Phát triển vùng nguyên liệu gỗ đáp ứng sản xuất, xuất khẩu

TMO - Tỉnh Quảng Trị đang hướng đến trở thành trung tâm cung cấp nguyên liệu, chế biến gỗ rừng trồng của khu vực miền Trung thông qua việc phát triển vùng nguyên liệu gỗ từ rừng trồng, trọng tâm là rừng gỗ lớn được cấp chứng chỉ quản lý rừng bền vững (FSC).

Quảng Trị có diện tích đất quy hoạch cho lâm nghiệp là 285.878 ha, diện tích rừng trồng sản xuất (bao gồm cả rừng ngoài ba loại rừng) là: 121.415 ha. Trong những năm qua, phong trào trồng rừng sản xuất đã và đang phát triển rộng khắp, bước đầu giải quyết việc làm tại chỗ cho hàng vạn lao động nông thôn, góp phần nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống cho người làm nghề rừng. Ngành Nông nghiệp tỉnh đang định hướng phát triển rừng trồng theo hướng thâm canh, kinh doanh rừng với luân kỳ dài để sản xuất gỗ lớn nhằm cung cấp nguyên liệu cho ngành công nghệ chế biến gỗ xuất khẩu, tạo giá trị gia tăng cho sản phẩm gỗ rừng trồng.

Cùng với các chính sách của Trung ương, địa phương này đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách, hợp tác với các tổ chức quốc tế nhằm tập trung phát triển vùng nguyên liệu gỗ rừng trồng, phát triển rừng kinh tế, đẩy mạnh trồng rừng thâm canh theo hướng nâng cao năng suất, chất lượng rừng trồng góp phần khai thác có hiệu quả tiềm năng đất đai. 

Tỉnh Quảng Trị đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách, hợp tác với các tổ chức quốc tế nhằm tập trung phát triển vùng nguyên liệu gỗ rừng trồng, trọng tâm là rừng gỗ lớn được cấp chứng chỉ quản lý rừng bền vững. 

Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Quảng Trị lần thứ XVII, nhiệm kỳ 2020 - 2025 đề ra mục tiêu: xây dựng Quảng Trị trở thành trung tâm cung cấp gỗ nguyên liệu và chế biến gỗ từ rừng trồng của khu vực miền Trung. Để thực hiện mục tiêu này, giai đoạn 2022 -2025 tỉnh xây dựng vùng nguyên liệu rừng trồng gỗ lớn có chứng chỉ FSC trên địa bàn 5 huyện gồm: Hải Lăng, Cam Lộ, Triệu Phong, Gio Linh và Vĩnh Linh với khoảng 5.000 ha. Qua đó nâng diện tích rừng loại này lên khoảng 28.000 ha, đến năm 2030 phấn đấu đạt 30.000 ha. 

Với mục tiêu hình thành vùng kinh doanh rừng gỗ lớn có năng suất, chất lượng cao nhằm nâng cao giá trị sản xuất, kinh doanh rừng trồng, gắn kết theo chuỗi từ trồng rừng, chế biến và tiêu thụ sản phẩm, tỉnh Quảng Trị đã xây dựng Đề án Phát triển rừng trồng kinh doanh gỗ lớn tỉnh Quảng Trị giai đoạn 2019-2025, định hướng đến năm 2030. Tỉnh cũng đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ người tham gia trồng rừng gỗ lớn có chứng chỉ FSC như Nghị quyết số 03/2017/NQ-HĐND ngày 23/5/2017 của HĐND tỉnh (Nghị quyết 03) về hỗ trợ phát triển một số cây trồng, con nuôi tạo sản phẩm chủ lực có lợi thế cạnh tranh trên địa bàn tỉnh Quảng Trị giai đoạn 2017-2020, định hướng đến năm 2025.

Quyết định số 23/2017/QĐUBND ngày 7/9/2017 của UBND tỉnh ban hành Quy định chính sách hỗ trợ phát triển một số cây trồng, con nuôi tạo sản phẩm chủ lực có lợi thế cạnh tranh trên địa bàn tỉnh Quảng Trị giai đoạn 2017- 2020, định hướng đến 2025. Theo đó, tỉnh hỗ trợ 50% đơn giá cây giống cho các chủ rừng thực hiện trồng rừng kinh doanh gỗ lớn, khối lượng 600 ha/năm. Kết quả đã hỗ trợ 884 ha rừng trồng gỗ lớn giai đoạn 2017 - 2020.

Nghị quyết số 162/2021/NQ-HĐND ngày 9/12/2021 của HĐND tỉnh (Nghị quyết 162) về việc quy định chính sách hỗ trợ phát triển một số cây trồng, vật nuôi tạo sản phẩm chủ lực có lợi thế cạnh tranh trên địa bàn tỉnh Quảng Trị, trong đó có chính sách hỗ trợ trồng rừng nguyên liệu chất lượng cao cho các chủ rừng trên địa bàn tỉnh. Chính sách hỗ trợ 50% chi phí cây giống keo lai nuôi cấy mô, phân bón để trồng rừng nguyên liệu chất lượng cao. Mỗi tổ chức, cá nhân được hỗ trợ tối đa 5 ha, định mức hỗ trợ tối đa 4 triệu đồng/ha, mỗi năm hỗ trợ 1.000 ha.

Nghị quyết số 73/NQ-HĐND ngày 25/6/2021 của HĐND tỉnh (Nghị quyết 73) về việc phê duyệt chủ trương đầu tư Dự án trồng, bảo vệ phát triển rừng và cơ sở hạ tầng phục vụ bảo tồn và phát triển bền vững các Khu bảo tồn thiên nhiên Đakrông và Bắc Hướng Hóa. Theo đó, dự án thực hiện hỗ trợ trồng rừng gỗ lớn theo chính sách tại Quyết định số 38/2016/QĐ-TTg ngày 14/9/2016 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành một số chính sách bảo vệ, phát triển rừng và đầu tư hỗ trợ kết cấu hạ tầng, giao nhiệm vụ công ích đối với các công ty nông, lâm nghiệp với khối lượng 1.000 ha trong giai đoạn 2023-2025.

Kết quả trồng rừng của giai đoạn 2016 - 2020 đạt được: 40.779 ha rừng trồng tập trung; trong đó, trồng rừng sản xuất cung cấp gỗ nguyên liệu: 39.026 ha. Ngoài ra, trong giai đoạn từ năm 2016 - 2020 địa bàn còn trồng khoảng 12,7 triệu cây phân tán các loại. Đối với năm 2021, diện tích rừng trồng tập trung đạt toàn tỉnh đạt 10.455 ha, cây phân tán đạt 3,12 triệu cây.

Đặc biệt, tỉnh Quảng Trị đã thực hiện thành công nhiều mô hình chuyển đổi trồng rừng gỗ dăm sang mô hình trồng rừng kinh doanh gỗ lớn có chứng chỉ quản lý rừng bền vững (chứng chỉ FSC). Nhờ vậy, Quảng Trị được đánh giá là một trong những tỉnh đầu tiên tại Việt Nam được cấp chứng nhận quản lý rừng bền vững theo tiêu chuẩn FSC cho các tổ chức, mô hình nhóm hộ gia đình.

Tỉnh Quảng Trị hiện có trên 245.000 ha rừng; trong đó có gần 120.000 ha rừng trồng; sản lượng gỗ khai thác bình quân từ 900.000 – 1 triệu m3/năm. Đáng chú ý, đến cuối tháng 4/2023, tỉnh có trên 23.000 ha rừng trồng gỗ lớn được cấp Chứng chỉ quản lý rừng bền vững FSC, đứng đầu cả nước về loại rừng này. Diện tích rừng trồng nói chung và rừng trồng gỗ lớn FSC nói riêng đã và đang cung cấp nguồn nguyên liệu ổn định cho 48 nhà máy và trên 126 cơ sở kinh doanh chế biến lâm sản; trong đó, chủ yếu sản xuất dăm gỗ, ván ghép thanh, ván lạng, đồ gỗ nội thất, đồ mộc gia dụng. Các sản phẩm chế biến từ gỗ rừng trồng ở Quảng Trị ngoài tiêu thụ trong nước, còn xuất khẩu sang các nước như, Trung Quốc, Mỹ, Ấn Độ, châu Âu. Trồng rừng và chế biến gỗ rừng trồng là nghề mà tỉnh Quảng Trị có thế mạnh.

Để tiếp tục thực hiện các đề án về phát triển vùng nguyên liệu gỗ rừng trồng, tỉnh định hướng trong giai đoạn 2021-2025, diện tích rừng trồng được cấp chứng chỉ FSC từ 26.000-28.000 ha, đến năm 2030 là khoảng 30.000 ha. Nhiều giải pháp, chính sách được tỉnh đề ra để triển khai đồng bộ như tuyên truyền hiệu quả việc phát triển rừng, trồng gỗ lớn, phát triển vùng nguyên liệu gỗ rừng trồng có chứng chỉ FSC, khuyến cáo chủ rừng sử dụng nguồn giống có năng suất, chất lượng trong trồng rừng.

Nhân rộng và phát triển các mô hình liên kết sản xuất với mục tiêu gắn kết chặt chẽ sản xuất với thị trường, tăng cường vận động tuyên truyền và nhân rộng các mô hình liên kết sản xuất theo hình thức liên doanh, liên kết. Từng bước hình thành vùng sản xuất nguyên liệu gỗ rừng trồng tập trung có quy mô diện tích lớn để tạo điều kiện thuận tiện cho hoạt động đầu tư cơ sở hạ tầng, chế biến, thực hiện quản lý rừng bền vững, đánh giá cấp chứng chỉ rừng FSC.

Diện tích rừng trồng nói chung và rừng trồng gỗ lớn FSC nói riêng đã và đang cung cấp nguồn nguyên liệu ổn định cho 48 nhà máy và trên 126 cơ sở kinh doanh chế biến lâm sản trên địa bàn tỉnh. Ảnh: TH. 

Hiện Trung tâm Khuyến nông Quốc gia đang triển khai Dự án "Xây dựng các vườn ươm cải tiến sản xuất cây giống chất lượng cao phục vụ vùng nguyên liệu" tại 2 tỉnh Quảng Trị và Thừa Thiên - Huế. Theo đó, trong giai đoạn từ 2022 – 2024 dự án đầu tư xây dựng 6 vườn ươm chia đều cho 2 tỉnh, quy mô 1.000 m2/vườn. Bao gồm, diện tích nhà ươm cây mô là 230 m2/nhà, vườn luyện cây và các công trình phụ trợ khoảng 770 m2/vườn. Địa bàn triển khai tại các xã vùng trung du miền núi thuộc vùng nguyên liệu gỗ lớn tại 2 tỉnh Quảng Trị và Thừa Thiên - Huế. Tổng mức đầu tư của dự án gần 6,8 tỷ đồng. Tại Quảng Trị, dự án phân bổ gần 3,7 tỷ đồng để xây dựng 3 mô hình vườn ươm cải tiến trong thời gian 3 năm (2022, 2023, 2024), công suất đạt trên 500.000 cây/vườn/năm, đảm bảo năng lực sản xuất cây giống đảm bảo chất lượng.

Năm 2022, mô hình được triển khai tại Hợp tác xã Lâm nghiệp bền vững Keo Sơn, xã Cam Nghĩa, huyện Cam Lộ. Tham gia thực hiện mô hình, hợp tác xã được hỗ trợ khung nhà giâm cây giống; các hệ thống che điều tiết ánh sáng phía trên, che điều tiết ánh sáng xung quanh; tưới phun sương, tưới phun mưa; luống giâm hom; bể chứa chìm, trạm bơm cải tiến; các hệ thống đường cấp nước, cấp điện; 100.000 cây mầm keo lai nuôi cấy mô cùng các vật tư thiết yếu. Tổng kinh phí thực hiện mô hình là gần 900 triệu đồng; trong đó nhà nước hỗ trợ gần 600 triệu đồng, còn lại là đối ứng của hợp tác xã.

Năm 2023, Trung tâm Khuyến nông tỉnh Quảng Trị tiếp tục triển khai xây dựng mô hình vườn ươm cải tiến sản xuất cây giống keo lai nuôi cấy mô tại xã Vĩnh Hà, huyện Vĩnh Linh. Tổng kinh phí xây dựng mô hình gần 900 triệu đồng, trong đó được dự án hỗ trợ 70% kinh phí bao gồm khung nhà giâm; hệ thống che điều tiết ánh sáng phía trên và xung quanh; hệ thống tưới phun sương, phun mưa; giống cây và vật tư, thiết bị... xây dựng vườn ươm và chuyển giao quy trình sản xuất cây giống chất lượng cao sẽ giúp Quảng Trị chủ động trong công tác giống cây lâm nghiệp.

Từ đó, giá trị rừng trồng cũng sẽ được nâng cao, đồng thời góp phần nâng cao nhận thức của người dân về phát triển rừng bền vững gắn với chứng chỉ rừng. Quảng Trị đang hướng tới trở thành trung tâm vùng nguyên liệu gỗ khu vực miền Trung. Vì vậy, việc xây dựng các vườn ươm cải tiến giống cây lâm nghiệp sẽ tạo điều kiện tốt nhất để người trồng rừng tiếp cận nguồn giống chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu trồng rừng gỗ lớn, rừng đạt chứng chỉ FSC (chứng nhận về chuỗi hành trình sản phẩm rừng).

Hà Trang