Hàng cau vườn cũ

Hơn 50 năm trước, phía sau vườn nhà từ đường bây giờ, cha tôi trồng một hàng cau. Bên dưới gốc, má tôi trồng mấy dây trầu. Gốc trầu được bảo vệ xung quanh bằng thân cây chuối đã hạ buồng, bên trong là rác, tro bếp và cả cỏ dại trong vườn đã nhổ đi cũng được cho vào đó để hoai mục làm phân bón. 

Chiều chiều, sau khi tưới cả vườn rau, mấy anh em chúng tôi không quên tạt vài gàu nước vô mấy gốc trầu. Bụi trầu xanh mướt, cứ vài ba ngày đến phiên chợ là má tôi lại mang thúng ra hái, sau đó, đem vào nhà tỉa tót, xếp lại từng chục một, cắt đều cuống lá.

Cây cau thì “nhàn” hơn. Đến mùa mới ra buồng. Bà nội và má tôi đều ăn trầu nên hàng cau rất hữu dụng. Đợt nào hái nhiều thì bà nội lại tách vỏ phơi khô để dành. Thỉnh thoảng, tàu cau khô rơi xuống đánh sạt, tôi chạy ra nhặt đem vào đưa cho bà nội. Bà lấy câu liêm (liềm) cắt phần bẹ ra, phần cuống thân được bà làm cây gãi lưng, phần tàu lá thì tuốt để lại cọng làm chổi, chổi tàu cau dùng suốt năm vẫn chưa mòn. Còn bẹ cau sẽ được cắt thành chiếc quạt, thành cái mo hốt rác.

Bấy giờ, tôi độ 10 tuổi, nghịch nhất xóm. Trưa nào cũng vậy, cứ đợi cha tôi ngủ là tôi lập tức “nhót” đi chơi ngay. Nếu không vô vườn chuối nhà ông Hùng “sẻ” đánh trận giả bằng ống thụt hạt cò ke, chia phe quăng đất cục với lũ con nít trong xóm, không lên mương Chợ Chiều cởi truồng tồng ngồng bơi đập nước ầm ầm thì lại trèo lên cây cau phá tổ chim. Tôi bắc thang tre để khỏi giập lá trầu rồi làm nài bằng bẹ chuối trèo lên bắt chim. Trên cây cau toàn tổ chim se sẻ. Trẻ con nào đã biết gì, giờ nghĩ lại thật tội cho mấy con chim se sẻ non bị tôi bắt xuống. Nhai gạo nhuyễn rồi vạch mỏ mớm cho chúng. Trời ạ, chim con mới nở đâu chừng mươi ngày, bụng còn chưa xẹp mà sao nuốt nổi! Vậy mà cứ nhét, rồi chu mỏ cho chúng liếm nước bọt vì nghe mấy đứa trong xóm bảo làm vậy chim lớn lên sẽ rất khôn, mến chủ. Thương cho chim mẹ cứ sà xuống tìm con.

Qua bao nhiêu năm, cha má tôi đã thành người thiên cổ, ngôi nhà xưa giờ là nhà từ đường và hàng cau vườn cũ cũng không còn. Bây giờ, đi đâu thấy vườn nhà ai trồng cau, tôi rất thích, cứ đứng ngắm mãi. Hàng cau vươn thẳng lên không trung như muốn khẳng định sức sống mãnh liệt của mình. Cây cau ta tuy trông có vẻ mảnh khảnh, yếu ớt là vậy nhưng thân cây rất dai, bão lớn chưa chắc đã đổ được nó. Trận gió ập đến, thân cây gập theo chiều gió oằn xuống rồi lại bật lên, thẳng đứng.

Cây cau đẹp, mạnh mẽ, mang lại nhiều lợi ích cho con người. Chẳng thế mà cau đã đi vào đời sống và văn chương đấy ư?

Thanh Phong