Khai thác hiệu quả công trình thủy lợi trong bảo đảm an ninh nguồn nước

TMO - Trước tác động của biến đổi khí hậu, đặc biệt là tình trạng hạn hán ảnh hưởng nghiêm trọng đến trữ lượng và chất lượng nguồn nước của tỉnh Bình Phước, trong những năm qua tỉnh Bình Phước đã đẩy mạnh triển khai các giải pháp nhằm khai thác, bảo vệ nguồn nước, trong đó chú trọng đến phát triển, hoàn thiện hệ thống thủy lợi, nhằm cân đối điều tiết, đảm bảo an ninh nguồn nước tại địa phương.

Bình Phước có diện tích mặt nước nội địa lên đến hơn 28.300 ha. Trong đó, diện tích mặt nước trên các hệ thống sông, suối, kênh, rạch gần 7.200 ha, phần còn lại là ao, hồ. Đây là nguồn tài nguyên quý giá giữ vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế-xã hội tại địa phương. Nhằm đảm bảo nguồn nước đáp ứng nhu cầu sinh hoạt và sản xuất trên địa bàn, tỉnh Bình Phước chú trọng đến phát triển hệ thống thủy lợi.

Trong đó, địa phương này tập trung nâng cấp một số công trình có dấu hiệu xuống cấp, đầu tư xây dựng mới các công trình thủy lợi vùng có nguồn nước đảm bảo; khai thác triệt để công suất tưới tiêu của công trình thủy lợi, bảo đảm tưới tiêu ổn định cho diện tích đất canh tác cây nông nghiệp và mở rộng diện tích tưới cho cây hoa màu, cây công nghiệp và nuôi trồng thủy sản. Ðẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án đầu tư xây dựng hệ thống thủy lợi vừa và nhỏ để sớm đưa vào phục vụ tưới tiêu; chú trọng phát triển hệ thống thủy lợi cung cấp nước cho nuôi trồng thủy sản theo định hướng chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi của tỉnh. 

Tỉnh Bình Phước triển khai các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động các hồ chứa, đập dâng, đảm bảo nguồn nước cho sản xuất, sinh hoạt  

Thống kê của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh cho biết, Bình Phước hiện có 73 công trình thủy lợi, trong đó có 62 hồ chứa, 9 đập dâng, 1 trạm bơm, 1 hệ thống kênh thủy lợi sau Thủy điện Cần Đơn. Về quy mô hồ chứa, có 10 hồ chứa nước lớn, 29 hồ chứa nước vừa và nhỏ. Các công trình phục vụ nước tưới cho 9.286 ha đất trồng cây công nghiệp, đất lúa; tạo nguồn cấp nước sinh hoạt và công nghiệp với tổng công suất 133.642m3/ngày, đêm. Đa số các công trình thủy lợi đều phát huy hiệu quả theo nhiệm vụ, thiết kế được duyệt. Trong điều kiện biến đổi khí hậu, tình trạng hạn hán gay gắt, các công trình đã đáp ứng nguồn nước tưới cho hơn 80% diện tích đất sản xuất nông nghiệp.

Tuy nhiên, đa số các sông, suối, hồ đập, công trình thủy lợi có dung tích vừa và nhỏ, chưa đảm bảo tích nước an toàn trong mùa mưa lũ, chưa đáp ứng tốt nhu cầu nước phục vụ các ngành kinh tế và sinh hoạt của người dân trong mùa khô. Dự báo đến năm 2025, vào mùa khô (từ tháng 12 năm trước đến hết tháng 5 năm sau), toàn tỉnh thiếu khoảng 185 triệu m3 nước, đến năm 2030 thiếu khoảng 238 triệu m3 nước. Ngoài ra, những khó khăn do thiếu kinh phí trong nâng cấp, hoàn thiện hệ thống công trình, vận hành, bảo trì sửa chữa công trình cùng với việc chưa hoàn thiện cơ chế, chính sách cho công tác quản lý, vận hành, phân phối, điều tiết nước… dẫn đến các hệ thống tưới tiêu hiện nay chưa đáp ứng yêu cầu phục vụ đa mục tiêu, linh hoạt và bền vững. 

Trước thực tế trên, trong những năm qua UBND tỉnh đã chỉ đạo các cấp, ngành, các địa phương tập trung đầu tư nâng cấp hoàn thiện công trình các hệ thống tưới tiêu tập trung phát triển và hoàn thiện cơ sở hạ tầng thủy lợi bằng nhiều cách tiếp cận nhằm tăng hiệu quả đầu tư, chuyển từ hình thức “phục vụ” sang hình thức “dịch vụ” nhằm tăng hiệu ích sử dụng nguồn nước và công trình thủy lợi, huy động tối đa sự tham gia của các tổ chức trong quản lý nước. 

Địa phương này triển khai Đề án nâng cấp và phát triển hệ thống thủy lợi, khai thác nguồn nước phục vụ sản xuất và sinh hoạt giai đoạn 2021-2025, tầm nhìn đến năm 2030. Ảnh: P.Quang  

Tại Đề án nâng cấp và phát triển hệ thống thủy lợi, khai thác nguồn nước phục vụ sản xuất và sinh hoạt giai đoạn 2021-2025, tầm nhìn đến năm 2030 trên địa bàn, tỉnh Bình Phước nhấn mạnh tới mục tiêu bảo vệ, khai thác hiệu quả, phát triển bền vững nguồn nước trên địa bàn tỉnh. Công suất cấp nước đạt khoảng 365.000 m3/ngày đêm, đáp ứng nhu cầu sử dụng nước trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2021-2025 và đạt khoảng 559.800 m3/ngày đêm giai đoạn 2026-2030.

Đồng thời, mở rộng các tuyến ống truyền tải cấp nước trên địa bàn, nhằm từng bước hình thành các khu vực cấp nước liên huyện, các nhà máy trong cùng một khu vực có thể bổ sung, hỗ trợ để cấp nước an toàn liên tục, kết nối vùng. Bên cạnh, việc mở rộng các tuyến ống truyền tải cấp nước trên địa bàn, nhằm từng bước hình thành các khu vực cấp nước liên huyện, các nhà máy trong cùng một khu vực có thể bổ sung, hỗ trợ để cấp nước an toàn liên tục, kết nối vùng.

Trong thời gian tới, để tập trung phát triển hệ thống thủy lợi, khai thác nguồn nước trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030, UBND tỉnh chỉ đạo các ngành chức năng, địa phương tiếp tục rà  soát, cập nhật hệ thống thủy lợi, các công trình khai thác nguồn nước vào quy hoạch, để có cơ sở đầu tư đồng bộ hạ tầng, các công trình thủy lợi theo thứ tự ưu tiên, phù hợp với định hướng phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

Hằng năm có kế hoạch đầu tư phát triển hạ tầng thủy lợi, khai thác nguồn nước có trọng tâm, trọng điểm, nhất là những dự án đã được HĐND tỉnh, UBND tỉnh bố trí vốn đầu tư công trung hạn, dự án từ nguồn vốn Trung ương hỗ trợ, nguồn vốn vay... Rà soát các hồ, đập, công trình thủy lợi, hồ chứa nước, đánh giá mức độ an toàn, năng lực tích trữ nước để có phương án bảo trì, bảo dưỡng, sửa chữa, nâng cấp, chủ động phòng, chống lũ, lụt nhằm giảm tác động bất lợi của thiên tai liên quan đến nước gây ra.

Đồng thời, huy động mọi nguồn lực cùng tham gia phát triển công trình thủy lợi, khai thác nguồn nước. Nhà nước đầu tư xây dựng công trình thủy lợi quan trọng, khó huy động các nguồn lực xã hội; công trình thủy lợi kết hợp phục vụ quốc phòng, an ninh, phòng, chống thiên tai và các công trình ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn. Khuyến khích, tạo điều kiện cho tổ chức, cá nhân đầu tư xây dựng, quản lý, khai thác công trình thủy lợi, cấp nước theo quy định pháp luật tại những nơi có điều kiện.

Hồng Trà