Sử dụng tài nguyên nước hiệu quả, bền vững

TMO- Là đồng bằng châu thổ lớn thứ ba trên thế giới, Đồng bằng sông Cửu Long sở hữu tiềm năng nước ngầm cùng nguồn phù sa và nước ngọt dồi dào. Tuy nhiên, những năm gần đây, tác động từ biến đổi khí hậu đã khiến tài nguyên nước ở khu vực này có nhiều biến động, ảnh hưởng đến đời sống và sản xuất của người dân.

Liên quan đến nguồn tài nguyên nước dưới đất ở Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), các chuyên gia tại Viện Môi trường và Tài nguyên (Đại học Quốc gia TP.Hồ Chí Minh) đánh giá: Vùng đồng bằng này đang đối mặt với thực trạng suy giảm nguồn nước ngầm. Theo các số liệu nghiên cứu, mực nước dưới đất cho thấy tốc độ hạ thấp mạnh từ 0,3-0,5m/năm tại nhiều địa phương như Cần Thơ, Long An, Tiền Giang, Sóc Trăng, Trà Vinh, Vĩnh Long, Cà Mau. 

ĐBSCL hiện đang phải đối mặt với tình trạng thiếu nước sinh hoạt mà nguyên nhân xuất phát từ các công trình cấp nước tập trung bị nước mặn xâm nhập sâu. Nguồn nước mặt bị nhiễm mặn, nguồn nước ngầm suy giảm. Vấn đề thiếu hụt nguồn nước ngọt cũng tác động tiêu cực đến mọi mặt đời sống kinh tế - xã hội.

Tài nguyên nước tại ĐBSCL chịu tác động mạnh mẽ từ biến đổi khí hậu

Theo dự báo, trong khoảng từ cuối tháng 2 đến giữa tháng 4 dòng chảy về ĐBSCL có thể sẽ thấp hơn so với giá trị trung bình nhiều năm. Đây là thời điểm triều cao, xâm nhập mặn  sâu vào lưu vực các con sông như Vàm Cỏ, sông Tiền, sông Hậu. Điều này cho thấy việc bảo vệ, khai thác, sử dụng hiệu quả nguồn tài nguyên nước tại ĐBSCL cần tiếp tục được các địa phương chú trọng thực hiện với các giải pháp trước mắt cũng như lâu dài.

Để giảm nhẹ nguy cơ xâm nhập mặn từ phía biển đến ĐBSCL, khu vực này cần phải có giải pháp công trình kiểm soát mặn hoàn chỉnh.Trong đó, theo các chuyên gia, việc hoàn chỉnh và đồng bộ hóa hệ thống hạ tầng thủy lợi vùng đồng bằng là rất cần thiết. Ngoài ra, hạ tầng thủy lợi được xem là nền tảng cơ bản, giải pháp “cứng” để khai thác và sử dụng hiệu quả nguồn tài nguyên nước ở khu vực này.

Tại tỉnh Hậu Giang, nguồn nước cung cấp chủ yếu là nước mặt và nước dưới đất.Trong bối cảnh chịu tác động của biến đổi khí hậu, xâm nhập mặn, xả thải, chất lượng nguồn nước mặt không ổn định, nguồn nước dưới đất đã và đang chịu áp lực gia tăng khai thác, sử dụng.

Khai thác nguồn nước ngầm tại các địa phương cần được khoanh định

Do đó, tỉnh Hậu Giang cần thực hiện khoanh định vùng hạn chế khai thác nước dưới đất, lập danh mục khoanh định vùng hạn chế khai thác nước dưới đất. Đồng thời, lập danh mục các khu vực phải đăng ký khai thác nước dưới đất, cập nhật hiện trạng khai thác sử dụng nước dưới đất trên địa bàn tỉnh, góp phần khai thác bảo vệ nguồn tài nguyên nước.

Bến Tre là địa phương có lượng mưa thấp nhất vùng, nguồn nước chính cho sinh hoạt, sản xuất chủ yếu là các sông rạch, nước giồng cát, nước ngầm. Tuy nhiên, trữ lượng nước ngầm của tỉnh này thấp và có chất lượng trung bình, phần lớn phân bố ở độ sâu trên 200 m. Nguồn nước mặt dồi dào, nhưng do ở cuối nguồn, giáp biển nên thường bị nhiễm mặn vào các tháng mùa khô. Vì vậy, tỉnh Bến Tre xác định việc bảo vệ nguồn nước, cung cấp nước ngọt  cho các hoạt động của người dân là vấn đề hết sức cần thiết.

Các tỉnh ĐBSCL chú trọng đến các cống ngăn mặn

Trước khi bước vào mùa khô 2022, các đơn vị chức năng của địa phương đã kịp thời sửa chữa các công trình bị hư hỏng, xuống cấp, nạo vét cửa lấy nước, hệ thống kênh mương, đắp đập ngăn mặn... để bảo vệ tối đa nguồn nước, giảm thất thoát, lãng phí nước. Về lâu dài, Bến Tre sẽ tiếp tục hoàn chỉnh hệ thống thủy lợi nói chung; trong đó, có hệ thống cống để đến giai đoạn năm 2024-2025, tỉnh có thể chủ động hoàn toàn trong việc trữ nước trong mùa hạn mặn, phục vụ sản xuất, kinh doanh và sinh hoạt của người dân.

Còn theo lãnh đạo tỉnh Kiên Giang, các sở, ngành có liên quan và huyện, thành phố trên địa bàn tỉnh đang tiếp tục triển khai thực hiện kế hoạch, phương án và giải pháp đồng bộ ứng phó với nguy cơ hạn, xâm nhập mặn, đảm bảo nguồn nước phục vụ sản xuất và dân sinh trong mùa khô năm nay. Các ngành hữu quan theo dõi chặt diễn biến khí tượng, thủy văn, kịp thời thông báo hạn mặn, mực nước nội đồng cho các ngành, địa phương và người dân biết để chủ động trong sản xuất, sinh hoạt.

Để bảo vệ nguồn nước ngọt phục vụ sản xuất, trong triển khai thực hiện phòng, chống hạn, xâm nhập mặn, Chi cục Thủy lợi tỉnh Kiên Giang quản lý, vận hành hiệu quả hệ thống hơn 100 cống thủy lợi trên tuyến đê biển Hòn Đất - Kiên Lương và các địa bàn huyện Giang Thành, thành phố Rạch Giá, ven sông Cái Bé, vùng U Minh Thượng, dự án thủy lợi Ô Môn - Xà No để ngăn mặn, giữ ngọt, góp phần đảm bảo nguồn nước phục vụ sản xuất an toàn.

Thanh Nga