Hướng đến nâng cao giá trị, phát triển ngành sầu riêng bền vững

TMO - Để đảm bảo xuất khẩu bền vững và nâng cao khả năng cạnh tranh của sầu riêng Việt Nam, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang triển khai nhiều giải pháp trong đó tập trung thống nhất cách thức triển khai việc xuất khẩu sầu riêng sang thị trường Trung Quốc một cách chặt chẽ, chuyên nghiệp, minh bạch, đảm bảo tuân thủ đúng quy định tại Nghị định thư đã được ký kết giữa hai bên.

Sau khi Nghị định thư về yêu cầu kiểm dịch thực vật đối với quả sầu riêng xuất khẩu từ Việt Nam sang Trung Quốc được ký kết, tính đến nay, đã có 51 vùng trồng và 25 cơ sở đóng gói sầu riêng của Việt Nam được Trung Quốc phê duyệt đủ điều kiện xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc. 

Trước đó, để chuẩn bị cho việc xuất khẩu trái sầu riêng sang thị trường Trung Quốc, Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NN&PTNT) đã tiến hành nhiều hoạt động như tổ chức các lớp tập huấn về các yêu cầu nhập khẩu sầu riêng của Trung Quốc; về thiết lập và quản lý mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói cho các bên liên quan ngay sau khi Nghị định thư được ký kết, tuyên truyền phổ biến rộng rãi bằng nhiều hình thức khác nhau giúp người dân tiếp cận được với các quy định, yêu cầu đối với sầu riêng xuất khẩu. 

Đồng thời, Cục chỉ đạo toàn bộ hệ thống kiểm dịch thực vật tại cửa khẩu kiểm tra xuất xứ của hàng hóa liên quan đến mã số, yêu cầu kỹ thuật về bao bì nhãn mác nhằm tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp xuất khẩu tiết kiệm thời gian, nhanh chóng đưa sản phẩm sầu riêng tươi sang Trung Quốc.

Cục Bảo vệ thực vật đang phối hợp cùng tỉnh Đắk Lắk để chuẩn bị xuất khẩu lô sầu riêng đầu tiên sang Trung Quốc. Ảnh: Duy Hậu 

Theo đó, để duy trì và tiếp tục nâng mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói sầu riêng chính ngạch sang Trung Quốc, cần tiếp tục triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, trong đó Cục Bảo vệ thực vật và các Chi cục Trồng trọt và  Bảo vệ thực vật các tỉnh trồng và có cơ sở đóng gói sầu riêng tiếp tục hướng dẫn các vùng trồng và cơ sở đóng gói hoàn thiện hồ sơ đăng ký, khắc phục để gửi GACC xem xét phê duyệt.

Tiếp tục đẩy mạnh công tác truyền thông, đào tạo tập huấn, kiểm tra, giám sát để nâng cao năng lực, nhận thức của người dân trong việc tuân thủ, chuẩn hóa vùng trồng, cơ sở đóng gói. Các đơn vị kiểm dịch thực vật kiểm soát chặt chẽ các mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói tại cửa khẩu, bảo đảm các lô hàng xuất khẩu tuân thủ đúng quy định của Trung Quốc.

Các cơ quan quản lý địa phương tiếp tục bám sát, đồng hành cùng các vườn trồng, cơ sở đóng gói sầu riêng để kịp thời hướng dẫn, giải quyết những vấn đề phát sinh; cập nhật và cung cấp những quy định mới nhất liên quan đến sầu riêng.

Bên cạnh đó, các địa phương cần phối hợp chặt chẽ với Cục Bảo vệ thực vật xây dựng đội ngũ cán bộ kỹ thuật giám sát tại các vùng trồng, cơ sở đóng gói, đào tạo họ thành lực lượng nòng cốt trong giám sát, thiết lập vùng trồng theo yêu cầu của Trung Quốc. Ngoài ra, hệ thống thương vụ Việt Nam tại Trung Quốc có vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ mở rộng thị trường và quảng bá hình ảnh sản phẩm sầu riêng của Việt Nam.

Các doanh nghiệp xuất khẩu phối hợp với các cơ sở đóng gói, các vùng trồng đã được cấp mã số phải tuân thủ chặt chẽ các quy định của Trung Quốc, không chỉ khi được kiểm tra mà phải luôn duy trì việc đáp ứng về giám sát dư lượng, kiểm soát sinh vật gây hại trong suốt quá trình sản xuất. Bên cạnh đó, các vùng trồng sầu riêng cần hạn chế trồng xen với các loại cây trồng khác, giúp cho việc kiểm soát lây nhiễm chéo sinh vật gây hại từ các loại cây trồng khác, nhất là ruồi đục quả. Thông qua đó, số lượng các vùng trồng, cơ sở đóng gói sầu riêng đạt chuẩn sẽ được nâng cao.

Cục Bảo vệ thực vật cho biết hiện nay, diện tích sầu riêng được Trung Quốc phê duyệt và cấp mã số khoảng 3.000 ha, sản lượng dự kiến 68.000 tấn/năm nhưng sản lượng các doanh nghiệp đăng ký xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc lên đến 1,3 triệu tấn. Do đó, nếu không kiểm soát chặt chẽ và không tuân thủ nghiêm ngặt quy định của nghị định thư xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc sẽ dẫn đến tình trạng gian lận, không bảo đảm chất lượng hàng hóa, có nguy cơ mất uy tín và làm mất thị trường.

Cục Bảo vệ thực vật yêu cầu cơ quan kiểm dịch thực vật kiểm tra, đối chiếu để không xảy ra tình trạng gian lận, mạo danh mã số để xuất khẩu sang Trung Quốc. Ảnh: Phạm Hiếu 

Từ nay đến cuối năm, chỉ có 26/51 vùng trồng được Trung Quốc phê duyệt cho thu hoạch, chủ yếu tại Đắk Lắk (23 vùng trồng), sản lượng thu hoạch ước tính 13.000 – 14.000 tấn/tháng. Trong 25 nhà đóng gói sầu riêng được Trung Quốc phê duyệt, đã có 20 doanh nghiệp đã có hợp đồng xuất khẩu sang Trung Quốc với lượng xuất khẩu hằng năm lên đến 1,3 triệu tấn, gấp nhiều lần sản lượng mà các vùng trồng có thể cung cấp. Nhu cầu xuất khẩu lớn trong khi vùng trồng được phê duyệt còn hạn chế, dẫn đến nguy cơ về cạnh tranh không lành mạnh, gian lận trong xuất khẩu và hiện tượng này đã manh nha diễn ra.

Theo ghi nhận của cơ quan chức năng và phản ánh của một số doanh nghiệp, có tình trạng mạo danh mã số vùng trồng sầu riêng để xuất khẩu hàng sang Trung Quốc. Chi cục kiểm dịch thực vật vùng 7 cho biết, hiện đơn vị này đang tạm dừng xuất khẩu 2 container sầu riêng sang Trung Quốc. Nguyên nhân là do đơn vị xuất khẩu cung cấp mã số vùng trồng của lô hàng này không hợp lệ. Đơn vị sở hữu chính thức mã vùng trồng này chưa có giấy ủy quyền xuất khẩu cho đơn vị nào khác. 

Do đó, Cục Bảo vệ thực vật yêu cầu cơ quan kiểm dịch thực vật kiểm tra, đối chiếu để không xảy ra tình trạng gian lận, mạo danh mã số để xuất khẩu sang Trung Quốc, đồng thời khuyến cáo các vùng trồng, cơ sở đóng gói, các đơn vị liên quan cùng chung tay để thực hiện đúng quy định của nghị định thư. 

Mai Thu