Phát triển bền vững vùng nguyên liệu cây ăn quả tại các tỉnh miền núi phía Bắc

TMO - Khu vực trung du và miền núi phía Bắc là vùng cây ăn quả lớn thứ 2 của cả nước, chỉ sau vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Vì vậy, việc tăng cường triển khai các giải pháp nhằm phát triển bền vững vùng nguyên liệu cây ăn quả tại khu vực này góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất, ổn định đời sống cho người dân.

Thông tin tại Diễn đàn Khuyến nông @ nông nghiệp chủ đề “Giải pháp phát triển mối liên kết bền vững vùng nguyên liệu cây ăn quả các tỉnh miền núi phía Bắc” do Trung tâm Khuyến nông Quốc gia đã phối hợp với Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Sơn La tổ chức cho biết, theo thống kê năm 2021, cả nước có khoảng 1,17 triệu ha cây ăn quả; trong đó, các tỉnh Trung du và miền núi phía Bắc có khoảng 266.000 ha, chiếm 60% diện tích cây ăn quả của toàn miền Bắc.

Những năm qua việc phát triển cây ăn quả trong vùng đã góp phần khai thác tiềm năng đất đai, khí hậu, thúc đẩy chuyển đổi cơ cấu cây trồng, cơ cấu mùa vụ, tăng thu nhập cho nông dân trên địa bàn. Nhờ đó, diện tích cây ăn quả ở một số tỉnh đã liên tục tăng. Hiện nay đã hình thành các vùng cây ăn quả tập trung quy mô lớn ở Hòa Bình, Sơn La, Yên Bái, Lào Cai, Bắc Giang…

Việc phát triển cây ăn quả đã góp phần khai thác điều kiện tự nhiên, thúc đẩy chuyển đổi cơ cấu cây trồng tại các tỉnh vùng núi phía Bắc. Ảnh: Đăng Khoa  

Thị trường tiêu thụ trái cây của vùng trung du và miền núi phía Bắc thời gian qua được mở rộng rất nhanh, có nhiều thuận lợi ở cả thị trường trong nước và xuất khẩu. Số lượng, chủng loại, kim ngạch xuất khẩu trái cây hàng năm đều tăng. Hiện khu vực này đã hình thành những vùng sản xuất cây ăn quả hàng hóa tập trung quy mô lớn, có liên kết chuỗi, đạt tiêu chuẩn, chất lượng phục vụ thị trường trong nước và xuất khẩu.

Năm 2021, mặc dù chịu tác động của dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, nhưng giá trị xuất khẩu rau quả 2021 vẫn tăng cao, đạt 3,55 tỷ USD, tăng 8,6% so với năm 2020. 10 loại trái cây xuất khẩu chủ lực của Việt Nam: Thanh long, xoài, chuối, mít, dừa, sầu riêng, chanh, dưa hấu, vải, chanh leo. Trong đó, vùng trung du và miền núi phía Bắc tham gia xuất khẩu chủ yếu các loại quả vải, nhãn, xoài, chuối, mận…

Tại tỉnh Sơn La, giai đoạn 2015 - 2021, toàn tỉnh đã thực hiện chuyển đổi được trên 60.000 ha cây trồng khác sang trồng cây ăn quả mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn, nâng tổng diện tích cây ăn quả và cây sơn tra ước đạt 82.815 ha; trong đó, diện tích cây ăn quả áp dụng trồng theo tiêu chuẩn VietGAP hoặc GAP khác đạt trên 1.500 ha.

Tỉnh có diện tích cây ăn quả được cấp mã số vùng trồng để xuất khẩu là 241 mã với hơn 3.865 ha; 156 chuỗi quả an toàn, sản lượng gần 40.600 tấn/năm; 24 sản phẩm nông sản được Cục Sở hữu trí tuệ cấp văn bằng bảo hộ; 25 sản phẩm OCOP được sản xuất từ hoa, quả. Năm 2021, toàn tỉnh đã xuất khẩu hơn 23.488 tấn quả các loại.

Thị trường tiêu thụ nông sản của tỉnh Sơn La được mở rộng đến các siêu thị lớn, trong và ngoài tỉnh, xuất khẩu sang Trung Quốc, Úc, các nước EU, Mỹ. Năm 2018, tỉnh xuất khẩu được 17.501 tấn quả các loại. Năm 2021, xuất khẩu được 23.488,63 tấn (trong đó nhãn: 3.861,63 tấn; xoài: 14.308 tấn; chanh leo: 214 tấn; chuối: 5.075 tấn; mận hậu: 20 tấn; thanh long: 10 tấn).

Tỉnh Sơn La phát huy những lợi thế trong mở rộng, đảm bảo chất lượng tại các vùng trồng cây ăn quả. Ảnh: Đức Tuấn 

Triển khai Ðề án thí điểm xây dựng vùng nguyên liệu nông, lâm sản đạt chuẩn phục vụ tiêu thụ trong nước và xuất khẩu giai đoạn 2022-2025 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, tỉnh Sơn La và Hòa Bình sẽ hình thành và phát triển 14.000 ha cây ăn quả vùng miền núi phía bắc.

Về phát triển chuỗi cây ăn quả, các tỉnh thuộc khu vực trung du và miền núi phía Bắc đã phát triển được 206 chuỗi liên kết theo Nghị định số 98/2018/NĐ-CP; diện tích 6.101 ha, sản lượng 100.125 tấn và tỷ lệ giá trị sản phẩm được sản xuất dưới các hình thức liên kết đạt 23%.

Trung tâm Khuyến nông quốc gia nhận định, việc phát triển cây ăn quả trong khu vực sẽ giúp nông dân và địa phương phát triển kinh tế-xã hội, qua đó, đóng góp không nhỏ vào sự phát triển ngành nông nghiệp, tăng giá trị xuất khẩu của cả nước.

Do đó, trong thời gian tới nhằm phát triển bền vững vùng nguyên liệu cây ăn quả tại các tỉnh phía Bắc, các địa phương cần cải tiến kỹ thuật mới, áp dụng vào sản xuất trên quy mô lớn như giống mới, rải vụ, cơ giới hóa, áp dụng quy trình thâm canh, VietGAP, hữu cơ, sản xuất đạt chất lượng xuất khẩu, cấp mã số vùng trồng, truy xuất nguồn gốc, liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị, sơ chế, bảo quản, đóng gói, liên kết tiêu thụ...

Đồng thời, các địa phương phải làm tốt công tác thông tin tuyên truyền để người dân hiểu rõ hơn về các yếu tố kỹ thuật cần tác động trong quá trình sản xuất; các biện pháp tổ chức sản xuất quy mô hàng hóa, đạt tiêu chuẩn chất lượng tiêu thụ trong nước và xuất khẩu; Cấp mã số vùng trồng, truy xuất nguồn gốc sản phẩm.

Các cấp, ngành tại vùng trung du và miền núi phía Bắc cần quan tâm, tạo điều kiện cho các hợp tác xã nông nghiệp tiếp cận với chính sách về đất đai để xây dựng nơi thu gom, kho chứa, sơ chế và bảo quản nông sản; hỗ trợ kết nối thị trường, quảng bá và bao tiêu sản phẩm; hỗ trợ các hợp tác xã thực hiện các mô hình nông nghiệp công nghệ cao, chuyển đổi số….

Các chính sách của Nhà nước, địa phương để phát triển sản xuất. Tiêu chuẩn chất lượng nông sản đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp và các thị trường nhập khẩu. Việc liên kết sản xuất theo chuỗi, quy hoạch sản xuất, mở rộng thị trường, xúc tiến thương mại sản phẩm…Đồng thời, kết nối sự tham gia của chính quyền, các hợp tác xã, người dân và doanh nghiệp trong việc chỉ đạo điều hành, tổ chức sản xuất và tiêu thụ sản phẩm bền vững, hiệu quả. 

Hà Trang