Phát huy giá trị cảnh quan, văn hóa tại các Làng du lịch cộng đồng

TMO - Những năm qua, ngành Du lịch tỉnh Lạng Sơn đã tập trung xây dựng các cơ chế, chính sách, đầu tư cơ sở hạ tầng du lịch, đào tạo nguồn nhân lực và nâng cao chất lượng dịch vụ để phát triển du lịch cộng đồng. 

Nhằm khai thác hiệu quả lợi thế cảnh quan, giá trị văn hóa tại các địa phương, tỉnh Lạng Sơn đã yêu cầu ngành văn hóa, thể thao và du lịch cùng chính quyền các cấp đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến, hỗ trợ các doanh nghiệp đầu tư vào các vùng phát triển du lịch cộng đồng. Phát triển các điểm du lịch cộng đồng theo hướng văn minh, hiện đại, chất lượng cao, phát huy tối đa tiềm năng, thế mạnh nhưng vẫn gìn giữ, bảo tồn được nét truyền thống của các địa phương. 

Theo thống kê của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lạng Sơn, trung bình mỗi năm, các làng du lịch cộng đồng thu hút khoảng 65 nghìn lượt khách đến tham quan. Trong 10 tháng của năm 2025, mặc dù có những biến động do sáp nhập địa bàn các xã cũ, nhưng việc quảng bá, đầu tư, phát triển loại hình du lịch cộng đồng vẫn luôn được chính quyền các cấp quan tâm, vì vậy, số lượng khách đến tham quan, trải nghiệm, lưu trú tại các làng du lịch cộng đồng đã đạt hơn 70 nghìn lượt khách.  

Tại Làng Văn hóa du lịch cộng đồng Quỳnh Sơn (xã Bắc Sơn) hiện có trên 400 hộ người Tày, Nùng sinh sống. Các ngôi nhà sàn trong làng có kiến trúc đồng nhất, độc đáo với cửa nhà quay về hướng Nam, tạo không gian thoáng mát, hài hòa với thiên nhiên. Trong 10 tháng của năm 2025, Làng du lịch cộng đồng Quỳnh Sơn đã thu hút 15.688 lượt khách tham quan trải nghiệm, trong đó có gần 1 nghìn khách lưu trú tại các homestay của các hộ trong làng.

Giữa tháng 10/2025, tại thành phố Hồ Châu, tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc, Tổ chức Du lịch Liên Hợp Quốc đã chính thức công bố kết quả Giải thưởng “Làng du lịch tốt nhất năm 2025”. Trong danh sách được vinh danh năm nay, Làng du lịch cộng đồng Quỳnh Sơn vinh dự được công nhận là một trong những làng du lịch cộng đồng tiêu biểu nhất thế giới, sau khi vượt qua hơn 270 hồ sơ đến từ 65 quốc gia. 

Đông đảo người dân và du khách tham gia Lễ hội "Mùa vàng Bắc Sơn" diễn ra đầu tháng 11 vừa qua. 

Tại đây, người dân địa phương vẫn đang lưu giữ nguyên vẹn những nét văn hóa của đồng bào thiểu số như: những làn điệu Then, đàn Tính - được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại; Lễ hội Lồng Tồng (hay còn gọi là Lễ hội xuống đồng) được tổ chức vào ngày 12 và 13 tháng Giêng âm lịch hằng năm - đây là lễ hội đặc sắc nhất khu vực Đông Nam Á. 

Đến với Làng du lịch cộng đồng Quỳnh Sơn, du khách sẽ được tham quan những di tích gắn liền với lịch sử dân tộc Việt Nam như: di tích Cầu Rá Riềng, Đình Quỳnh Sơn, Đình Nông Lục,… tham quan Đền thờ liệt sỹ Bắc Sơn, cây đa và cây khế cổ thụ hơn 500 tuổi, chèo thuyền trên dòng suối hoa; chinh phục và săn mây trên đỉnh núi Nà Lay có độ cao trên 600m so với mực nước biển, ngắm toàn cảnh thung lũng Bắc Sơn từ trên cao; thưởng thức các món ẩm thực địa phương như: bánh chưng đen, xôi lá cẩm, lạp sườn, quýt Bắc Sơn, thịt treo gác bếp;… 

Từ những cánh đồng bát ngát đến các bản làng yên bình, du lịch cộng đồng ở xã Hữu Liên không chỉ mang lại cơ hội trải nghiệm độc đáo cho du khách mà còn mở ra hướng đi mới, nâng cao đời sống cho người dân địa phương.

Xã Hữu Liên khai thác hiệu quả lợi thế về cảnh quan thiên nhiên, văn hóa phát triển du lịch cộng đồng. 

Vừa qua, xã Hữu Liên vinh dự có các điểm đến đạt giải thưởng du lịch ASEAN 2025 đối với hạng mục: Giải thưởng Du lịch cộng đồng ASEAN - CBT ASEAN dành cho điểm du lịch cộng đồng Hữu Liên và Giải thưởng Nhà ở có phòng cho khách du lịch thuê Homestay ASEAN cho Cụm Homestay Yên Thịnh. Đây là giải thưởng quốc tế danh giá nhằm ghi nhận và tôn vinh những tài nguyên văn hóa, thiên nhiên phong phú và nổi bật, góp phần thu hút khách du lịch trong nước và quốc tế.   

Xã Hữu Liên có 8.042 cư dân, sinh hoạt trong 1.873 hộ gia đình, tạo thành một cộng đồng đa sắc với bốn dân tộc chủ yếu: Kinh, Tày, Nùng và Dao. 16 thôn, bản trải dọc các thung lũng, triền núi và vùng karst đặc trưng đã nuôi dưỡng đời sống văn hoá phong phú, vừa giữ được nét nguyên sơ của miền sơn cước, vừa mở lòng với những đổi thay tích cực từ du lịch.

Những giá trị văn hoá ở đây không chỉ còn là ký ức mà đã trở thành tài sản du lịch: từ hát Páo Dung của đồng bào Dao ở thôn Lân Châu, hát then - đàn tính, chèo cổ, cho đến những lễ hội đậm dấu ấn cộng đồng như Lễ hội Trò Ngô Làng Giàng - di sản văn hoá phi vật thể quốc gia được công nhận năm 2017 và Lễ hội Đình Gò Chùa, được phục dựng từ năm 2011.

Trong hành trình khám phá Hữu Liên, du khách còn được dẫn dắt bởi hương vị ẩm thực bản địa, những món ăn mang linh hồn miền núi: từ lợn quay, vịt quay, nem nướng, khau nhục, lạp sườn; đến rượu men lá, rượu ngô; hay những thức quà mộc mạc như bánh do đỏ, bánh bí, bánh chưng đen, bánh chưng cẩm, xôi cẩm tím, cẩm đỏ.

Du khách trải nghiệm làm bánh bí đỏ tại Làng du lịch cộng đồng trên địa bàn xã Hữu Liên (Ảnh: HP). 

Bắt đầu làm du lịch cộng đồng từ năm 2018, chị Lèo Thu Phương cũng như nhiều người dân Hữu Liên khác, từng đối mặt với không ít khó khăn. Thời gian đầu, thiếu kinh nghiệm, điểm đến còn xa lạ với du khách, mọi thứ dường như đều là thử thách. Nhưng nhờ sự quan tâm, hỗ trợ quảng bá của chính quyền địa phương, homestay của chị dần được nhiều du khách, đặc biệt là quốc tế, biết đến và đặt phòng. Nhiều sản phẩm nông nghiệp như gạo, na, trái cây khác... được tiêu thụ tốt hơn, giá trị tăng lên, giúp nâng cao thu nhập cho người dân. 

Trước đó, từ tháng 7/2025, Hội đồng nhân dân tỉnh Lạng Sơn ban hành Nghị quyết số 19/2025/NQ-HĐND với hàng loạt chính sách hỗ trợ mạnh mẽ phát triển du lịch cộng đồng giai đoạn 2025-2030. Theo Nghị quyết, các tổ chức, cá nhân đầu tư vào khu, điểm du lịch sẽ được hỗ trợ kinh phí lên đến 500 triệu đồng để xây dựng hạ tầng như hệ thống điện năng lượng mặt trời, bãi đỗ xe, nhà vệ sinh công cộng, phòng trưng bày giá trị Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn.

Đặc biệt, hộ gia đình trực tiếp tham gia kinh doanh du lịch cộng đồng có thể nhận hỗ trợ tối đa 100 triệu đồng để cải tạo nhà ở, mua sắm trang thiết bị, xây dựng nhà vệ sinh đạt chuẩn phục vụ du khách. Lạng Sơn sẽ hỗ trợ thành lập và duy trì hoạt động đội văn nghệ, câu lạc bộ văn nghệ quần chúng tại địa phương có du lịch phát triển, với mức hỗ trợ lên tới 50 triệu đồng cho việc thành lập mới và 30 triệu đồng mỗi năm để duy trì hoạt động.

Các tổ chức, cá nhân cũng được hỗ trợ đến 90 triệu đồng cho việc khôi phục nghề truyền thống phục vụ du lịch, và tối đa 60 triệu đồng để sản xuất các sản phẩm lưu niệm mang đặc trưng Lạng Sơn như mô hình di tích, biểu tượng địa phương hay đồ dùng gắn với văn hóa bản địa. Nguồn nhân lực phục vụ du lịch cũng được chú trọng với chính sách hỗ trợ tổ chức các lớp tập huấn nghiệp vụ, đào tạo nghề lên đến 50 triệu đồng/lớp hoặc 5 triệu đồng/người/khóa học.

Đối với các hoạt động xúc tiến du lịch trong và ngoài nước, các doanh nghiệp sẽ được hỗ trợ chi phí lên đến 100 triệu đồng/lần tham gia, tùy khu vực. Một trong những điểm mới nổi bật là chính sách hỗ trợ lãi suất vay vốn ngân hàng đến 50% trong thời hạn tối đa 5 năm, với mức dư nợ được hỗ trợ không quá 2 tỷ đồng/dự án, dành cho các tổ chức, cá nhân đầu tư vào du lịch cộng đồng...những chính sách này tạo động lực để các địa phương đẩy mạnh phát triển du lịch cộng đồng theo hướng bền vững./.

Lê Hằng