Số ca mắc sởi tăng nhanh, nguy cơ bùng phát thành dịch

TMO - Trong bối cảnh dịch sởi đang gia tăng trên cả nước, Chính Phủ và Bộ Y tế yêu cầu, khuyến cáo  các địa phương và người dân đẩy nhanh tiêm vaccine phòng chống bệnh sởi, tránh để bùng phát, lan rộng thành dịch.

Theo số liệu từ Bộ Y tế, từ đầu năm 2025 đến nay, cả nước đã ghi nhận khoảng 40.000 trường hợp nghi sởi, trong đó có 5 ca tử vong. Dịch bệnh tập trung chủ yếu tại các tỉnh thành phía Nam, chiếm 57% tổng số ca mắc, tiếp đến là khu vực miền Trung với 19,2%, miền Bắc 15,1%, và Tây Nguyên 8,7%. Sự gia tăng đột biến của số ca mắc tại các địa phương đang khiến ngành y tế phải đặt mức báo động cao hơn bao giờ hết.

Theo nhận định của các chuyên gia Y tế, quy luật bệnh sởi đang vào chu kỳ bùng phát 5 năm một lần, nhiều người lo ngại dịch bùng phát mạnh nếu tỷ lệ tiêm chủng vaccine bao phủ thấp. Dịch sởi đang có dấu hiệu bùng phát trở lại với tốc độ lây lan nhanh chóng tại nhiều địa phương trên cả nước. Chỉ trong những tháng đầu năm 2025, số ca mắc sởi đã tăng đột biến, đặt ra những thách thức lớn đối với ngành y tế trong công tác kiểm soát dịch bệnh và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Cụ thể, tại tỉnh Lai Châu, tính đến ngày 19/3, tại  khoa Truyền nhiễm bệnh viện Đa khoa tỉnh Lai Châu đang tiếp nhận nhiều bệnh nhân mắc sởi và nghi mắc bệnh sởi đến từ các xã vùng sâu, vùng xa trong tỉnh. Hiện, khoa điều trị cho trên 80 bệnh nhân; trong đó, nhỏ nhất là 5 tuổi, lớn nhất ngoài 50 tuổi. Các buồng bệnh tại khoa đã chật kín bệnh nhân, nhiều giường phải nằm ghép. Đa số bệnh nhân đều có biểu hiện sốt, ho, phát ban, người nổi mẩn đỏ.

Tại Khoa Nhi, đội ngũ y, bác sĩ đang tích cực điều trị cho các bệnh nhi mắc sởi. Số lượng bệnh nhi nhập viện khá cao với hơn 70 trẻ, đa số là trẻ dưới 3 tuổi; thậm chí có gia đình cả mẹ và trẻ đều mắc bệnh sởi. Theo báo cáo của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Lai Châu, từ đầu năm 2025 đến ngày 17/3, toàn tỉnh giám sát, phát hiện 663 trường hợp sốt phát ban nghi sởi. Số ca giám sát tăng 653 trường hợp so với cùng kỳ năm 2024; trong đó ghi nhận 116 trường hợp bệnh xác định dương tính với virus sởi, 515 trường hợp xác định sởi dịch tễ học, 19 trường hợp có kết quả âm tính, 13 trường hợp chờ kết quả.

Bên cạnh đó, tại TP.Hà Nội, số ca mắc sởi cũng không ngừng gia tăng. Chỉ trong tuần qua, thành phố đã ghi nhận 120 trường hợp mắc mới, nâng tổng số ca từ đầu năm lên 745 ca. Các bệnh nhân tập trung chủ yếu trong nhóm trẻ trên 10 tuổi (24%), trẻ từ 1-5 tuổi (22%) và trẻ từ 6-11 tuổi (16%).

Bệnh sởi tập trung chủ yếu ở các trẻ nhỏ, ngoài ra vẫn ghi nhận nhiều người lớn mắc bệnh này. (Ảnh: BVCC). 

Đáng chú ý, số lượng trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi mắc bệnh cũng chiếm 10%, điều này cho thấy nguy cơ lây lan trong cộng đồng là rất lớn, đặc biệt khi có một bộ phận không nhỏ trẻ em chưa đến tuổi tiêm vaccine. Trong khi đó, TP Hồ Chí Minh - nơi đã công bố dịch từ cuối tháng 8/2024, tiếp tục ghi nhận số ca mắc sởi gia tăng mạnh. Tổng số ca tích lũy đến nay đã lên tới hơn 7.600 ca, trong đó đối tượng mắc bệnh chủ yếu là trẻ nhỏ từ 1-4 tuổi và 10-14 tuổi. Đáng lo ngại, một số địa phương như Đồng Nai, Đắk Lắk, Bình Dương, Khánh Hòa, Kiên Giang, Đồng Tháp... cũng bắt đầu ghi nhận nhiều ca nghi mắc và ca dương tính, khiến nguy cơ bùng phát trên diện rộng trở nên rõ ràng hơn bao giờ hết.

Riêng tỉnh Quảng Nam vừa báo cáo hai trường hợp trẻ tử vong do biến chứng của sởi, một lần nữa cảnh báo sự nguy hiểm của căn bệnh này đối với nhóm trẻ chưa được tiêm chủng đầy đủ. Một trong những nguyên nhân chính khiến sởi quay trở lại chính là tỷ lệ tiêm vaccine không đạt ngưỡng an toàn.

Do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, cùng với việc gián đoạn nguồn cung vaccine trong giai đoạn 2022-2023, nhiều trẻ em đã không được tiêm chủng đầy đủ, tạo ra một khoảng trống miễn dịch đáng lo ngại. Theo ước tính của Bộ Y tế, mỗi năm Việt Nam có khoảng 1,5 triệu trẻ sơ sinh, nếu tỷ lệ tiêm vaccine chỉ đạt 90-95%, sẽ vẫn còn khoảng 5-10% trẻ chưa được bảo vệ.

Sau 4-5 năm, con số này có thể lên tới gần một triệu trẻ có nguy cơ mắc bệnh, tạo thành một nhóm dễ lây nhiễm trong cộng đồng. Bên cạnh đó, yếu tố di cư và biến động dân cư cũng góp phần làm gia tăng số ca mắc sởi.

Tại những đô thị lớn như TP Hồ Chí Minh và các tỉnh vùng Đông Nam Bộ, nhiều trẻ em thuộc gia đình lao động nhập cư không được tiếp cận đầy đủ với các chương trình tiêm chủng mở rộng. Điều này khiến cho virus sởi có điều kiện lây lan nhanh chóng, đặc biệt trong môi trường đông đúc như nhà trẻ, trường học, khu vui chơi công cộng. Nguy cơ lớn nhất của bệnh sởi không chỉ nằm ở khả năng lây nhiễm cao mà còn ở những biến chứng nguy hiểm mà nó gây ra.

Ngoài các triệu chứng sốt cao, phát ban, viêm kết mạc mắt, sởi có thể dẫn đến viêm phổi, viêm tai giữa, tiêu chảy kéo dài, viêm não, thậm chí có thể gây mù lòa hoặc tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Đối với trẻ dưới 5 tuổi, đặc biệt là trẻ suy dinh dưỡng hoặc có bệnh lý nền, bệnh sởi có thể tiến triển nhanh và gây biến chứng nặng nề hơn. Trước tình hình dịch bệnh diễn biến phức tạp, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ban hành Công điện khẩn, yêu cầu các bộ, ngành và chính quyền địa phương tăng tốc triển khai các biện pháp phòng chống dịch sởi.

Phụ huynh cần đưa trẻ đến các cơ sở y tế để tiêm vaccine phòng sởi kịp thời, tránh lây nhiễm bệnh. 

Bộ Y tế được giao nhiệm vụ đảm bảo đủ nguồn cung vaccine, không để xảy ra tình trạng thiếu hụt như trong thời gian vừa qua. Đồng thời, các địa phương phải nhanh chóng tổ chức tiêm vét, tiêm bổ sung cho những trẻ chưa được tiêm đủ mũi, với mục tiêu hoàn thành chiến dịch chậm nhất vào ngày 31/3/2025. Song song với đó, Bộ Y tế cũng yêu cầu các cơ sở y tế nâng cao năng lực thu dung, điều trị bệnh nhân, đặc biệt đối với các ca nặng cần được phát hiện và xử lý kịp thời.

Các địa phương phải tăng cường giám sát dịch tễ, chủ động phát hiện sớm các ổ dịch để ngăn chặn sự lây lan trong cộng đồng. Thủ tướng cũng yêu cầu Bộ Giáo dục và Đào tạo phối hợp với ngành y tế để theo dõi tình trạng sức khỏe của học sinh trong trường học.

Các trường cần tăng cường tuyên truyền, vận động phụ huynh đưa trẻ đi tiêm vaccine đầy đủ, đồng thời có phương án cách ly khi phát hiện học sinh có dấu hiệu mắc bệnh. Để kiểm soát dịch sởi, ngoài việc đẩy nhanh chiến dịch tiêm chủng, người dân cần nâng cao ý thức phòng bệnh thông qua việc thực hiện các biện pháp như đeo khẩu trang, rửa tay thường xuyên, hạn chế tiếp xúc gần với người mắc bệnh.

Đặc biệt, khi có các triệu chứng nghi ngờ như sốt cao, ho khan, phát ban, cần đến ngay cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Bộ Y tế cũng khuyến cáo các địa phương tổ chức các đợt tiêm vét vaccine, đặc biệt là ở những khu vực có tỷ lệ tiêm chủng thấp. Bên cạnh đó, cần tăng cường truyền thông để nâng cao nhận thức của người dân về nguy cơ bệnh sởi và tầm quan trọng của vaccine.

Để phòng chống bệnh sởi, ngành Y tế khuyến cáo người dân chủ động đưa trẻ từ 9 tháng đến 2 tuổi chưa tiêm hoặc tiêm chưa đủ 2 mũi vaccine sởi đi tiêm đầy đủ và đúng lịch; đồng thời, tích cực tham gia triển khai chiến dịch tiêm chủng vaccine phòng, chống dịch sởi theo kế hoạch tại địa phương.

Bên cạnh đó, người dân chủ động vệ sinh mắt, mũi, họng bằng nước sát khuẩn hằng ngày; hạn chế tụ tập nơi đông người, tránh tiếp xúc gần với những người có biểu hiệu mắc bệnh sởi hoặc nghi ngờ mắc bệnh, không dùng chung vật dụng cá nhân với người mắc bệnh; giữ vệ sinh không gian sống và bổ sung thực phẩm giúp tăng cường hệ miễn dịch. Nếu thấy có các triệu chứng của bệnh sởi, người dân cần nhanh chóng đến các trung tâm hoặc cơ sở y tế gần nhất để được kiểm tra và điều trị kịp thời.

Thanh Hương