Sạt lở tại đồng bằng sông Cửu Long gia tăng, mức độ nghiêm trọng hơn

TMO - Theo đánh giá của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, tình hình sạt lở tại đồng bằng sông Cửu Long càng ngày nghiêm trọng hơn, không giảm đi. Trong đó, Bạc Liêu và Cà Mau là hai địa phương có tỉ lệ sạt lở bờ biển cao nhất.

Tại tỉnh Bạc Liêu, trong hơn 10 năm qua năm nào tại Bạc Liêu cũng xảy ra các vụ sạt lở và sụt lún đất ở các khu vực ven bờ sông và đê Biển Đông. Đáng lưu ý, trong năm 2023 và từ đầu năm 2024 đến nay, tình trạng sạt lở bờ sông, bờ biển diễn ra nghiêm trọng hơn. Qua thống kê, đến thời điểm hiện tại, trên địa bàn tỉnh Bạc Liêu có 77 khu vực sạt lở bờ sông, 6 khu vực sạt lở bờ biển, tổng chiều dài sạt lở gần 600 km.

Từ đầu năm đến nay, sạt lở tiếp tục xảy ra nghiêm trọng tại các huyện Hồng Dân, thị xã Giá Rai và TP.Bạc Liêu. Mới đây, tỉnh Bạc Liêu đã công bố tình huống khẩn cấp sạt lở đê biển Đông để huy động các nguồn lực ứng phó. Đoạn sạt lở nằm bên bờ biển Đông. Sạt lở đang uy hiếp trực tiếp đến đê biển, nhất là vào mùa gió chướng. Tỉnh xác định có 50 danh mục dự án, công trình cần đầu tư đến năm 2030, với tổng kinh phí dự kiến 28.000 tỷ đồng.

Đoạn đê biển Đông thuộc địa bàn thành phố Bạc Liêu bị sạt lở hôm 4/8 được cảnh báo sạt lở nguy hiểm. Ảnh: BGT. 

Đối với tỉnh Cà Mau, bờ biển dài 254 km, hệ thống sông ngòi, kênh rạch tỉnh Cà Mau dày đặc bậc nhất cả nước, với 87 cửa biển, cửa sông thông ra biển. Hơn 10 năm qua, dưới tác động của biến đổi khí hậu làm nước biển dâng, cùng với tình trạng sụt lún đất và các hình thái thời tiết cực đoan khác đã làm cho bờ sông, bờ biển bị sạt lở ngày càng nghiêm trọng. Ðến nay, tổng chiều dài các đoạn bờ biển ở Cà Mau bị sạt lở khoảng 187/254 km. Theo số liệu thống kê của ngành lâm nghiệp, giai đoạn 2011-2021, sạt lở bờ biển đã làm mất đất và rừng phòng hộ khoảng 5.250 ha (tương đương với diện tích bình quân một xã).

Chi cục Thuỷ lợi Cà Mau, cho biết, riêng bờ biển Ðông Cà Mau từ năm 1990-2023 đã sạt lở trung bình khoảng 840 m (25,4 m/năm), với tổng diện tích mất đất hoàn toàn lên đến 8.820 ha. Kết quả rà soát cho thấy, hiện nay tổng chiều dài bờ biển đang tiếp tục bị sạt lở khoảng 91 km, với các mức độ khác nhau (trong đó, ở bờ biển Tây, sạt lở nguy hiểm 22 km; với bờ biển Ðông, sạt lở đặc biệt nguy hiểm 29,15 km, sạt lở nguy hiểm 40,3 km). Với tốc độ sạt lở rất nghiêm trọng như hiện nay, nếu không có giải pháp bảo vệ ngay thì trong thời gian tới sạt lở ven biển sẽ tiếp tục làm mất thêm rất nhiều đất, rừng phòng hộ; đây là diện tích đất, cây rừng đã được hình thành qua hàng trăm năm.

Về tình hình sụt lún do hạn hán mùa khô năm 2023-2024, UBND tỉnh Cà Mau cho biết, do không có nguồn nước ngọt bổ sung nên với tình trạng hạn hán kéo dài, vùng Bắc Cà Mau thiếu nước ngọt phục vụ sinh hoạt, sản xuất và phòng cháy, chữa cháy rừng, đặc biệt một số nơi người dân gặp nhiều khó khăn về nước sinh hoạt. Nước trên các sông, rạch khô cạn, ảnh hưởng đến lưu thông, vận chuyển hàng hóa bằng đường thủy và mất phản áp lực nước lên bờ kênh, đây là nguyên nhân chính dẫn đến sạt lở, sụt lún đất, đường giao thông rất nghiêm trọng. Bên cạnh đó, chênh lệch biên độ triều giữa bên trong và ngoài vùng ngọt lớn, dẫn đến nguy cơ làm cho các công trình cống thủy lợi bị hư hỏng.

Tại Cà Mau, giai đoạn 2011-2021, sạt lở bờ biển đã làm mất đất và rừng phòng hộ khoảng 5.250 ha (tương đương với diện tích bình quân một xã).

Tại các địa phương khác ở ĐBSCL, gần đây nhất Trà Vinh, Vĩnh Long, Long An phải công bố tình huống sạt lở bờ sông khẩn cấp; Bạc Liêu công bố tình huống khẩn cấp sạt lở đê biển Đông. Chỉ trong tháng 7 vừa qua, tỉnh Trà Vinh công bố tình huống khẩn cấp sạt lở ven sông Hậu thuộc 2 xã Ninh Thới và Hòa Tân, huyện Cầu Kè với 15 điểm sạt lở, tổng chiều dài gần 1 km. 

Tỉnh Vĩnh Long công bố tình huống khẩn cấp sạt lở trên tuyến kênh La Ghì qua xã Vĩnh Xuân, huyện Trà Ôn với chiều dài khoảng 200 m, ảnh hưởng trực tiếp tới 15 nhà dân. Tại thành phố Cần Thơ, tính hết tháng 7, 24 vụ sạt lở bờ sông đã xảy ra, với tổng chiều dài khoảng 830 m, tập trung tại các quận, huyện: Bình Thủy, Ô Môn, Thốt Nốt, Phong Điền, Cờ Đỏ và Cái Răng.

Trước thực trạng trên, tỉnh Bạc Liêu kiến nghị Thủ tướng Chính phủ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư xem xét hỗ trợ 3.436 tỷ đồng để thực hiện dự án đầu tư đối với 5 khu vực sạt lở xung yếu, cấp bách và phòng chống triều cường, bảo vệ sản xuất với tổng chiều dài 79,674 km.

Cụ thể, Dự án xây dựng đoạn kè G6, địa bàn thị trấn Gành Hào, huyện Đông Hải, chiều dài 3 km; Dự án xây dựng kè bờ sông Cà Mau - Bạc Liêu khu vực thị xã Giá Rai, chiều dài 5 km; Dự án xây dựng kè 2 bên bờ kênh 30/4 thuộc phường Nhà Mát, thành phố Bạc Liêu, chiều dài 5,2 km; Dự án Xây dựng hệ thống đê sông và công trình để phòng chống triều cường cho 5 xã phía Tây huyện Đông Hải, chiều dài đê sông 66 km; Dự án xây dựng kè bảo vệ đoạn đê giáp ranh Sóc Trăng để phòng chống sạt lở, xã Vĩnh Trạch Đông, thành phố Bạc Liêu, chiều dài tuyến kè 474 m...

Còn tại tỉnh Cà Mau,  kiến nghị tiếp tục thực hiện kết luận của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tại buổi làm việc về phòng, chống sụt lún, sạt lở và ngập úng ở Đồng bằng sông Cửu Long tại Thông báo số 349/TB-VPCP ngày 24/8/2023 của Văn phòng Chính phủ.Tỉnh Cà Mau đang khẩn trương hoàn thiện Đề án phòng, chống sạt lở bờ biển, bờ sông giai đoạn 2021 - 2030 và định hướng đến năm 2050 trên địa bàn tỉnh theo ý kiến đóng góp để trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Trước mắt, tỉnh Cà Mau kiến nghị Bộ, ngành Trung ương quan tâm, hỗ trợ kinh phí để khắc phục sạt lở bờ biển tại các điểm đặc biệt nguy hiểm khu vực bờ biển Đông với chiều dài theo tình huống khẩn cấp đã ban bố là 21,55 km, kinh phí khoảng 1.693 tỷ đồng và một số tuyến bờ sông bị sạt lở đặc biệt nguy hiểm với chiều dài 5,7 km, tổng kinh phí 684 tỷ đồng.

Bộ NN&PTNT cho biết, Bộ đang làm đề án phòng, chống sạt lở, sụt lún, xâm nhập mặn… và đang lấy ý kiến các địa phương. Trong đó, có đưa ra các giải pháp kể cả về công trình, phi công trình, vốn, cơ chế chính sách. Quan điểm của Bộ là giải quyết dứt điểm sạt lở bờ biển Tây, gồm có Kiên Giang và Cà Mau. Hiện, bờ biển Đông sạt lở ngày càng nghiêm trọng hơn ở Bạc Liêu và Cà Mau. Việc làm kè để phòng, chống sạt lở ở bờ biển Đông kinh phí khá lớn. Bộ NN&PTNT đang nghiên cứu đưa những giải pháp kỹ thuật vào công trình để giảm nguồn lực đầu tư.

Ngày  11/8, tại huyện Đông Hải, tỉnh Bạc Liêu, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang dẫn đầu đoàn công tác Trung ương làm việc với hai tỉnh Bạc Liêu và Cà Mau về khảo sát đê biển và kiểm tra tình hình sạt lở. Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang nhấn mạnh tầm quan trọng và đánh giá cao vai trò của Đồng bằng sông Cửu Long trong việc bảo đảm an ninh lương thực cho quốc gia, góp phần nâng cao vị thế, uy tín quốc tế của Việt Nam là một trong những quốc gia xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới.

Phó Thủ tướng ủng hộ quan điểm của các địa phương và các bộ dự họp về sự cần thiết phải có giải pháp đồng bộ, tổng thể đối với việc phòng, chống sạt lở, sụt lún tại khu vực vựa lúa lớn nhất của cả nước. Phó Thủ tướng đề nghị các địa phương phối hợp với các cơ quan chức năng của Trung ương làm tốt công tác dự báo tình hình sạt lở, sụt lún, nhấn mạnh dự báo càng tốt, càng chính xác càng có giá trị, không chỉ để bảo vệ sinh mạng và tài sản của người dân mà còn tiết kiệm nguồn lực đầu tư của Trung ương và địa phương.

Phó Thủ tướng yêu cầu phải kiên quyết di dời bà con ở những nơi xung yếu đến nơi an toàn, quan tâm chăm lo sinh kế cho bà con dù việc này rất khó do còn phụ thuộc vào tập quán sinh hoạt của bà con. Đối với nguồn kinh phí, Phó Thủ tướng cho rằng cần có sự vào cuộc của cả Trung ương và địa phương. Về phía địa phương, cần chuẩn bị thật kỹ lưỡng hồ sơ các dự án đầu tư theo thứ tự ưu tiên để đưa vào Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn sau năm 2025, đồng thời huy động mọi nguồn lực ngoài ngân sách, kể cả nhân công.

Phó Thủ tướng giao Bộ NN&PTNT hỗ trợ các địa phương hoàn thiện các dự án đầu tư sao cho đồng bộ với Đề án chống sạt lở, sụt lún, thiếu nước sinh hoạt, sản xuất cho vùng Đồng bằng sông Cửu Long do Bộ đang xây dựng và dự kiến trình Chính phủ trong quý IV/2024. Bộ KH&ĐT phối hợp với Bộ Tài chính tìm nguồn ngân sách Trung ương hỗ trợ tỉnh Bạc Liêu và Cà Mau theo quy định, Phó Thủ tướng chỉ đạo. 

Thu Hà