Phát triển lâm nghiệp bền vững khu vực miền Trung - Tây Nguyên

TMO - Phát triển lâm nghiệp tại miền Trung - Tây Nguyên còn nhiều thách thức. Cần thúc đẩy hơn nữa vai trò của cộng đồng trong quản lý, bảo vệ rừng, đa dạng sinh học hướng tới mục tiêu phát triển lâm nghiệp bền vững.

Khu vực miền Trung và Tây Nguyên có vai trò, vị trí chiến lược quan trọng cả về phát triển kinh tế, xã hội, chính trị, quốc phòng, an ninh và môi trường của cả nước; là nơi có nhiều tiềm năng, lợi thế về phát triển nông-lâm nghiệp bền vững, năng lượng tái tạo, du lịch. Rừng tại khu vực này có giá trị đa dạng sinh học cao, gắn liền với đời sống đồng bào các dân tộc, có vị trí quan trọng về môi trường sinh thái, đa dạng sinh học và bảo vệ nguồn nước, điều tiết khí hậu cho vùng và khu vực lân cận.

Cục Lâm nghiệp (Bộ NN&PTNT) cho biết, đến 31/12/2022, diện tích rừng khu vực miền Trung và Tây Nguyên là 8,18 triệu ha (chiếm 55,3% diện tích rừng của cả nước). Trong đó, có 5,87 triệu ha rừng tự nhiên, 2,31 triệu ha rừng trồng; tỷ lệ che phủ rừng khu vực miền Trung đạt 54,22%, Tây Nguyên đạt 46,32%.

Các địa phương khu vực miền Trung-Tây Nguyên huy động lực lượng tham gia công tác trồng, bảo vệ rừng. 

Trong những năm qua, Đảng và Nhà nước đã có nhiều chủ trương và chính sách đối với khu vực miền Trung và Tây Nguyên như Nghị quyết số 23-NQ/TW ngày 06/10/2022 của Bộ Chính trị và Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 03/11/2022 của Bộ Chính trị đặt ra mục tiêu phát triển Vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải Trung Bộ và Tây Nguyên sử dụng hiệu quả và bền vững tài nguyên thiên nhiên, nhất là tài nguyên rừng và biển; chủ động phòng, chống thiên tai và thích ứng hiệu quả với biến đổi khí hậu; tỷ lệ che phủ rừng ổn định.

Tuy nhiên, hiện nay, rừng ở khu vực miền Trung – Tây Nguyên vẫn đang đối diện với nhiều thách thức: Cụ thể như: tình trạng dân di cư tự do vẫn còn phức tạp; nhất là tại các tỉnh Tây Nguyên vẫn còn khoảng hơn 16 nghìn hộ chưa được bố trí ổn định vào các điểm dân cư theo quy hoạch và đời sống của người dân vẫn còn nhiều khó khan; tình trạng mở rộng diện tích canh tác nông nghiệp trên đất lâm nghiệp vẫn còn diễn ra; phá rừng, lấn chiếm đất rừng, chuyển mục đích sử dụng rừng; đầu tư cho công tác bảo vệ và phát triển rừng tại khu vực miền Trung và Tây Nguyên chưa tương xứng với nhiệm vụ và bảo đảm để thực hiện chính sách được ban hành…

Bên cạnh đó, hoạt động mở rộng diện tích canh tác nông nghiệp trên đất lâm nghiệp vẫn còn diễn ra dẫn đến mất rừng. Rừng bị suy giảm do yêu cầu phát triển kinh tế, xã hội, chuyển đổi chuyển đổi rừng sang làm thủy điện, khai thác khoáng sản, xây dựng hạ tầng nông thôn, tái định cư,... đầu tư cho công tác bảo vệ và phát triển rừng tại khu vực miền Trung và Tây Nguyên chưa tương xứng với nhiệm vụ và đảm bảo để thực hiện chính sách được ban hành; Cơ sở vật chất cho công tác phòng chống cháy rừng, bảo vệ rừng còn nhiều hạn chế; kết cấu hạ tầng lâm nghiệp yếu kém, bất cập…

Bảo vệ, phát triển rừng góp phần bảo tồn đa dạng sinh học, thúc đẩy phát triển lâm nghiệp bền vững tại khu vực miền Trung-Tây Nguyên. Ảnh: HN.  

Tại COP26, Việt Nam đã có cam kết mạnh mẽ về việc đạt mức phát thải ròng bằng “0” năm 2050. Bên cạnh đó, để hướng đến nền kinh tế tuần hoàn, tăng trưởng xanh thì phát triển, bảo vệ rừng có vai trò quan trọng trong hấp thụ, lưu giữ carbon. Ngoài ra, với những quy định mới của Liên minh châu Âu (EU) về sản xuất và thương mại nông sản không được gây mất rừng và làm suy thoái rừng, đòi hỏi các nhà sản xuất, doanh nghiệp xuất nhập khẩu và các nhà phân phối cũng cần phải xem xét lại chiến lược phát triển nếu muốn hướng đến thị trường EU giàu tiềm năng. Những điều này đặt ra vấn đề làm sao để quản lý, phát triển rừng nói chung, rừng tại khu vực miền Trung – Tây Nguyên hiệu quả.

Tại hội thảo “Bảo tồn đa dạng sinh học và phát triển bền vững khu vực miền Trung và Tây Nguyên lần thứ IV” vừa được tổ chức, nhiều ý kiến nhấn mạnh đến các giải pháp nhằm bảo tồn đa dạng sinh học khu vực miền Trung và Tây Nguyên như: tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách phát triển lâm nghiệp để thúc đẩy nâng cao hiệu quả, phát huy giá trị đa dụng của rừng; kiểm soát chặt chẽ việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất rừng tự nhiên, mặt nước có giá trị bảo tồn; có chính sách hỗ trợ sinh kế người dân tại vùng đệm; giữ gìn và phát huy văn hóa cộng đồng với phát triển lâm nghiệp bền vững (các phong tục bảo vệ rừng của đồng bào dân tộc thiểu số, lễ tạ ơn, lễ cúng rừng); phát triển nguồn nhân lực chất lượng phục vụ phát triển lâm nghiệp bền vững; duy trì và nhân rộng các mô hình phục hồi rừng…

Tại thành phố Đà Nẵng với đặc thù đa dạng về địa hình nên mức độ đa dạng sinh học rất cao với nguồn tài nguyên rừng phong phú, nhất là rừng đặc dụng Bà Nà-Núi Chúa, Khu bảo tồn thiên nhiên Sơn Trà, Khu bảo vệ cảnh quan Nam Hải Vân. Hiện nay, Đà Nẵng đang triển khai đề án điều tra đa dạng sinh học rừng từ năm 2023-2024. Thành phố cũng đang thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm là bảo vệ tốt vốn rừng, bảo tồn đa dạng sinh học các khu rừng đặc dụng, phòng hộ; phát triển rừng, nâng cao năng suất, chất lượng rừng; thực hiện các mục tiêu quản lý rừng bền vững.

Thành phố cũng đang thực hiện cơ chế, chính sách về quy hoạch 3 loại rừng, quy hoạch đa dạng sinh học và phân cấp quản lý, bảo vệ; tuyên truyền, giáo dục, phổ biến pháp luật về lâm nghiệp, các chính sách của thành phố đã ban hành; tăng cường cơ chế phối hợp liên ngành; đẩy mạnh ứng dụng khoa học và công nghệ; đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong hoạt động bảo vệ rừng, bảo tồn thiên nhiên...

Thời gian qua, việc triển khai dự án Tăng cường vai trò của cộng đồng và các tổ chức xã hội tại Trung Trường Sơn tại Thừa Thiên Huế và tỉnh Quảng Nam cho thấy rừng được tăng trưởng trở thành rừng trung bình từ rừng nghèo và phục hồi. Dự án đã nâng cao năng lực và nhận thức cho cộng đồng, phát triển sinh kế cho 31 cộng đồng đảm bảo thu nhập từ tiền chi trả dịch vụ bảo vệ môi trường rừng; hỗ trợ người dân trồng mây, gừng gió, nghệ đen dưới tán rừng, một mặt tạo tiền đề tăng thu nhập, mặt khác không ảnh hưởng đến môi trường sinh thái mà còn cải thiện nâng cao chất lượng rừng.

Thu Uyên