Phát huy giá trị tài nguyên tại Vườn Di sản ASEAN Lò Gò – Xa Mát

TMO - Vườn quốc gia Lò Gò – Xa Mát (huyện Tân Biên, tỉnh Tây Ninh) là 1 trong 10 Vườn Di sản ASEAN của cả nước với nhiều loài động thực vật phong phú, đa dạng. Cùng với việc triển khai nhiều giải pháp bảo vệ giá trị tài nguyên, thời gian qua tỉnh Tây Ninh chú trọng đến phát triển du lịch sinh thái gắn với bảo tồn bền vững cảnh quan thiên nhiên tại khu vực này.  

Vườn quốc gia Lò Gò – Xa Mát được thành lập vào ngày 12/7/2002 với tổng diện tích 19.204ha. Đến ngày 31/3/2020, Thủ tướng Chính phủ có văn bản thống nhất sát nhập Khu rừng Văn hóa – Lịch sử Chàng Riệc vào Vườn quốc gia Lò Gò – Xa Mát. Sau khi được sát nhập, Vườn có tổng diện tích 30.023ha, bao gồm địa phận các xã Tân Bình, Tân Lập, Hòa Hiệp, Thạnh Tây, Thạnh Bình và Thạnh Bắc thuộc huyện Tân Biên, tỉnh Tây Ninh.

Theo đó, VQG mới thực hiện nhiệm vụ bảo tồn mẫu chuẩn hệ sinh thái rừng dày bán ẩm, đa dạng sinh học đặc trưng của vùng rừng chuyển tiếp giữa Tây Nguyên, miền Đông Nam Bộ và Đồng bằng sông Cửu Long. Cùng với đó là bảo tồn các loài nguy cấp, quý hiếm được nhà nước quy định bảo vệ, nhằm duy trì nguồn gene phục vụ cho các mục đích nghiên cứu khoa học. 

Đàn cò nhạn vắng bóng nhiều năm, năm nay đã bay về trú ngụ tại VQG Lò Gò - Xa Mát. Ảnh: Giang Phương 

Ngoài ra, khu vực này còn có mục tiêu bảo tồn và tôn tạo các di tích lịch sử cấp quốc gia như căn cứ của Chính phủ cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam, Khu di tích lịch sử Trung ương cục miền Nam, Khu di tích lịch sử Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam...

Theo thống kê, VQG Lò Gò – Xa Mát chiếm 34,6% tổng diện tích che phủ rừng tự nhiên của tỉnh với nhiều loài động, thực vật có giá trị bảo tồn, có tên trong danh lục của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN), danh lục của Công ước CITES, Sách đỏ Việt Nam. Khu vực này có hệ sinh cảnh rừng đặc trưng như: sinh cảnh rừng thưa của Tây Nguyên, rừng tràm ngập nước của Đồng bằng Sông Cửu Long và rừng thường xanh với đặc trưng là các cây họ dầu của vùng Đông Nam bộ, xen kẽ là những trảng cỏ. 

Thời gian qua, phát huy giá trị tài nguyên tại VQG tỉnh Tây Ninh thúc đẩy phát triển du lịch sinh thái tại khu vực này. Ảnh: QT 

Theo các nhà khoa học nghiên cứu tại VQG Lò Gò - Xa Mát, hiện trong vườn có khoảng 203 loài chim được nhận diện. Do có các sinh cảnh phù hợp, khu vực này còn là nơi trú ngụ của nhiều loài  chim nằm trong Sách đỏ Việt Nam và thế giới như: gà lôi hông tía, gà tiền mặt đỏ, già đẫy java, hạc cổ trắng, cao cát bụng trắng… Trong đó, già đẫy java, sếu đầu đỏ, gà lôi hông tía, hạc cổ trắng, cò nhạn đã được ghi nhận nguy cơ tuyệt chủng.

Đặc biệt, những năm gần đây trên các trảng cỏ tại VQG Lò Gò - Xa Mát còn là nơi dừng chân của sếu đầu đỏ và cò nhạn để nghỉ ngơi và kiếm thức ăn trên tuyến đường di cư qua lại giữa Đồng bằng sông Cửu Long và phía Bắc Campuchia. Gần đây nhất, đàn cò nhạn quý hiếm lên đến hơn 1.000 cá thể đang dừng chân cư ngụ và kiếm thức ăn tại khu vực tràng. Đàn cò quý được VQG ghi nhận di cư đến cư ngụ từ ngày 28/5 sau nhiều năm vắng bóng. 

Nhằm bảo tồn giá trị tài nguyên đặc biệt là đa dạng sinh học, hàng năm VQG kết hợp với Viện Sinh học nhiệt đới TP.HCM, Trung tâm nhiệt đới Việt – Nga, Trường Đại học Khoa học tự nhiên TP.HCM tiếp tục điều tra, phát hiện, bổ sung và bảo tồn các loài động, thực vật đặc hữu quý hiếm hiện có. 

Tháng 7 vừa qua, Ban quản lý VQG Lò Gò - Xa Mát đã chính thức phát động cuộc thi ảnh về đa dạng sinh học, bảo vệ môi trường với chủ đề “Vườn quốc gia Lò Gò - Xa Mát - Thân thiện với môi trường, Hành động vì thiên nhiên” năm 2022. Đại diện VQG Lò Gò - Xa Mát cho biết, cuộc thi nhằm tuyển chọn ảnh nghệ thuật có ý nghĩa sâu sắc về thiên nhiên và đa dạng sinh học ở Vườn. 

Nhằm phát huy những giá trị tài nguyên thời gian qua, tỉnh Tây Ninh đẩy mạnh phát triển du lịch sinh thái kết hợp với du lịch về nguồn tại VQG Lò Gò - Xa Mát. Theo đó, định hướng phát triển du lịch tại VQG là khai thác sản phẩm du lịch về nguồn, di sản nhân văn gắn với du lịch nghỉ dưỡng, khám phá thiên nhiên. 

VQG Lò Gò-Xa Mát còn có lợi thế trong phát triển du lịch về nguồn với những di tích lịch sử có giá trị quan trọng 

Trong các thời kỳ chiến tranh, khu vực Lò Gò-Xa Mát là căn cứ của Chính phủ Cách mạng Lâm thời Cộng hòa Miền Nam Việt Nam, Thông tấn xã Giải phóng, Ban Tuyên huấn Trung ương Cục miền Nam, Đài Phát thanh Giải phóng...nên ngoài giá trị bảo tồn đa dạng sinh học, Vườn Quốc gia Lò Gò-Xa Mát còn có giá trị về lịch sử, nghiên cứu khoa học, giáo dục cộng đồng và phát triển du lịch về nguồn. 

Những đặc trưng về hệ sinh thái rừng đại diện cho 3 khu vực trên cả nước đã là nguồn tài nguyên du lịch nổi bật. Tại VQG Lò Gò - Xa Mát hai cây cổ thụ được công nhận là Cây Di sản gồm cây dầu rái 269 năm tuổi, đường kính 2,2m, chu vi 6,8m, cao trên 42m; cây vên vên, 215 năm tuổi, đường kính 2m, chu vi 6,3m, cao 44m. 

Cây Di sản tại VQG Lò Gò - Xa Mát. Ảnh: Giang Phương  

Theo đánh giá của các chuyên gia việc lựa chọn và vinh danh hai cây cổ thụ tại Vườn quốc gia Lò Gò - Xa Mát là Cây Di sản Việt Nam nhằm bảo tồn đa dạng sinh học, bảo vệ các nguồn gien tiêu biểu; đồng thời giới thiệu sự phong phú của hệ thực vật Việt Nam đến bạn bè thế giới, góp phần tạo thêm sức hút cho khu du lịch sinh thái Vườn quốc gia Lò Gò - Xa Mát.  

Cuối năm 2019, VQG Lò Gò - Xa Mát được công nhận là Vườn Di sản ASEAN, điều này không chỉ giữ vai trò quan trọng góp phần bảo tồn đa dạng sinh học mà còn có giá trị lịch sử, văn hóa đối với rừng quốc gia. Khi được vinh danh là Vườn Di sản, VQG Lò Gò - Xa Mát có nhiều cơ hội quảng bá thiên nhiên thúc đẩy khách du lịch trong và ngoài nước. Từ đó tạo nguồn lực đầu tư công tác bảo tồn, phát triển du lịch sinh thái tại khu vực này. 

Bùi Minh