Tạo sinh kế bền vững để khuyến khích cộng đồng bảo vệ rừng

TMO - Với tiềm năng về tài nguyên thiên nhiên, con người, văn hóa và nguồn lực, tỉnh Gia Lai các điều kiện và cơ hội để khai thác, phát triển kinh tế dưới tán rừng, đẩy mạnh các giá trị dịch vụ hệ sinh thái rừng đóng góp cho phát triển kinh tế, xã hội.

Tỉnh Gia Lai hiện có 648.278 ha rừng, trong đó, rừng tự nhiên 478.749 ha, rừng trồng 155.522 ha, rừng trồng chưa thành rừng 14.000 ha, tỷ lệ che phủ đạt 47,15%, tăng 0,45% so với năm 2020. Những năm gần đây, giá trị sản xuất ngành lâm nghiệp không ngừng tăng. Tổng giá trị sản xuất lâm nghiệp năm 2022 đạt 495 tỷ đồng, tăng 24,6% so với năm 2020. Đặc biệt, cơ quan chuyên môn cùng các đơn vị chủ rừng đã triển khai nhiều biện pháp xúc tiến khoanh nuôi tái sinh phục hồi rừng tự nhiên. Đến nay, toàn tỉnh có 3.455,83 ha rừng được cấp chứng chỉ FSC, 6 chủ rừng đã được phê duyệt phương án quản lý rừng bền vững với diện tích 74.458 ha.

Nghị quyết số 06-NQ/TU của Tỉnh ủy về phát triển lâm nghiệp theo hướng bền vững, tăng cường sinh kế, nâng cao tỷ lệ che phủ rừng thích ứng với biến đổi khí hậu giai đoạn 2021-2030 đặt mục tiêu đến năm 2025, tỷ lệ che phủ rừng đạt 47,75%, trồng mới 40.000 ha rừng; đến năm 2030, tỷ lệ che phủ rừng đạt trên 49,2%, tiếp tục trồng mới và trồng rừng luân canh 40.000 ha. Trên cơ sở nghị quyết này, UBND tỉnh xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện. Đến nay, toàn tỉnh đã trồng được hơn 16.721 ha rừng.

Việc giao khoán bảo vệ rừng cho nhóm hộ và cộng đồng dân cư, tạo nguồn thu nhập ổn định cho người dân sống gần rừng, đồng thời nâng cao trách nhiệm bảo vệ rừng trên địa bàn tỉnh. 

Cùng với tổ chức trồng rừng, việc triển khai thực hiện các cơ chế, chính sách trong công tác quản lý, bảo vệ và phát triển tài nguyên rừng đã có nhiều chuyển biến, góp phần khuyến khích hộ nghèo người dân tộc thiểu số tham gia bảo vệ và phát triển rừng, cải thiện sinh kế, giảm áp lực lên rừng. Để bảo vệ tốt diện tích rừng hiện có, giai đoạn 2017-2022, tỉnh đã triển khai khoán quản lý, bảo vệ hơn 720,3 nghìn ha rừng với hơn 50 nghìn lượt hộ tham gia nhận khoán. Việc giao khoán đã giúp cho công tác quản lý, bảo vệ rừng của các địa phương, đơn vị chủ rừng được tốt hơn, hạn chế tình trạng khai thác lâm sản trái phép, phá rừng làm rẫy và những tác động khác có hại đến tài nguyên rừng. Mặt khác, công tác giao khoán còn giúp tăng thu nhập cho người dân địa phương, nâng cao ý thức bảo vệ và phòng cháy rừng.

Tỉnh chú trọng huy động, bố trí nguồn lực để thực hiện công tác khoán bảo vệ rừng, nhất là việc triển khai có hiệu quả chính sách bảo vệ, phát triển rừng, gắn với chính sách giảm nghèo nhanh, bền vững và hỗ trợ đồng bào dân tộc thiểu số giai đoạn 2017-2022 theo Nghị định số 75/2015/NĐ-CP của Chính phủ.

Theo Chi cục Kiểm lâm tỉnh, từ năm 2021 đến nay, bình quân mỗi năm có 121.000 ha rừng được giao khoán cho người dân quản lý, bảo vệ với mức hỗ trợ 300 nghìn đồng/ha/năm. Ngoài ra, thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2025, đồng bào dân tộc thiểu số và người nghèo khi tham gia nhận khoán quản lý, bảo vệ rừng được hỗ trợ thêm 400 nghìn đồng/ha kèm theo gạo. Các chính sách hưởng lợi từ giao khoán bảo vệ rừng đã giúp người dân sống gần rừng có thêm nguồn thu nhập.

Kbang hiện là huyện có diện tích rừng lớn nhất tỉnh. Những năm qua, huyện quan tâm chỉ đạo các đơn vị chủ rừng cùng các xã, thị trấn đẩy mạnh công tác trồng rừng và cây phân tán trên những diện tích đất bạc màu, đất dốc để nâng cao độ che phủ của rừng. Đồng thời, huyện đẩy mạnh phát triển cây dược liệu dưới tán rừng. Việc giao khoán bảo vệ rừng cho các hộ gia đình, cộng đồng sinh sống gần rừng không những giúp họ nâng cao nhận thức về công tác quản lý, bảo vệ rừng mà còn cải thiện thu nhập. Huyện Kbang có hơn 130.000 ha đất lâm nghiệp. Hiện có 36.000 ha rừng được giao khoán quản lý, bảo vệ cho cộng đồng, các nhóm hộ với mức chi trả bình quân 400 ngàn đồng/ha/năm.

Huyện Krông Pa cũng có diện tích rừng tương đối lớn. Tổng diện tích đất quy hoạch lâm nghiệp của huyện là 102.462 ha, trong đó có 75.698 ha rừng với độ che phủ đạt 50,39%. Để nâng cao hiệu quả công tác quản lý, bảo vệ rừng, từ năm 2021, huyện đã triển khai giao đất, giao rừng cho 440 hộ dân của xã Ia Hdreh với diện tích 995,7 ha và 432 hộ dân xã Uar với diện tích 478,2 ha. Năm 2022, huyện tiếp tục triển khai giao đất, giao rừng cho 87 hộ dân ở xã Đất Bằng với diện tích 1.318,5 ha và 6 hộ dân ở xã Chư Drăng với diện tích 172,7 ha.

Tại Vườn Quốc gia Kon Ka Kinh, để tạo sinh kế cho người dân sinh sống gần rừng và người dân ở các vùng đệm, đơn vị đã khoán cho 17 cộng đồng và 28 nhóm hộ nhận khoán quản lý, bảo vệ rừng với diện tích gần 18.000 ha, mức hỗ trợ tối thiểu là 300 ngàn đồng/ha/năm, riêng năm 2022 lên đến 540 ngàn đồng/ha. Ngoài ra, đơn vị còn hỗ trợ 18 cộng đồng vùng đệm mỗi năm 40 triệu đồng/cộng đồng để tạo sinh kế giúp người dân có nguồn thu nhập ổn định.

Các địa phương trên địa bàn tỉnh đẩy mạnh giao khoán bảo vệ rừng cho hộ dân, đồng thời phát triển các mô hình sinh kế như trồng cây dược liệu dưới tán rừng.  

Những năm gần đây, cùng với công tác trồng rừng, việc tạo sinh kế cho cộng đồng làng và hộ dân đã được cơ quan chuyên môn, đơn vị chủ rừng quan tâm thực hiện với các mô hình như: trồng cây dược liệu dưới tán rừng hoặc trồng ngoài quy hoạch lâm nghiệp. Bên cạnh đó, các đơn vị còn đẩy mạnh khoán quản lý, bảo vệ rừng cho cộng đồng hoặc nhóm hộ nhằm tạo sinh kế giúp người dân có nguồn thu nhập ổn định.

Thời gian tới, Chi cục Kiểm lâm tỉnh tiếp tục tuyên truyền, vận động người dân các địa phương và chủ rừng tham gia thực hiện mục tiêu trồng 8.000 ha rừng/năm. Đẩy mạnh khoán quản lý, bảo vệ rừng cho các cộng đồng, hộ dân nhằm tạo sinh kế, tăng thu nhập, ổn định cuộc sống. Đặc biệt, Chi cục phối hợp với các địa phương và đơn vị chủ rừng thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 09-NQ/TU ngày 3-7-2019 của Tỉnh ủy về bảo tồn và phát triển cây dược liệu trên địa bàn tỉnh đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 và Nghị quyết số 06-NQ/TU của Tỉnh ủy về phát triển lâm nghiệp theo hướng bền vững, tăng cường sinh kế, nâng cao tỷ lệ che phủ rừng thích ứng với biến đổi khí hậu giai đoạn 2021-2030, hướng đến mục tiêu đưa ngành lâm nghiệp của tỉnh phát triển bền vững. 

Nguyễn Mai