Tháo gỡ vướng mắc liên quan đến quy hoạch mỏ bô-xít

TMO - UBND tỉnh Đắk Nông cho biết, hiện nay, trên địa bàn tỉnh có đến hàng nghìn công trình, dự án đầu tư công vướng quy hoạch bô-xít. Việc vướng quy hoạch này có nguy cơ dẫn đến các công trình, dự án bị đình trệ.   

UBND tỉnh Đắk Nông cho biết, tỉnh đang vướng mắc trong thu hồi khoáng sản bô-xít. Thực trạng này đang khiến các dự án tái định cư, đầu tư công…trong khu vực quy hoạch mỏ phải tạm dừng. Việc tận thu, vận chuyển quặng bô-xít tại hầu hết các dự án không hiệu quả do chi phí cao. Trong khi đó, với đặc thù địa hình, việc đào đắp hậu tận thu quặng bô-xít sẽ phát sinh thêm nhiều chi phí.

Đắk Nông gặp nhiều vướng mắc trong việc khai thác vật liệu xây dựng thông thường (cát, đá, sỏi, đất san lấp) trong vùng quy hoạch mỏ bô-xít. Toàn tỉnh hiện có hơn 80 mỏ thuộc diện này. Địa phương gặp khó khăn trong sử dụng đất, triển khai các dự án ổn định, tái định cư, định canh cho dân di cư không theo quy hoạch trong bối cảnh tổng diện tích đất lâm nghiệp của toàn tỉnh gần 293.000 ha (chiếm khoảng 47% tổng diện tích tự nhiên)... 

Vướng quy hoạch mỏ bô xít, nhiều công trình, dự án ở Đắk Nông có nguy cơ đình trệ. 

Đắk Nông là địa phương có trữ lượng bô-xít lớn với hơn 1,3 tỷ tấn quặng tinh. Đây được coi là động lực, lợi thế cạnh tranh để Đắk Nông phát triển. Tuy nhiên, nếu không khai thác nhanh, bền vững thì đây lại là rào cản đối với địa phương. Báo cáo của UBND tỉnh cho thấy, hiện 6/8 huyện của tỉnh vướng quy hoạch mỏ bô-xít trong quá trình triển khai các dự án đầu tư công, các dự án thuộc 3 Chương trình mục tiêu Quốc gia…Bên cạnh đó, toàn tỉnh hiện có hơn 1.000 công trình, dự án đầu tư công vướng quy hoạch bô-xít. Việc quy hoạch, cấp phép các mỏ đất làm vật liệu xây dựng thông thường rất khó khăn. Nguyên nhân một phần do chồng lấn quy hoạch mỏ bô-xít, phần do quy định tận thu quặng. 

Theo UBND tỉnh Đắk Nông, thời gian qua, hầu hết các dự án kết cấu hạ tầng kỹ thuật giao thông, các dự án khu tái định cư nằm trong khu vực quy hoạch thăm dò, khai thác bô-xít trên địa bàn phải tạm dừng do gặp vướng mắc trong việc thu hồi, bảo vệ bô-xít có thể phát hiện trong khu vực dự án. Trong đó, có 37 dự án cần thiết phải có chính sách tháo gỡ để vừa đảm bảo tiến độ giải ngân vốn trung hạn 2021-2025, vừa giải quyết tình trạng giao thông xuống cấp trầm trọng.

Tại Quy hoạch tỉnh Đắk Nông thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, tổng số mỏ vật liệu xây dựng là 232 mỏ, trong đó có 83 mỏ vật liệu xây dựng thông thường và đất làm vật liệu san lấp nằm xen lẫn trong quy hoạch bô xít. Nếu không tiến hành khai thác tại mỏ này sẽ dẫn đến gia tăng chi phí đầu tư xây dựng do thiếu hụt nguyên vật liệu tại chỗ. Các quy định về bảo vệ khoáng sản chưa khai thác, tận thu khoáng sản đang gây ra những vướng mắc lớn đối với việc triển khai các dự án. Vướng mắc này cũng gây lực cản cho sự phát triển kinh tế - xã hội, gây lãng phí cơ hội đầu tư cho các hoạt động kinh tế khác. 

Tỉnh Đắk Nông đề nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường có văn bản hướng dẫn chủ đầu tư các dự án có công trình xây dựng nằm trong khu vực quy hoạch, khu vực dự trữ khoáng sản bô-xít. 

Để tháo gỡ những vướng mắc trên, tỉnh Đắk Nông đề nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường có văn bản hướng dẫn chủ đầu tư các dự án có công trình xây dựng nằm trong khu vực quy hoạch, khu vực dự trữ khoáng sản bô-xít về thủ tục pháp lý và phương pháp xác định diện tích, độ sâu, trữ lượng quặng làm cơ sở tiến hành thu hồi, bảo vệ bô-xít theo quy định. Đồng thời, hỗ trợ tháo gỡ các khó khăn liên quan đến mỏ bô-xít; đồng thời sớm có các chính sách, cơ chế phù hợp để thực hiện công tác giải phóng mặt bằng cho khai thác quặng bô-xít phục vụ các dự án đã triển khai hoặc đã quy hoạch trong giai đoạn từ nay đến năm 2030. 

Tại buổi làm việc với tỉnh Đắk Nông về công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực tài nguyên-môi trường mới đây, Bộ trưởng Bộ TN&MT Đặng Quốc Khánh khẳng định Đắk Nông là tỉnh giàu tiềm năng để phát triển, nhất là trữ lượng bô-xít dồi dào, đất đai màu mỡ, khí hậu mát mẻ, ôn hòa… Bộ trưởng giao cho các đơn vị trực thuộc Bộ phối hợp với Ủy ban Nhân dân tỉnh Đắk Nông khảo sát, tổng hợp và báo cáo, đề xuất các nội dung liên quan đến các khó khăn, vướng mắc trong quy hoạch mỏ bô-xít với quá trình thực hiện các công trình, dự án đầu tư công để trình cấp có thẩm quyền xử lý phù hợp.

Liên quan đến việc sử dụng đất sau khai thác bô-xít tại dự án alumin Nhân Cơ, Bộ trưởng cho rằng vấn đề này cần trao đổi kỹ lưỡng và ưu tiên sử dụng hiệu quả nguồn lực đất đai. Diện tích đã khai thác xong bô-xít, đủ điều kiện đóng cửa mỏ thì phải đóng ngay, bàn giao cho địa phương. Trong quá trình thu hồi đất để phục vụ khai thác quặng bô-xít, bên cạnh việc tái định cư cho dân, địa phương cần chú trọng vấn đề đất sản xuất, đảm bảo ổn định đời sống người dân và phát triển hài hòa, bền vững. 

Thanh Tùng