Thúc đẩy chuyển đổi bền vững nông nghiệp Đồng bằng sông Cửu Long

TMO - Trong thời gian tới, đồng bằng sông Cửu Long sẽ xây dựng nền nông nghiệp xanh, nông nghiệp sinh thái theo hướng phát triển kinh tế tuần hoàn, đảm bảo giảm phát thải khí nhà kính trong sản xuất nông nghiệp như cam kết của Việt Nam tại Hội nghị COP26.

Tại tọa đàm “Hợp lực chuyển đổi bền vững vùng đồng bằng sông Cửu Long” do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) tổ chức ngày 6/9, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam cho biết, vùng đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) chiếm 12% diện tích và 19% dân số của cả nước; là trung tâm sản xuất nông nghiệp lớn nhất nước, đóng góp vào 32% GDP toàn ngành. 

Bên cạnh đó, khu vực này còn chiếm 50% sản lượng lúa, 65% sản lượng nuôi trồng thủy sản, 70% sản lượng các loại trái cây, 95% sản lượng gạo xuất khẩu và 60% sản lượng cá xuất khẩu của cả nước. Đồng thời, ĐBSCL còn cung cấp nhiều nguyên liệu đầu vào phục vụ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển kinh tế dịch vụ khu vực phía Nam và cả nước. 

Thời gian tới, ngành nông nghiệp khu vực ĐBSCL chuyển đổi theo hướng nông nghiệp xanh, sinh thái theo hướng kinh tế tuần hoàn. 

Tuy nhiên, phát triển nông nghiệp tại khu vực ĐBSCL vẫn đối mặt với nhiều thách thức về biến đổi khí hậu, an ninh nguồn nước, tình trạng di dân ồ ạt, xuất khẩu nông sản chịu sự cạnh tranh gay gắt, hạ tầng giao thông yếu kém... Biến đổi khí hậu thúc đẩy chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi chịu mặn giá trị cao, nhưng lại gây sụt lún đất, sạt lở, xâm nhập mặn, nước ngầm suy giảm... 

Ngoài ra, yếu tố thị trường cũng tạo ra nhiều thách thức, áp lực trong tiêu chuẩn sản xuất nông nghiệp, khả năng cạnh tranh, nhất là nguồn lao động.  hạ tầng giao thông yếu kém, thiếu kết nối, hệ thống cảng phân tán, quy mô nhỏ lẻ, thiếu cảng container... dẫn đến tăng chi phí vận tải hàng hóa; hạ tầng dịch vụ logistics yếu, chưa hoàn chỉnh (thiếu các trung tâm logistics trọng điểm và các hệ thống trung tâm logistics vệ tinh...) dẫn đến chất lượng nông sản bị ảnh hưởng, thiếu khả năng cạnh tranh...

Đứng trước các cơ hội và thách thức ở trên, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã thống nhất quan điểm chỉ đạo, cùng với các địa phương, các đối tác phát triển tập trung triển khai đẩy mạnh cơ cấu lại ngành nông nghiệp theo hướng phát triển bền vững, an toàn, thịnh vượng, trên cơ sở phát triển nông nghiệp hàng hóa chất lượng cao. 

Đồng thời, phát triển các sản phẩm chủ lực như lúa gạo, trái cây, thủy sản có giá trị kinh tế và giá trị dinh dưỡng cao; kết hợp với dịch vụ, du lịch sinh thái, công nghiệp chế biến trên nguyên tắc sử dụng hiệu quả, bền vững nguồn tài nguyên, đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả trong liên kết vùng.

Bên cạnh đó, thúc đẩy phát triển cơ giới hóa đồng bộ trong các khâu của chuỗi sản xuất. Phát triển các trung tâm cơ giới hóa vùng theo hướng xã hội hóa; là nơi chuyển giao, cung ứng máy, thiết bị, tập trung phát triển các ý tưởng, thiết kế, sáng tạo khởi nghiệp về cơ khí, công nghệ cơ giới hóa và cung ứng dịch vụ cơ giới hóa cho nông dân, tổ hợp tác, hợp tác xã, doanh nghiệp

Phát triển các trung tâm logistics, trung tâm liên kết sản xuất, chế biến, dịch vụ tiêu thụ nông sản của cả Vùng và cả nước như: Trung tâm liên kết, sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm nông sản vùng đồng bằng sông Cửu Long tại Cần Thơ; Trung tâm liên kết về thủy sản nước ngọt, trái cây, lúa gạo vùng sinh thái nước ngọt tại An Giang, Đồng Tháp.

Trung tâm liên kết về thủy sản khu vực ven biển ở Kiên Giang, Cà Mau, Bạc Liêu, Sóc Trăng; Trung tâm liên kết về trái cây, rau màu ở Tiền Giang, Bến Tre. Xây dựng nền nông nghiệp xanh, nông nghiệp sinh thái theo hướng phát triển kinh tế tuần hoàn, đảm bảo giảm phát thải khí nhà kính trong sản xuất nông nghiệp như cam kết của Việt Nam tại Hội nghị COP26.

Các tỉnh thuộc khu vực ĐBSCL tháo gỡ vướng mắc tập trung phát triển hạ tầng logistics đáp ứng nhu cầu chuyển đổi nông nghiệp. Ảnh: An Thuận 

Những năm qua, ĐBSCL cũng đã chuyển đổi mạnh mẽ trong sản xuất, giảm diện tích đất trồng lúa và chuyển sang cây có giá trị cao hơn, điển hình là cây ăn quả, cùng với nuôi trồng thủy sản. Trong mỗi tiểu ngành cũng đã chủ động thực hiện các giải pháp sản xuất bền vững thích ứng biến đổi khí hậu, hình thành các vùng chuyên canh quy mô lớn, gắn kết nông dân – doanh nghiệp và phát triển nhiều mô hình tốt thích ứng hơn với biến đổi khí hậu.

Nhiều ý kiến cho rằng, muốn chuyển đổi nông nghiệp bền vững vùng ĐBSCL, cần tập trung tổ chức không gian lãnh thổ, sớm để TP. Cần Thơ trở thành trung tâm phát triển vùng và xây dựng các trung tâm đầu mối nông nghiệp gắn với vùng chuyên canh.

Cùng với đó, phải tăng đầu tư cho vùng, hiện đại hóa thủy lợi đa chức năng, đa mục tiêu, thích ứng lũ và hạn mặn. Quan tâm đầu tư cho cơ sở hạ tầng logistics phục vụ hệ thống các trung tâm đầu mối nông sản. Ngoài ra, phát triển kinh tế hợp tác, đào tạo lao động nông nghiệp, phát triển công nghiệp chế biến, dịch vụ. Chú trọng hợp tác quốc tế, học hỏi kinh nghiệm trong việc hỗ trợ kỹ thuật, tư vấn, xây dựng mô hình chuyển đổi.

Một trong những nút thắt song cũng là đòn bẩy trong phát triển sản xuất nông nghiệp bền vững tại vùng ĐBSCL là logistics cho nông sản. Vì thế, khu vực này cần có chính sách mở rộng quy mô sản xuất nông nghiệp của nông dân và doanh nghiệp; quan tâm đầu tư hạ tầng giao thông, hệ thống kho bãi dịch vụ chiếu xạ, kiểm định nông sản; quy hoạch công nghệ chế biến nông sản trong vùng và tăng cường đào tạo nhân lực logistics chất lượng cao…

Minh Hòa