Nghiên cứu thành công chế phẩm vi sinh kích thích sinh trưởng cây trồng trên đất nhiễm mặn

TMO - Xâm nhập mặn, đất nhiễm mặn gây ảnh hưởng lớn tới sự phát triển của cây trồng cũng như quá trình sản xuất nông nghiệp của người dân. Để cây tăng khả năng chịu đựng được độ mặn, các nhà khoa học thuộc Trung tâm Ươm tạo Doanh nghiệp Nông nghiệp Công nghệ cao TP. HCM đã nghiên cứu chế tạo thành công chế phẩm vi sinh kích thích sinh trưởng cây trồng trên đất nhiễm mặn.

Biến đổi khí hậu đang gây ra những thách thức không nhỏ cho nền nông nghiệp, đặc biệt là tình trạng xâm nhập mặn ngày càng nghiêm trọng. Theo Đài Khí tượng Thủy văn khu vực Nam bộ, dữ liệu quan trắc tại các trạm đo ở TP. HCM cho thấy đợt 1 tháng 2/2025 có độ mặn được ghi nhận cao hơn so với độ mặn cùng kỳ được ghi nhận trong 5 năm gần đây. Giá trị mặn cao nhất được ghi nhận trong đợt 1 tháng 2/2025 (ngày 11 - 12/2/2025 – triều kém) là 11,13‰ tại trạm Mũi Nhà Bè.

Xâm nhập mặn gây ảnh hưởng trực tiếp tới đời sống của người dân, đặc biệt là quá trình canh tác nông nghiệp. Để ứng phó với tình hình này, các nhà khoa học đã nghiên cứu và cho ra đời chế phẩm vi sinh kích thích sinh trưởng cây trồng trên đất nhiễm mặn, mở ra hy vọng mới cho người nông dân. Chế phẩm chứa vi khuẩn có khả năng chịu được nồng độ muối NaCl≥3‰, có hoạt tính sinh học (như tổng hợp hoạt chất kích thích sinh trưởng hoặc cố định đạm hoặc phân giải lân) kích thích sinh trưởng của cây trồng trên đất nhiễm mặn.

Độ mặn vùng nội đồng của các hệ thống sông là nguyên nhân gây ra đất sản xuất nhiễm mặn trung bình hoặc mặn, từ đó, năng suất của phần lớn các loại cây trồng sẽ bị suy giảm, trong đó những cây trồng chịu mặn yếu sẽ bị ảnh hưởng đầu tiên như: Cà rốt, cà tím, khoai lang, cam, bưởi. Các biện pháp sử dụng chế phẩm sinh học, phân hữu cơ… là giải pháp an toàn cần được sử dụng.

Việc sử dụng hệ vi sinh vật bản địa sản xuất chế phẩm sử dụng cho vùng nông nghiệp đã, đang và có nguy cơ nhiễm mặn được chú trọng. Trong đó, dòng vi sinh vật chịu mặn đồng thời có khả năng hỗ trợ sinh trưởng cây trồng, giúp giảm chi phí trong sản xuất và giảm thiểu ô nhiễm môi trường là một giải pháp thật sự cần thiết và cấp bách. Tiến hành nghiên cứu chế phẩm, năm 2022 nhóm thực hiện sàng lọc các chủng vi khuẩn có khả năng chịu được nồng độ muối NaCl≥3‰ (cố định đạm hoặc phân giải lân).

Năm 2023, nhóm thực hiện sàng lọc các chủng vi khuẩn có khả năng chịu được nồng độ muối NaCl≥3‰, có hoạt tính sinh học (có khả năng sinh IAA), hoàn thiện quy trình sản xuất chế phẩm ở quy mô pilot. Năm 2024 đánh giá ảnh hưởng của chế phẩm đến sinh trưởng cây trồng trên đất nhiễm mặn, đánh giá hiệu quả và hướng dẫn sử dụng chế phẩm đến cây trồng trên đất nhiễm mặn ở một số vùng lân cận ở TP.HCM. Nhóm tuyển chọn vi khuẩn chịu mặn có hoạt tính kích thích sinh trưởng cây; đánh giá ảnh hưởng của một số yếu tố đến lên men.

Đồng thời đánh giá khả năng kích thích sinh trưởng cây trồng trong đất nhiễm mặn của chế phẩm ở điều kiện phòng thí nghiệm; hoàn thiện quy trình sản xuất chế phẩm ở quy mô pilot; thử nghiệm chế phẩm lên cây trồng trên đất nhiễm mặn ở TPHCM. Chủ nhiệm đề tài nghiên cứu cho biết, nhóm đã thử nghiệm tại vườn xoài ấp Đồng Hòa, xã Long Hòa, huyện Cần Giờ, với giống xoài cát Cần Giờ, tuổi cây khoảng 12 năm.

Vườn xoài ở Cần Giờ thử nghiệm chế phẩm vi sinh kích thích sinh trưởng cây trồng. (Ảnh: LV). 

Thử nghiệm chế phẩm lên cây trồng trên đất nhiễm mặn ở một số vùng lân cận được thực hiện tại vườn xoài ấp Phú Hưng, xã Phú Thuận (Bình Đại, Bến Tre), với giống xoài cát Hòa Lộc, tuổi cây khoảng 7 năm; vườn xoài ấp Hòa, xã Hòa Hưng (Cái Bè, Tiền Giang), giống xoài cát Hòa Lộc, tuổi cây khoảng 10 năm. Kết quả chung, đề tài đã tuyển chọn, định danh được 3 dòng vi khuẩn: Burkholderia cenocepacia, Burkholderia silvatlantica, Pseudomonas fluorescens không ức chế hay đối kháng lẫn nhau trong quá trình sinh trưởng, phát triển cũng như không gây độc cho sự sinh trưởng của cây trồng.

Từ những kết quả này, nhóm nghiên cứu đã hoàn thiện quy trình sản xuất chế phẩm vi sinh chịu mặn có khả năng chịu mặn, cố định đạm, phân giải lân, sinh IAA quy mô pilot 100kg/mẻ (đầy đủ thông số kỹ thuật). Kết quả đánh giá sự ảnh hưởng của chế phẩm trên cây xoài (các yếu tố cấu thành năng suất, phẩm chất quả, cảm quan màu sắc quả) cho thấy, với liều lượng 100g/gốc cho hiệu quả tương tự nghiệm thức sử dụng chế phẩm thương mại và cao hơn so với nghiệm thức đối chứng không sử dụng chế phẩm.

Về hiệu quả kinh tế, chế phẩm thử nghiệm cho hiệu quả kinh tế cao hơn so với nghiệm thức đối chứng không sử dụng và tương đương với hiệu quả khi sử dụng chế phẩm thương mại. Điều này cho thấy tiềm năng của chế phẩm thử nghiệm có thể cạnh tranh với các sản phẩm trên thị trường khi đưa vào thương mại. Kết quả của đề tài cung cấp thông tin về chế phẩm vi sinh sử dụng trên đất mặn, có thể ứng dụng mở rộng trên nhiều đối tượng.

Hiện nay, việc trồng cây nông nghiệp trên đất nhiễm mặn là giải pháp được nhiều người lựa chọn. Thực tế có nhiều loại cây nông nghiệp có thể sinh sống và phát triển được trong môi trường đất mặn. Tùy loại cây trồng khác nhau mà mức độ chịu mặn cũng hoàn toàn khác nhau. Nếu như trồng trong đất có độ mặn quá cao so với ngưỡng chịu của cây thì cây trồng bắt đầu kém phát triển, có ra năng suất cực thấp. Vì vậy việc nghiên cứu, sản xuất thành công chế phẩm vi sianh sử dụng trên đất mặn giúp cây tăng trưởng tốt là cơ sở quan trọng để ngành nông nghiệp có những định hướng, xây dựng kế hoạch cụ thể để phát triển an toàn trong điều kiện xâm nhập mặn ngày càng nghiêm trọng.

Nguyễn Huệ