đo đạc và bản đồ, đáp ứng yêu cầu về dữ liệu không gian địa lý của toàn xã hội, phục vụ các nhiệm vụ về quốc phòng, an ninh, Chính phủ số, nền kinh tế số, xã hội số; tham gia, kết nối vào mạng lưới hạ tầng dữ liệu không gian địa lý toàn cầu. 

Đức Tuấn