TMO - Hiện nay, nhiều tuyến đê trên địa bàn tỉnh Quảng Trị đã xuống cấp, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn trong mùa mưa lũ, ảnh hưởng trực tiếp đến vùng sản xuất nông nghiệp trọng điểm. Trước thực trạng này, tỉnh đang khẩn trương triển khai kế hoạch nâng cấp, cải tạo hệ thống đê điều nhằm đảm bảo an toàn sản xuất và sinh kế cho người dân.

Hệ thống đê điều tại Quảng Trị đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ hàng nghìn hecta đất sản xuất và khu dân cư. Tuy nhiên, nhiều đoạn đê đã bị xuống cấp nghiêm trọng do tác động của thiên tai, biến đổi khí hậu và thời gian sử dụng kéo dài. Một số tuyến đê không còn khả năng chống chịu khi mưa lũ lớn xuất hiện, làm gia tăng nguy cơ ngập úng và thiệt hại cho vùng sản xuất nông nghiệp.

Đặc biệt, tại một số địa phương, nơi tập trung nhiều cánh đồng lúa và hoa màu – tình trạng sạt lở, hư hỏng đê điều diễn ra thường xuyên trong mùa mưa. Trước tình hình đó, UBND tỉnh Quảng Trị đã chỉ đạo ngành chức năng rà soát, đánh giá thực trạng hệ thống đê điều, đồng thời ưu tiên bố trí nguồn vốn trung hạn và huy động các chương trình hỗ trợ từ Trung ương để từng bước đầu tư nâng cấp.

Đơn cử, tại huyện Hải Lăng cũ (nay thuộc 5 xã Mỹ Thủy, Hải Lăng, Vĩnh Định, Nam Hải Lăng và Diên Sanh) có hệ thống đê bao chống lũ gồm 14 tuyến đê dọc các bờ tả, hữu sông Tân Vĩnh Định, Cựu Vĩnh Định, Mai Lĩnh, Ô Giang và tả sông Ô Lâu với tổng chiều dài hơn 56km. Các công trình được đầu tư xây dựng, nâng cấp hoàn thành từ năm 2008 - 2011. Sau hơn 15 năm đưa vào khai thác, hệ thống đê bao thực sự đã phát huy hiệu quả trong sản xuất nông nghiệp của địa phương.

Tuy nhiên, hiện nhiều công trình, hạng mục có dấu hiệu hư hỏng, mặt đê lún, mái đê tạo hàm ếch, có nguy cơ mất khả năng chống lũ trong điều kiện thời tiết ngày càng cực đoan. Lãnh đạo HTX Sản xuất dịch vụ Đông Dương (xã Mỹ Thuỷ) cho biết, dọc sông Vĩnh Định đi qua xã Mỹ Thủy có đoạn đê dài 5km bao quanh hàng trăm ha ruộng lúa của người dân.

Đoạn đê có tác dụng ngăn lũ, bảo vệ mùa màng, nhưng mấy năm trở lại đây nhiều đoạn đã bị xuống cấp. Đặc biệt, mưa lớn do ảnh hưởng bão số 1 vừa qua đã khiến nước sông Vĩnh Định dâng cao làm vỡ đê, gây ngập toàn bộ ruộng lúa của bà con.

Hệ thống đê điều xuống cấp, hư hỏng nguy cơ gây ảnh hưởng tới sản xuất nông nghiệp. (Ảnh: HT).

Lãnh đạo UBND xã Mỹ Thủy cho biết, không chỉ ở thôn Đông Dương, mà toàn bộ 900ha lúa của xã đều rơi vào tình trạng ngập nước do 5km đê bao bảo vệ bị nước tràn qua. Dù diện tích này đã được địa phương chỉ đạo khắc phục nhưng do hệ thống đê bao ngăn lũ bị xuống cấp nên tiềm ẩn nhiều nguy cơ.

Còn tại xã Nam Hải Lăng, hơn 350m đê bao bị sụt lún, trong đó có 30m thuộc vị trí xung yếu, đe dọa trực tiếp đến khoảng 500ha lúa. Ở xã Diên Sanh có 7 đoạn đê bị sụt, đe dọa 420ha lúa và 80ha hoa màu. Đặc biệt, trận mưa lũ do ảnh hưởng bão số 1 vừa qua đã làm nhiều đoạn đê ở các xã vùng trũng (huyện Hải Lăng cũ) bị xói lở nghiêm trọng.

Một số khu vực cao trình không đáp ứng yêu cầu ngăn lũ đầu vụ đông - xuân, lũ sớm hoặc tiểu mãn, vốn xuất hiện ngày càng bất thường những năm gần đây. 5 xã vùng trũng là Mỹ Thủy, Hải Lăng, Vĩnh Định, Nam Hải Lăng và Diên Sanh được coi là vựa lúa của tỉnh Quảng Trị với hơn 10.000ha lúa.

Tuy nhiên, do tình trạng xuống cấp của hệ thống đê điều và biến đổi khí hậu đã ảnh hưởng rất lớn đến năng suất và chất lượng cây trồng chủ lực này. Vì vậy, giải pháp căn cơ là cấp thiết đầu tư để nâng cấp toàn diện hệ thống đê điều nhằm tránh thực tế đang diễn ra ở đây là có đê ngăn lũ nhưng nước vẫn tràn vào làm hàng trăm ha lúa mất mùa. Để đầu tư sửa chữa hệ thống đê bao, năm 2024, Sở Nông nghiệp và Môi trường đã có văn bản gửi Bộ Nông nghiệp và Môi trường về lập kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026 - 2030 nguồn vốn do bộ quản lý.

Nội dung gồm nâng cấp toàn bộ 56km đê bao, cải tạo 50km trục tiêu thoát lũ, mở rộng các trạm bơm kết hợp tưới tiêu với tổng kinh phí đề xuất 500 tỉ đồng nhằm đảm bảo yêu cầu chống lũ đầu vụ đông - xuân. Đặc biệt, sau ảnh hưởng của bão số 1, UBND tỉnh Quảng Trị cũng đã ban hành lệnh xây dựng công trình khẩn cấp để khắc phục các điểm sạt lở, hư hỏng công trình thủy lợi, đê điều.

Tuy nhiên, trong tổng kinh phí hơn 10,7 tỉ đồng, chỉ có 3 tỉ đồng dành để xử lý hơn 1km đê xung yếu tại ba xã: Hải Dương, Hải Trường và Hải Phong cũ. Thông tin từ Chi cục Thủy lợi và Phòng, chống thiên tai, do nguồn vốn hiện tại không đủ đáp ứng khắc phục toàn diện nên trước mắt, đơn vị đã yêu cầu các xã chủ động bố trí ngân sách để ưu tiên triển khai thực hiện giải pháp gia cố khẩn cấp, tạm thời các vị trí xung yếu, hạn chế phát sinh hư hỏng.

Nâng cấp hệ thống đê điều góp phẩn ổn định sản xuất, giảm thiểu tối đa thiệt hại trong mùa mưa lũ. (Ảnh minh hoạ).

Đại diện Chi cục Thủy lợi và Phòng, chống thiên tai cho biết, hiện việc khắc phục các hư hỏng của hệ thống đê điều và các điểm sạt lở bờ sông tại địa phương chỉ ở mức chắp vá. Đây là giải pháp trước mắt, mang tính tạm thời, hiệu quả không lâu dài và không bảo đảm năng lực phòng chống thiên tai trong bối cảnh khí hậu bất thường như hiện nay.

Để chủ động ứng phó với các diễn biến bất thường của thời tiết, bảo đảm an toàn công trình thủy lợi, đê điều trong mùa mưa, lũ năm 2025, hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại do thiên tai gây ra, UBND tỉnh Quảng Trị ban hành Chỉ thị số 04/CT-UBND về việc tăng cường công tác đảm bảo an toàn công trình thủy lợi, đê điều trong mùa mưa, lũ năm 2025.

Theo đó, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị yêu cầu các cơ quan, địa phương, đơn vị tiếp tục tổ chức thực hiện các Kế hoạch, Chỉ thị của UBND tỉnh về việc tăng cường quản lý, đảm bảo an toàn hồ chứa nước và tăng cường công tác phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn.

Tổ chức kiểm tra, rà soát, tổng kết, đánh giá, rút kinh nghiệm công tác bảo đảm an toàn công trình thủy lợi, công tác quản lý đê điều và hộ đê năm 2024 và triển khai kế hoạch thực hiện năm 2025. Sở Nông nghiệp và Môi trường tăng cường đôn đốc, kiểm tra, hướng dẫn và kiên quyết xử lý đối với các đơn vị, địa phương không thực hiện đầy đủ quy định của pháp luật về quản lý an toàn công trình thủy lợi, đê điều trên địa bàn tỉnh.

Đặc biệt, Chỉ thị nhấn mạnh tăng cường đầu tư, nâng cấp hệ thống quan trắc khí tượng thủy văn; nâng cao chất lượng các công nghệ trong dự báo, cảnh báo sớm nhằm đảm bảo sự chủ động, linh hoạt trong chỉ đạo ứng phó thiên tai…

Việc triển khai nghiêm túc chỉ đạo này là bước đi cần thiết nhằm bảo đảm an toàn cho sản xuất và đời sống người dân, nhất là trong bối cảnh thời tiết cực đoan, mưa lớn, lũ bất thường diễn biến ngày càng khó lường tại khu vực miền Trung.

Bích Hạnh