Phục hồi, bảo vệ hệ sinh thái tại vùng đất ngập nước

TMO - Vùng đất ngập nước Vườn quốc gia Mũi Cà Mau sở hữu hệ đa dạng sinh học phong phú, tuy nhiên lại là khu vực dễ bị tổn thương bởi sự phát triển kinh tế - xã hội quá mức, ô nhiễm môi trường và khai thác tận diệt. Để bảo vệ hệ sinh thái đặc trưng, tỉnh Cà Mau đang nỗ lực triển khai nhiều giải pháp. 

Vườn quốc gia Mũi Cà Mau được UNESCO công nhận là Khu Dự trữ sinh quyển thế giới Mũi Cà Mau, đồng thời Ban Thư ký Công ước Ramsar (Công ước về các vùng đất ngập nước) công nhận là khu Ramsar. Vườn nằm trên địa bàn hai huyện Năm Căn và Ngọc Hiển.

Vùng đất ngập nước này có tổng diện tích tự nhiên khoảng trên 41.860 ha, trong đó phần đất liền chiếm hơn 15.260 ha và phần trên biển là 26.600 ha, vị trí ba mặt giáp biển, nơi giao thoa giữa biển Đông và biển Tây, chịu ảnh hưởng của hai chế độ thủy triều, gồm bán nhật triều biển Đông và nhật triều biển Tây. 

Vùng đất ngập nước Vườn quốc gia Mũi Cà Mau sở hữu đa dạng sinh học đặc trưng cho địa hình tại khu vực này 

Đặc điểm vùng ven biển thấp, nóng ẩm, mưa nhiều, hệ thống kênh rạch nội đồng chằng chịt và chế độ thủy triều - dòng chảy pha trộn phức tạp đã tạo cho Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau hệ sinh thái ngập mặn độc đáo, quy tụ nhiều sinh vật đặc thù, mang tính đa dạng sinh học cao.

Vườn quốc gia Mũi Cà Mau có hệ sinh thái rừng ngập mặn rất đa dạng với 93 loài thực vật thuộc 38 họ (trong đó chủ yếu là đước); có 28 loài thú thuộc 13 họ; 6 loài lưỡng cư thuộc 4 họ và 34 loài bò sát thuộc 14 họ. Nhiều loài bò sát ở Vườn quốc gia Mũi Cà Mau được ghi trong Sách đỏ của Việt Nam và Sách đỏ của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Thế giới (IUCN). Ngoài ra, khu vực này còn có 74 loài chim thuộc 23 họ, trong đó có 28 loài chim di trú và nhiều loài quý hiếm.

Vườn quốc gia Mũi Cà Mau là một trong những địa điểm quan trọng thuộc chương trình quốc gia về bảo tồn đa dạng sinh học của Việt Nam, nơi nghiên cứu về các loài chim nước ven biển của Việt Nam và vùng châu Á-Thái Bình Dương.

Vùng đất ngập nước này có sự xuất hiện của hệ động thực vật phong phú đặc biệt là những loài chim nước ven biển. Ảnh: Thanh Minh 

Nhằm bảo tồn, sử dụng bền vững đa dạng sinh học và dịch vụ hệ sinh thái các vùng đất ngập nước, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, ứng phó với biến đổi khí hậu, tỉnh Cà Mau đã triển khai nhiều hoạt động bảo tồn, phục hồi hệ sinh thái.

Theo đó, Vườn Quốc gia cùng với chính quyền địa phương thống nhất quan điểm bảo vệ rừng đặc dụng là bảo vệ hệ sinh thái; mọi hoạt động tác động, cả tác động vật lý, hoá học, sinh học đến môi trường rừng phải được ngăn chặn kịp thời và có chiều sâu.

Xây dựng và thực nghiệm các mô hình bảo tồn, sử dụng bền vững tài nguyên rừng ngập mặn, phát huy giá trị, chức năng kinh tế của hệ sinh thái vùng đất ngập nước, Vườn đã phối hợp với nhiều tổ chức, đơn vị như: Tổ chức Hợp tác phát triển quốc tế Thụy Điển, Tổ chức Quốc tế bảo tồn thiên nhiên tại Việt Nam, hỗ trợ đầu tư xây dựng mô hình thí điểm phát triển du lịch sinh thái dựa vào cộng đồng với sự tham gia của 10 hộ dân.

Công tác bảo tồn hệ sinh thái đặc biệt là diện tích rừng ngập mặt được các lực lượng tại VQG chú trọng triển khai. Ảnh: Trọng Đạt 

 Vườn quốc gia Mũi Cà Mau chú trọng phát triển các loại hình du lịch sinh thái cng đồng mang lại hiệu quả tích cực trong việc nâng cao sinh kế, thông qua tạo việc làm tại chỗ, nguồn lực sẵn có tại địa phương như khai thác các loài cá, tôm, vọp, cá trong vuông tôm để chế biến các món ăn phục vụ du khách, làm gia tăng giá trị sản phẩm, tăng thu nhập, phát triển bền vững.

Vườn còn phối hợp với Tổ chức Quốc tế bảo tồn thiên nhiên tại Việt Nam thực hiện Dự án phục hồi rừng ngập mặn, với mục tiêu khoanh nuôi xúc tiến tái sinh 150 ha rừng tự nhiên trên vùng bãi bồi, đồng thời triển khai chương trình giáo dục môi trường, nâng cao nhận thức về bảo vệ rừng, giảm thiểu rác thải đại dương, đề xuất giải pháp cải thiện sinh kế người dân trên lâm phần vườn quốc gia.

Thu Trang