Gian nan nghề trồng rau nhút

TMO - Từ lâu, các chi lưu của sông Vàm Thuật bắt nguồn từ sông Sài Gòn, chảy đan xen trên địa bàn quận 12, TP Hồ Chí Minh đã hình thành nên nhiều các xóm rau nhút tại các phường Thạnh Xuân, Thạnh Lộc và Thới An. Trồng rau nhút là công việc cực nhọc, vất vả, tuy vậy công sức người dân bỏ ra được đền bù tương xứng với nguồn thu nhập khá đem lại hiệu quả kinh tế ổn định. 

Trước kia, trồng rau nhút là công việc thường ngày của người dân bản địa, thế nhưng những năm gần đây khi tốc độ đô thị hoá phát triển mạnh mẽ thì hầu hết người dân ở các vùng miền khác tới đây thuê đất để canh tác rau nhút. Trồng rau nhút là công việc cực nhọc, vất vả khi người lao động không chỉ suốt ngày phải dầm mình dưới nước, mà còn thường xuyên phải thức khuya, dậy sớm, thậm chí ăn cơm ngay ngoài ruộng để chăm sóc, hớt bèo tấm, hái rau cho kịp lứa…

Mặc dù công việc vất vả, song công sức người dân bỏ ra được đền bù tương xứng với nguồn thu nhập khá, ổn định, khi mỗi sào đất (1.000 m2) với nhiều lứa rau thu qua trong vòng năm, có thể mang lại cho người trồng khoảng từ 50-70 triệu đồng, sau khi đã trừ hết mọi chi phí đầu tư.  

Công việc vất vả, cực nhọc 

Trò chuyện với những người dân trồng rau nhút tôi mới thấy nghề này quả lắm gian nan, vất vả, khi người lao động phải dầm mình dưới những thửa ruộng rau với mức nước tới thắt lưng. Đặc thù của loại rau này là trôi nổi trên mặt nước, vì thế mà trong ruộng mức nước luôn phải được duy trì ít nhất là hơn nửa mét, bởi nếu nước cạn rau sẽ phát triển chậm, sản lượng kém, và đặc biệt là không xanh non. Chính vì thế mà người trồng rau nhút phải luôn canh mức nước trong ruộng để điều tiết hợp lý. 

Theo tìm hiểu, kể từ lúc đặt cấy cây giống cho tới khi thu hoạch thì hầu hết ngày nào người trồng rau cũng dầm mình dưới ruộng, khi thì giăng dây bắc giàn chia luống, tới khi rau tới thì kỳ bò lan thì phải dùng tay bắt vào cho gọn hàng. Việc chăm sóc, bón phân xanh cho rau cũng phải thực hiện mấy ngày 1 lần. Đó còn chưa kể vài ngày lại phải lội xuống hớt bèo tấm cho rau có mặt nước thông thoáng để phát triển, cũng như không để chúng hút hết chất dinh dưỡng trong nước của rau…

Nghề trồng rau nhút được đánh giá là công việc vất vả, cực nhọc từ quá trình chăm sóc đến thu hoạch 

Chị Lê Thị Hải, năm nay 35 tuổi, quê Hà Nam, từ 9 năm trước đã cùng chồng và 2 con nhỏ vào quận 12 để mướn 3 sào đất trồng rau nhút. Chị Hải kể: “Tôi đến với nghề trồng rau nhút là do có người bà con ở phường Thạnh Xuân rủ vào, và chỉ bảo cho quy trình canh tác rau nhút, chứ từ thuở bé đã đâu biết làm loại rau này. Sau vài vụ đầu bỡ ngỡ, kinh nghiệm chưa có nên việc trồng rau cũng không gặp thuận lợi lắm khi nguồn thu kém… Thế nhưng càng về sau thì quen dần và cuộc sống cũng ổn hơn nhiều…”. 

Với 3 sào đất thuê, 2 vợ chồng chị ngày nào cũng ra ruộng từ 5 giờ sáng, buổi trưa về nhà ăn uống nghỉ ngơi độ 1 giờ, sau đó lại ra ruộng rau làm việc cho tới 6 giờ tối mới về lại nhà. Nếu vào thời điểm thu hoạch rau thì có khi phải đi cắt rau từ 3 giờ sáng, thông qua trưa và mang cơm ăn uống ngay tại chỗ; thậm chí nhiều hôm tới 10 giờ tối mới được nghỉ vì phải cắt đủ số lượng rau để giao buôn cho bạn hàng.

Anh Trần Văn Linh (41 tuổi), quê An Giang trồng rau nhút trên diện tích 4 sào đất thuê ở phường Thạnh Lộc từ 7 năm nay cho biết, do công việc này quá cực nhọc, 2 vợ chồng làm không xuể, nên từ 2 năm nay anh đã thuê thêm 1 nhân công phụ làm cho đỡ vất vả. Anh Linh kể rằng từ khi trồng rau nhút, hai vợ chồng mỗi ngày đều có mặt ở ruộng rau khoảng 12 giờ; Vào lúc thu hái rau thì ở ngoài ruộng từ 14 đến 17 giờ một ngày là bình thường, bởi một phần là hái cho kịp lứa kẻo rau bị già, phần nữa là hái cho đủ số lượng rau đáp ứng đủ đơn đặt mua trong ngày của mối, nên không thể chậm trễ…  

Nguồn thu nhập khá, ổn định

Nghề trồng rau nhút gian nan, vất vả là vậy nhưng công việc này không chỉ mang lại nguồn thu nhập khá cao mà còn rất ổn định. Rau nhút rất được ưa chuộng trên thị trường, không chỉ người dân mua hàng ngày, mà các quán hàng đặt mua thường xuyên với số lượng khá lớn, có khi lên tới cả vài trăm bó mỗi ngày. Vậy nên nếu 1 hộ dân trồng rau nhút liên kết với của 3-5 quán hàng là hiếm khi phải bán rau nhút ở ngoài thị trường, mà lo cung ứng rau cho mối là đã mang lại nguồn thu nhập ổn định.  

Nghề trồng rau nhút ở phường Thạnh Xuân, Thạnh Lộc, thuộc địa bàn quận 12 của TP. HCM đã mang lại thu nhập ổn định cho người dân khu vực này. Chẳng hạn, gia đình chị Lê Thị Hải với 3 sào rau nhút, mỗi năm vợ chồng chị cũng có nguồn thu lên tới gần 200 triệu đồng. Anh Tuấn, chồng chị Hải chia sẻ: “Thực ra với cả 1 năm trời mà 2 vợ chồng kiếm được cỡ ấy cũng đâu có nhiều, chỉ hơn đi làm công nhân chút xíu thôi. Được cái, nghề trồng rau nhút này cho thu rải rác liên tục, ổn định, hơn nữa lại không lo rủi ro nhiều nên vợ chồng tôi cứ chịu khó bỏ công sức ra, gọi là lấy công làm lời…”.

Mặc dù công việc cực nhọc, vất vả bù lại người dân có được thu nhập ổn định 

Thế nhưng, theo anh Tuấn nghề trồng rau bị chững lại trong đợt đại dịch Covid-19, thành phố phong toả, các quán hàng đóng cửa, chợ búa không được họp…, dẫn đến tình trạng gia đình anh, cũng như hết thảy các hộ trồng rau nhút đều bị ảnh hưởng khi rau già cắt bỏ đi chứ không bán được. Gần 1 năm nay, khi dịch Covid-19 đã bớt, nhịp sống dần bình thường trở lại, thì thu nhập của những người dân trồng rau nhút mới tạm thời ổn định…

Theo anh Tuấn tiết lộ, sau khoảng 9 năm, tính từ lúc 2 vợ chồng đưa nhau vào Nam thuê đất trồng rau nhút, thành quả kiếm được đó là vợ chồng anh tiết kiệm mua được mảnh đất gần 1 tỷ đồng ở quê, cộng với xây được ngôi nhà dẫu nhỏ nhưng khang trang trên mảnh đất ấy. Anh Tuấn cũng cho biết ý định của vợ chồng anh là cố gắng trồng rau nhút mấy năm nữa, dành lấy ít vốn liếng rồi về quê làm việc khác, tiện thể chăm sóc phụng dưỡng bố mẹ già… 

Theo tìm hiểu, trung bình cứ sau khoảng từ 12 đến 17 ngày là có 1 lứa rau nhút thu hái, tuỳ theo cách chăm bón của chủ ruộng cũng như thời tiết mưa hay nắng nhiều, nên nhẩm tính qua thì trong cả 1 năm dài, số đợt rau nhút thu hái được phải lên tới gần 20 lứa. Trò chuyện cùng với anh Nguyễn Văn Kiên, quê Đồng Tháp, người lên Sài Gòn thuê đất trồng rau nhút có thâm niên gần chục năm ở phường Thạnh Lộc cho biết nếu trong khoảng diện tích 1 sào đất trồng rau nhút thì qua mỗi lứa cắt rau bán, trừ tất cả các loại chi phí (chưa tính công bỏ ra) như tiền thuê đất, phân bón, thuốc trừ sâu…, người trồng thu được khoảng gần chục triệu đồng. Tương ứng vậy, với hộ nào trồng khoảng 4 hay 5 sào đất thì nguồn thu mỗi lứa rau đạt tới 20 đến 35 triệu đồng là bình thường. 

Những năm trước thì người trồng rau nhút thường bán theo hình thức bó với khoảng từ 10 đến 20 cọng 1 bó; còn vài năm gần đây rau thành phẩm được bán theo cân. Ở thời điểm hiện tại, với 1 bó rau nhút khoảng 20 cọng được người trồng bán buôn cho thương lái với giá khoảng 20.000 đồng, còn nếu bán theo cân thì giá trong khoảng từ 12.000 đồng đến 15.000 đồng/1kg. Cũng theo anh Kiên, gia đình anh do trồng nhiều, nhân công ít nên toàn bán buôn rau cho mối, chứ với các hộ trồng diện tích nhỏ, nhân công nhiều, họ cắt rau mang bán lẻ ở chợ thì thu nhập sẽ cao hơn, bởi 1 kg rau bán buôn cho mối trong khoảng 15.000 đồng/1kg, họ mang ra chợ bán lại cho người tiêu dùng với giá lên tới 25.000 đồng.

Nghề trồng rau nhút tại phường Thạnh Xuân, quận 12 phát triển từ lâu đem lại thu nhập ổn định cho người dân.

Đúng như lời anh Kiên nói, có nhiều gia đình chỉ trồng khoảng diện tích nhỏ nhưng nguồn thu nhập lại rất cao, bởi họ bán được…“tận ngọn”, nghĩa là tới trực tiếp tay người tiêu dùng, chứ không qua khâu trung gian là thương lái. Chẳng hạn như chị Trần Thu Huyền, 32 tuổi, quê gốc Trà Vinh, lên TP. Hồ Chí Minh thuê đất trồng rau nhút từ 6 năm nay, mặc dù chỉ có 2 sào diện tích nhưng thu nhập hàng năm luôn cao bằng các hộ trồng 3 thậm chí 4 sào đất. Sở dĩ vậy vì gia đình chị cắt rau hàng ngày mang ra chợ bán được giá cao, chứ không bán buôn cho mối.

 “Mỗi hôm gia đình tôi cắt khoảng từ 100 tới 150 bó, và chia nhau 2 vợ chồng mỗi người đi bán ở một chợ. Nếu vào lúc lứa rau rộ mùa thì từ 3 giờ sáng 2 vợ chồng đã phải dậy lội ruộng cắt rau, sau đó tới khoảng 6 giờ sáng rửa rau, bó rau xong mới mang đi chợ bán. Tuỳ hôm, có lúc thì bán chỉ vài giờ là hết, nhưng cũng có hôm ế ẩm bán chậm phải tới trưa, thậm chí tối mịt mới hết rau. Thường buổi sáng nhà tôi cắt rau bán nhiều hơn buổi chiều…”, chị Huyền chia sẻ. 

Hay như trường hợp của gia đình bà Lý Thị Hà, năm nay 57 tuổi, quê gốc Bắc Giang, vào phường Thạnh Xuân thuê đất trồng rau nhút từ 15 năm nay. Mặc dù chỉ có 1,5 sào đất nhưng mỗi năm bà cũng tích cóp được số tiền lên tới hơn 100 triệu đồng, do nguồn rau bà trồng ra đều được bán với giá cao ngoài chợ. Bà Hà cho hay, nhà chỉ có 2 vợ chồng (các con đi làm công nhân hết không theo nghề trồng rau nhút) nên cứ mỗi ngày chồng bà lội ruộng cắt rau, bà ở trên bờ bó lại, sau đó mang ra chợ bán. Cứ ngày nào cũng 2 buổi chợ sáng- chiều mang rau ra chợ tiêu thụ như vậy, nên lượng rau của nhà bà chưa bao giờ phải bán buôn, mà toàn bán lẻ. Chính vì bán được giá cao nên trồng rau với diện tích ít, nhưng nhà bà có thu nhập cao hơn…

Nghề trồng rau nhút nơi đây dẫu có thu nhập khá, ổn định là vậy, nhưng do quá vất vả, cực nhọc nên nhiều người không còn theo nghề. Chẳng vậy mà trên các ruộng trồng rau nhút tôi thường chỉ bắt gặp các chị phụ nữ, đàn ông tuổi trung niên, và một số người già làm công việc này mà thôi…

Ghi chép của Thạch Bích Ngọc