Phát triển vùng dược liệu bền vững tương xứng tiềm năng

TMO - UBND tỉnh Kon Tum yêu cầu các Sở, ngành chức năng, địa phương căn cứ vào điều kiện tự nhiên (khí hậu, thời tiết, thổ nhưỡng) lựa chọn loài dược liệu thích hợp để khuyến cáo người dân trên địa bàn tham gia trồng. Khuyến khích người dân chuyển đổi diện tích đất canh tác cây nông nghiệp kém hiệu quả sang trồng dược liệu; tham gia các hợp tác xã sản xuất, chế biến dược liệu, liên kết sản xuất để trồng dược liệu tập trung... 

Kon Tum là tỉnh có điều kiện khí hậu, thời tiết, sinh thái, thổ nhưỡng rất thuận lợi để phát triển kinh tế về nuôi trồng, phát triển dược liệu quý có giá trị  kinh tế cao. Rừng và đất lâm nghiệp chiếm hơn 70% đất tự nhiên, là nơi dự trữ nguồn dược liệu phong phú, nơi có môi trường thuận lợi cho nhiều loài dược liệu quý phát triển đặc biệt là cây Sâm Ngọc Linh. Chính vì vậy, những năm qua, các cấp, các ngành của tỉnh Kon Tum luôn chú trọng phát triển các diện tích dược liệu, nhằm nâng cao giá trị cho ngành nông nghiệp. 

Theo kết quả điều tra sơ bộ và công bố của UBND tỉnh Kon Tum, trên địa bàn tỉnh có 853 loài cây thuốc và nấm làm thuốc, 30/853 loài cây thuốc có nhu cầu lớn cho thị trường và khoảng 27 loài cây thuốc được trồng, sử dụng nhiều trong các cơ sở khám chữa bệnh, có giá trị chữa bệnh và giá trị kinh tế cao như Sâm Ngọc Linh (Panax vietnamensis); Lan kim tuyến (Anoectochilus setaceus); Hồng Đẳng Sâm... 

Phát huy những lợi thế về điều kiện tự nhiên, tỉnh Kon Tum hướng đến mục tiêu hình thành các vùng trồng dược liệu tập trung. Ảnh: BND. 

Theo đánh giá của UBND tỉnh, thời gian qua việc đầu tư, phát triển và chế biến dược liệu trên địa bàn tỉnh đã đạt một số kết quả đáng ghi nhận, bước đầu đã hình thành các vùng dược liệu tại các huyện Đăk Glei, Tu Mơ Rông và Kon Plông; Công tác thu hút đầu tư vào lĩnh vực trồng, chế biến dược liệu được chú trọng; đã xây dựng được một số chuỗi liên kết sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm dược liệu; Công tác nghiên cứu, ứng dụng chuyển giao khoa học công nghệ và đăng ký bảo hộ thương hiệu các sản phẩm dược liệu được quan tâm thực hiện. Một số sản phẩm từ dược liệu, nhất là Sâm Ngọc Linh Kon Tum đã được thị trường đón nhận. Việc phát triển dược liệu đã góp phần giảm nghèo và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Tuy nhiên, việc phát triển dược liệu chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế của tỉnh; chưa hình thành được mối liên kết giữa vùng nguyên liệu tập trung với cơ sở sản xuất, chế biến quy mô lớn; Công tác phối hợp giữa các đơn vị, địa phương trong việc phát triển dược liệu thiếu chặt chẽ; chỉ tiêu về phát triển dược liệu hàng năm đạt được mục tiêu đề ra nhưng tốc độ tăng trưởng chưa tương xứng với tiềm năng, thế mạnh.

Đề án đầu tư phát triển và chế biến dược liệu trên địa bàn tỉnh đến năm 2025 và định hướng đến năm 2030, tỉnh Kon Tum đặt mục tiêu khai thác tối đa tiềm năng, lợi thế của tỉnh về dược liệu và sử dụng bền vững có hiệu quả nguồn dược liệu tự nhiên hiện có; phát triển vùng dược liệu tỉnh Kon Tum thành vùng dược liệu trọng điểm quốc gia và trở thành trung tâm sản xuất dược liệu lớn của cả nước vào năm 2025; phát triển sản phẩm đặc hữu Sâm Ngọc Linh Kon Tum gắn với đẩy mạnh quảng bá và nâng tầm vị thế thương hiệu sản phẩm Sâm Ngọc Linh Kon Tum tại thị trường trong nước và quốc tế. 

Trong đó, toàn tỉnh phấn đấu đến năm 2025, hình thành được vùng trồng dược liệu tập trung. Cụ thể, diện tích Sâm Ngọc Linh đạt khoảng 4.500ha; các cây dược liệu khác khoảng 10.000ha; mỗi huyện, thành phố hình thành ít nhất 01 cơ sở sản xuất, cung ứng giống dược liệu có thế mạnh tại địa phương với quy mô trên 01ha; 100% cây giống dược liệu được kiểm soát về nguồn giống và phấn đấu có hơn 40% số HTX tham gia đầu tư trồng, chế biến, phân phối sản phẩm dược liệu. Đồng thời phấn đấu đến 2025 khai thác khoảng 1.000 tấn dược liệu các loại; thu hút được ít nhất 01 doanh nghiệp có quy mô lớn, tầm cỡ quốc gia đầu tư sản xuất, chế biến dược liệu trên địa bàn tỉnh; đưa sản xuất dược liệu đóng góp khoảng 10% tổng giá trị sản xuất ngành nông nghiệp và đóng góp 5% vào GRDP của tỉnh.

Đến năm 2030, sản lượng các loại dược liệu đạt trên 130.000 tấn, ngành dược liệu đóng góp khoảng 15% tổng giá trị sản xuất ngành nông nghiệp của tỉnh; hình thành mới 05 cơ sở sản xuất nguồn giống thương phẩm đối với các loài dược liệu có giá trị kinh tế cao, đảm bảo nguồn gốc, chất lượng, phù hợp với từng tiểu vùng thời tiết để đáp ứng nhu cầu mở rộng diện tích dược liệu. Cùng với đó đầu tư kết cấu hạ tầng, đồng bộ, hiện đại vùng trồng dược liệu và thúc đẩy dịch vụ logistics.

Sâm Ngọc Linh là một trong những loài dược liệu chủ lực được tỉnh Kon Tum ưu tiên đầu tư phát triển về vùng trồng, chất lượng.  

Để thực hiện thắng lợi những mục tiêu trên, Chủ tịch UBND tỉnh yêu cầu Chủ tịch UBND các huyện, thành phố: Chỉ đạo xây dựng Kế hoạch triển khai Nghị quyết số 14-NQ/TU của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh và Quyết định số 871/QĐ-UBND ngày 30/12/2022 của UBND tỉnh phê duyệt Đề án đầu tư, phát triển và chế biến dược liệu trên địa bàn tỉnh đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. Xác định công tác đầu tư phát triển dược liệu trên địa bàn là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, cần sự quyết tâm cao độ, huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị với phương châm“Kế hoạch một, giải pháp mười, quyết tâm chính trị hai mươi” để đảm bảo đạt và vượt chỉ tiêu đề ra.  

Chỉ đạo UBND các xã và các tổ chức đóng chân trên địa bàn chuẩn bị tốt đất đai, giống, phân bón và các điều kiện cần thiết khác để thực hiện chỉ tiêu trồng dược liệu; hướng dẫn người dân kỹ thuật trồng, chăm sóc, bảo vệ và phòng chống sâu bệnh hại, đảm bảo trồng dược liệu đem lại hiệu quả kinh tế cao. Căn cứ vào điều kiện tự nhiên (khí hậu, thời tiết, thổ nhưỡng) lựa chọn loài dược liệu thích hợp để khuyến cáo người dân trên địa bàn tham gia trồng. 

Khuyến khích người dân chuyển đổi diện tích đất canh tác cây nông nghiệp kém hiệu quả sang trồng dược liệu; tham gia các hợp tác xã sản xuất, chế biến dược liệu, liên kết sản xuất với các doanh nghiệp đóng chân trên địa bàn để trồng dược liệu tập trung. Thúc đẩy hoạt động thương mại tìm kiếm thị trường tiềm năng cho sản phẩm đầu ra của cây dược liệu. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và báo cáo kịp thời kết quả trồng dược liệu hàng năm trên địa bàn.

Sở NN&PTNT chủ trì, phối hợp với các đơn vị, địa phương liên quan tập trung triển khai thực hiện có hiệu quả chỉ tiêu về phát triển dược liệu; rà soát, phát hành các tài liệu hướng dẫn kỹ thuật trồng và chăm sóc dược liệu, gắn với tổ chức tập huấn để các địa phương và người dân biết phòng trừ sâu bệnh; thường xuyên rà soát, đôn đốc, cập nhật báo cáo cấp thẩm quyền theo dõi, kịp thời chỉ đạo xử lý các khó khăn, vướng mắc; Kiểm tra, giám sát tình hình sản xuất, kinh doanh, cung ứng giống Sâm Ngọc Linh trên địa bàn tỉnh, xử lý nghiêm các trường hợp mua bán giống không rõ nguồn gốc xuất xứ. Khẩn trương tham mưu UBND tỉnh trình HĐND tỉnh ban hành Nghị quyết về chính sách hỗ trợ đầu tư phát triển nông nghiệp, nông thôn trên địa bàn tỉnh, trong đó có chính sách về hỗ trợ đầu tư phát triển dược liệu.

Thời gian tới, tỉnh Kon Tum ưu tiên công tác điều tra, xác định số loài, hiện trạng, trữ lượng tại các vùng có khả năng phát triển dược liệu. Trên cơ sở đó, quy hoạch vùng trồng dược liệu tập trung tích hợp trong Quy hoạch sử dụng đất thời kỳ 2021-2030 và Quy hoạch tỉnh Kon Tum thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến 2050, gắn với cơ cấu từng loại dược liệu để thu hút đầu tư, phát triển và chế biến dược liệu. 

Ưu tiên nguồn lực đầu tư phát triển các vùng trồng dược liệu tập trung đối với các loài dược liệu đặc hữu, có thế mạnh, giá trị cao và sức tiêu thụ lớn trên thị trường (như Sâm Ngọc Linh, Đảng sâm, Lan Kim Tuyến, Đinh lăng, Nghệ vàng, Sa Nhân tím, Giảo cổ lam...), trọng tâm tại các huyện Tu Mơ Rông, Đăk Glei, Kon Plông và ở những vùng có điều kiện thuận lợi. Đồng thời, xây dựng kế hoạch để bảo vệ, khai thác bền vững nguồn dược liệu từ tự nhiên.

Tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc về nguồn giống và bảo tồn nguồn gen dược liệu, nhất là Sâm Ngọc Linh Kon Tum; đầu tư phát triển mạnh các cơ sở bảo tồn và sản xuất giống dược liệu nhằm cung cấp giống dược liệu đảm bảo nguồn gốc, chất lượng. Xây dựng quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia về Sâm Ngọc Linh. Sớm hình thành Trung tâm nghiên cứu và phát triển dược liệu quốc gia tại tỉnh Kon Tum.

Thanh Tùng